Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universitetining jizzax filiali

PSIXODIAGNOSTIK METODIKALARGA TALABLAR
1. Oʻlchaydigan metodikalar (testlar).
a) maqsad, predmet va metodiklarni qoʻllash sohasini bir xillikda shakllantirish;
b) testni oʻtkazish tartibini foydalanuvchi uchun qulay, yaroqli bir xil algoritm koʻrinishiga keltirishi lozim (yoki kompyuterga);
v) qayta ishlash tartibi statsitik asoslangan hisoblash metodlari va test ballarini standartlashtirishni oʻz ichiga olishi lozim (statistik yoki mezoni test meʼyorlari boʻyicha). Test ballari asosida chiqarilgan xulosalar ularning statistik ishonchlioligin ehtimollik darajasini koʻrsatishi kuzatiladi;
g) test shkalalari reprezentativligi, ishochliligi, validligi qoʻllanilishi sohasi boʻyicha tekshirilgan boʻlishi kerak (standarotlashtirilgan tadqiqotni amalga oshirish imkoniyatini beradigan);
d) oʻz-oʻzi haqida hisob berishga asoslangan tadbirlari natijalarning ishonchliligini nazorat qilish, ishonchsiz bayonnomalarni avtomatik saralash vositalari bilan taʼminlangan boʻlishi kerak;
ye) metodikalarning barcha standartlarini davriy korreksiyalash maqsadida test maʼlumotlarining bazasini shakllantirish.
2. Ekspertlar metodlari.
a) metodikaning maqsadi, predmeti va qoʻllanilish sohasini bir xil mazmunda shakllantirish. Ishonchli maʼlumotlarning olishni zarur kasbiy bilimlarga ega boʻlgan yetarlicha miqdordagi ekspertlar taʼminlaydi;
b) yoʻriqnomalar bir xil mazmunga egaligi boʻyicha maʼlum maʼlumotlar toʻplami asosida ekspertlar sinovdan oʻtgan boʻlishi kerak;
v) natijalarni qayta ishlash standartlashgan, har qanday ekspertga oraliq maʼlumotlarni bir xilda talqin etish imkonini beruvchi boʻlishi kerak;
g) metodikalarning barcha standartlarini davriy korreksiyalash, foydalanuvchilarni tayyorlash va qayta tayyorlash maqsadida test maʼlumotlar bazasini shakllantirish.
Metodik vositalar psixologlar faoliyatini muvofiqlashtiruvchi mahalliy komissiyada attestatsiyadan oʻtishi kerak.

Testlardan foydalanuvchilarga qoʻyiladigan talablar:

a) umumiy nazariy-metodologik tamoyillarni bilishi va amaliy qoʻllashni; differensial psixometriya asosidan foydalanishni; psixodiagnostik adabiyotlarni tahlil; axborotlar va test vositalar bankini yaratish;

b) test maʼlumotlari asosida qabul qilingan qarorlar uchun, metodikalarning proognostik validligi va reprezentativlik mosligini taʼminlashga masʼul;
v) diagnozning zarur ishonchlilik darajasini testlashtirish yoki ekspert baholashni qoʻllash bilan taʼminlash;
g) minimal yoʻqotish maksimal ishonchlikka ega boʻlgan - eng samarali diagnostika asosida test batareyalarini ishlab chiqish;
d) qoʻllanilish sohasida metodikalarni takomillashtirish boʻyicha ilmiy-tadqiqot ishlarini oʻtkazish;
ye) metodikalarni standartlashtirish, ballarning hisoblash, maʼlumotlarni talqin etish, kasbiy yaroqlikni prognozlash talablariga rioya qilish;
j) psixodiagnostikaning metodik vositalarini toʻgʻri foydalanish va tarqatish;
z) tekshiriluvchining shaxsiy ishonchi asosida olingan psixodiagnostik axborotlarni konfedensialligini taʼminlash;
i) psixodiagnostik metodikalarni ishlab chiquvchilarning mualliflik huquqlarini himoyalash boʻyicha talablarni bajarish.
Ushbu talablar hali respublikamizda biror bir qonuniy hujjat asosida tasdiqlanmagan, ammo tavsiyaviy xarakterdagi talablar hisobolanadi. Ular koʻproq psixologlarning axloqiy-maʼnaviy sifatlariga asoslanadi.

1. 
   Tur shkalasi. A)Noaniq tasniflash.
   

Ushbu shkalaning mazmuni shundan iboratki, real obyektning xususiyatlarini taqqoslash etalonlar orasidagi oʻxshashlikni qiyosiy tahlil etishdan iborat. Etalon ideal (muhim kasbiy va shaxsiy sifatlar)yoki real obyekt (kasbdagi eng yaxshi, alohida subyek ) boʻlishi mumkin, Masalan, Mutloq bir xil etalon boʻlishi mumkin emas. Shu sababli, belgilar orasidagi oʻxshashliklar solishtirib koʻriladi.Masalan, A, V, S vaziyatlarni solishtirish asnosida.

1-rasm. Noaniq tasniflash