Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universitetining jizzax filiali

Tur shkalasi. B) Qatʼiy tasniflash.


Ushub shkalaning mohiyati mantiiqiy qoidaga asoslanadi: A B emas, B S emas, S D emas tarzda. Shkala bir belgidagi xususiyatlarni boshqasinikidan keskin ajratib koʻrsatadi. Buning uchun savonomalarda aniq dixotomiya, ikkilik javob, yaʼni “ha” va “yoʻq” dan foydalaniladi.
Masalan, Ye.A.Klimovning “Differensial diagnostik savolnomasi” mavjud, Unda subyektning xususiyatlari beshta kategoriya boʻyicha interpretatsiya qilinadi: “odam-texnika”, “odam-tabiat”, “odam- belgili sistema”, “odam-badiiy timsol”, “odam-odam”.
S) Tartiblar shkalasi(rang shkalasi).Qatʼiy tartiblangan.Ushbu shkala qatʼiy mantiiqiy tartibga amal qiladi. A>B, B>C, C>D va boshqalar.
D) Tartiblar shkalasi(rang shkalasi).Qatʼiy tartiblanganmagan. Bunda mantiiqiy qoida tartiblanmagan tarzda ifodalanadi.
A>B, BD.
Parametrik shkalalar.


Oʻlchanayotgan belgilar aniq parametrlarga tayanadi.

1. 
   Intervallar shkalasi. Boshqa shkalalardan farqi shundaki, unda sanoq boshi va intervallar shartli olinadi. Bunda mantiiqiy qoida mavjud, agar, A va B dagi psixologik alomatlarda farq boʻlsa, 10 xususiyatdan A B dan yuqori kam tarzda baholanishi mumkin.
   

Masalan, shaxsning kommunikabelllik xususiyati 10 balli stenlar boʻyicha A subyekt 10, B subyek 7 stenga ega boʻlgan holda A B dan 3 sten yuqori koʻrsatkichni ifodalamoqda.

2. 
   Munosabat shkalasi.Munosaba shkalasi koʻproq psixofiziologik tadqiqotlarda qoʻllaniladi.Yurakning fiziologik faoliyatida munosabat shkalasi qoʻllaniladi.
   

S) Mutloq shkala.
Psixodiagnostik tadqiqot natijalarini qayta ishlashda bir qator statistik usullardan foydalaniladi: oʻrta arifmetik qiymat, dispersiya, standart ogʻish, Styudent T mezoni, korrelyatsion tahlil, faktorli tahlil, klasterli tahlil va boshqalar qoʻllaniladi