O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Ko‘lning chuqurligi 
(h
k
). Ko‘llar gidrologiyasi bilan bog‘liq bo‘lgan 
turli muammolarni hal etishda, jumladan, ko‘llar kosalari shaklini 
solishtirishda, ko‘llardagi dinamik va termik jarayonlarni o‘rganishda 
ularning eng katta (h
max
) va o‘rtacha (h
o‘rt
) chuqurliklarini aniqlashga 
zarurat seziladi. 
Ko‘lning eng katta chuqurligi 
(h
max
) ko‘llarda bajarilgan chuqurlik 
o‘lchash ishlari natijasida to‘plangan ma’lumotlarni solishtirish asosida 
aniqlanadi, ya’ni ularning eng katta qiymati tanlab olinadi. 
Ko‘lning o‘rtacha chuqurligi 
(h
o‘rt
) ko‘ldagi suv hajmi (V
k
)ni 
ko‘lning suv yuzasi maydoni (F
k
)ga nisbati sifatida aniqlanadi: 
К
К
rt
o
F
V
h

'
. 
Ko‘llarning yuqorida o‘rganib chiqilgan shakl va o‘lchamlarini 
ifodalaydigan ko‘rsatkichlarning barchasi ko‘lshunoslik fanida juda muhim 
hisoblanadi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, bu ko‘rsatkichlarning 
deyarli hammasi ko‘ldagi suv sathi tebranishiga mos ravishda o‘zgaradi. 
Bundan tashqari, ko‘lga daryolar keltirib quyadigan loyqa oqiziqlar bilan 
ko‘l kosasining to‘lib borishi natijasida ham ularning qiymatlari o‘zgarib 
boradi. 
Ko‘llarning maydon va hajm egri chiziqlari 
Maydon egri chizig‘i 
(ba’zan batigrafik, ayrim hollarda gipsografik 
egri chiziq deb ham ataladi) ko‘l chuqurligi bilan unga mos keladigan 
maydonlarni o‘zaro bog‘laydi (11.2-rasm). Ko‘llarning maydon egri 
chizig‘i chizmalaridan ko‘llarni o‘rganish bilan bog‘liq bo‘lgan ilmiy va 
amaliy masalalarni hal etishda keng foydalaniladi. 
Hajm egri chizig‘i 
ko‘lning chuqurliklari bilan ularga mos keladigan 
hajmlar orasidagi bog‘lanishni ifodalaydi (11.2-rasm). 
Ko‘rib chiqilgan egri chiziqlarning barchasi, yuqorida ta’kidlab 
o‘tilganidek, limnologik va gidrologik tadqiqotlarda muhim ahamiyat kasb 
etadi.