O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

12. GIDROLOGIYA VA ATROF MUHIT MUHOFAZASI 
12.1. Quruqlik suvlari monitoringi 
Tabiiy resurslar, shu jumladan, quruqlikdagi suv resurslari 
monitoringini amalga oshirish, ularni muhofaza qilish, bu suvlardan tejamli 
foydalanish hozirgi kunda insoniyat oldida turgan eng dolzarb 
muammolardan hisoblanadi. Bu masalalar sayyoramizning suv resurslari 
cheklangan mamlakatlarida alohida ahamiyat kasb etadi.
Ma’lumki, suv tiklanadigan tabiiy resurslar qatoriga kiradi. Shunday 
bo‘lishiga qaramasdan, oxirgi 50 yil davomida, dunyo miqyosida, suv 
resurslarining miqdoriy kamayishi, ularning ifloslanishi, sifatining 
buzilishi va ishlatishga yaroqsiz holga kelib qolishi yildan-yilga kuchayib 
bormoqda. Insoniyat kelajagi uchun jiddiy hisoblangan bu xavfni bartaraf 
etish maqsadida har bir davlat o‘z hududida, qolaversa, qo‘shni davlatlar 
bilan hamkorlikda va xalqaro miqyosda ish olib borishri muhimdir. 
Shuningdek, ushbu masalaning yechimi quruqlik suvlari monitoringi 
tizimini amalga oshirish bilan chambarchas bog‘liq. 
Quruqlikdagi suv obyektlari, jumladan, daryolar, ko‘llar, suv 
omborlari, muzliklar, qor qoplami, yer osti suvlari va botqoqliklar 
monitoringi tizimi quyidagi uch bosqichni qamrab oladi (12.1 - rasm): 
1)
quruqlik suvlari holatini kuzatish va ularga ta’sir etadigan tabiiy 
va antropogen omillarni aniqlash; 
2)
kuzatish ma’lumotlarini tahlil qilish va suv obyektlarining ayni 
QURUQLIK SUVLARI MONITORINGI
BOSQICHLARI 
1. Quruqlik suvlari holatini
kuzatish 
2. Kuzatish ma’lumotlarini
tahlil qilish 
3. Quruqlik suvlari holatini 
prognozlash 
12.1 - rasm. Quruqlik suvlari monitoringi bosqichlari 

---

166 
paytdagi holatini baholash; 
3)
kuzatishlar va baholashlar tahlili asosida quruqlikdagi suv 
obyektlari holatida kelajakda kuzatilishi mumkin bo‘lgan o‘zgarishlarni 
prognozlash. 
Quruqlik suvlari monitoringi tizimi natijalari axborot shaklida bo‘lib, 
ular davlat boshqaruv organlariga tegishli qarorlar qabul qilish uchun 
taqdim etiladi. 
Quruqlik suvlarining umumiy monitoringi tizimida yer usti suvlari 
sifatini kuzatish yoki nazorat qilish, baholash va prognozlash, ya’ni