O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat tillar pedagogika instituti filologiya fakulteti



Download 2,48 Mb.
bet24/36
Sana25.01.2017
Hajmi2,48 Mb.
#1106
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   36


3-ilova

1-ekspert varagi.

  • Shoirning hayot yo`li.(Klaster, insert texnikasidan foydalangan holda)


2-ekspert varagi

- Merosining o`rganilishi.Ogahiy devoni: janr va tematik xususiyatlari.

mohiyatini tushuntiring. (Klaster, insert texnikasidan foydalangan holda)
3-ekspert varagi

- Ogahiy lirikasining yetakchi obrazlarini tushuntiring. (Klaster, insert texnikasidan foydalangan holda)



-ilova

Guruhlarda beriladigan qo’shimcha savollar.


  • Muxammadrizo Ogahiy hayoti va ijodi.

  • Muxammadrizo Ogahiy tarjimai holi.

  • Ogahiyning «Ta`viz ul-oshiqin» devonining tuzilishi

  • Muxammadrizo Ogahiy asarlarining mavzu doirasi.

  • Ogahiyning badiiy san`atlardan foydalanish mahorati.

  • Ogahiy va Navoiy.

  • Ogahiyning ilmiy tarixiy asarlari.

  • Muxammadrizo Ogahiy izdoshlari.

2-ilova

Ogahiy o`zbek mumtoz adabiyotining eng ko`zga ko`ringan vakillaridan biridir. U ko`p qirrali ijodkor bo`lib, tarixiy asarlar yaratgan, tarjimalar ham qilgan. Lirik merosining salmog`i ham Navoiydan keyingi o`rinda turadi.

Muhammadrizo Erniyozbek o`g`li Ogahiy 1809 yilda Xiva yaqinidagi Qiyot qishlog`idagi miroblar oilasida tug`ildi. Kichikligidayoq otasi vafot etganligi sababli amakisi shoir Munisning qo`lida tarbiya oldi. Demak, biz uni qanday muxitda ulg`ayib borganligini tasavvur qila olamiz. Munis tarbiyasini olgan bola uning o`ziga o`xshab shoir va olim bo`lib yetishadi.

Munisga o`xshab miroblik faoliyatida ham hamma vaqt adolat tomonida turadi. Saroyga yaqin edi. Ayniqsa Munisning vafotidan so`ng uning o`rniga miroblik vazifasiga ko`tarilgach, mamlakatning barcha ariq va daryolarida suzib yuradigan kemalargacha barcha bosh mirobga bo`ysunar edi.

Ammo, shunga qaramasdan u g`oyat kamtar, kamsuqum, qanoatli, ta'magirlikni bilmaydigan, hammaga yaxshilik istaydigan kishi edi. Negaki, Ogahiy chinakam shoir edi. U hamma narsa-hodisalarga, odamlarga shoirning ko`zi bilan qarar edi. Hammaning g`ami tashvishlarini birinchilar qatori o`ziniki qilib olar, ular bilan teng qayg`urar edi.

Ogahiy fors-tojik tilini mukammal bilar edi. Sharq durdonalarini o`zi o`qiy olgan. Yurtdoshlarini, butun o`zbeklarni o`shanday asarlaridan baxramand qilish uchun 19 ta asarni fors-tojik tilidan o`zbek tilida tarjima qildi.

Ogahiy 1839 yilda «Firdavs-ul-iqbol» voqealarini Muhammad Rahimhon I hukmronligining oxirigacha tugatib, 1844 yilda «Riyozud-davla» tarixiy voqeanomasi, 1846 yilda, «Zubdat ut-tavorix», keyinchalik Muhammad Amin davri voqealarini bayon etuvchi «Jome ul-voqeati sultoni» asarini yozdi. 1857 yilda xastalanib qoldi. Shu xastalik bahonasida bosh miroblik vazifasidan ozod qilishlarini so`raydi. Chunki Ogahiy saroy amaldorlari bilan u yerdagi nohaqliklar bilan kelisha olmaydi.

Ogahiyning she'riy merosi 20 ming misra atrofidadir. XIX asrning ikkinchi yarmida Xorazmda tuzilgan bayozlarning deyarli hammasida Ogahiy she'rlari uchraydi. Ogahiy o`z she'rlarini yig`ib, ikkita to`plam tuzganligi ham ma'lum. Ulardan biri shoir madrasalarda o`qib yurganida tuzilgan bo`lib, «Bayozi mutafarriqai forsiy» deb atalgan. Unga Sharqning taniqli shoirlari asarlaridan keyin o`z asarlarini ham kiritgan. To`plamda Ogahiyning 15ta g`azali, 2 muxammasi bor. Ikkinchi Ogahiyning «Ta'viz-ul-oshiqin» devonidir. Bu devonning 4 qo`lyozma nusxasi mavjud bo`lib, ular Toshkent va Sankt- Peterburg shaharlarida saqlanadilar. Bulardan tashqari Xivada litografiya usuli bilan ko`p nusxada bosilib chiqqan.

Sharq she'riyatida murakkab usullarining san'atkorlik sirlarini mukammal egallagan Ogahiy o`z ijodida o`zining imkoniyatlaridan mukammal foydalanadi. Uning lirik merosida g`azal, muxammas, murabba, musaddas, masnaviy, shuningdek, fard, tuyuq, qit'a, ruboiy, muammo singarilarning favqulodda san'atkorona yaratilgan namunalari ko`plab uchraydi. Ogahiy faxriya tarzida bir necha o`rinlarda mana bunday baytlar ham yaratgan edi.

Ogahiy she'rin o`qi, gar xushdil o`lmoq istasang,

Kim tarab mazmunidir jonparvar ash'orimga xos.

yoki


Ogahiy, dilso`z nazmingni eshitsa ahli oshq,

Bo`yniga ta'vizdek aylar ash'oringni band.

Ogahiyning olti jilddan iborat asarlari chop etilgan bo`lib, uning 1 va 2 jildlari lirik she'rlardan iborat.

Ogahiy o`zidan oldingi shoirlardan ko`p o`rganadi. Ayniqsa, Alisher Navoiy she'riyatidan ko`p bahra oldi, o`rgandi, shu boisdan tan olib mana bu baytni yozgan edi.

Ogahiy, kim topg`ay erdi so`zi nazmingdin navo,

Bahra gar yo`qdir Navoiyning havosindin sanga.

Ogahiy tarixchi va tarjimon sifatida maqtovga sazovor bo`lgudek darajadagi faoliyat ko`rsata oldi. Yuqorida aytilganlardan tashqari, Said Muhammadxon davriga tegishli «Gulshani davlat», Muhammad Rahimxon davri haqidagi «Iqboli davlat» asarlarini yaratdi.

O`zi tarjima qilgan asarlari haqida shunday yozadi:

«Faqirning turk tili bilan tarjima qilgan kitoblari «Ravzat us-safo»ning ikkinchi daftaridan chaxor yori uzom voqeasi va uchunchi daftari va «Nodiranoma» va «Zafarnoma» va «Zubdat ul-hikoyat» va «Miftoh ut-tolibin» va «Axloqi Muxsiniy», Vosifiy va «Nasixatnomai Kaykovus» va «Salomanu Absoli», «Jomiy va Ravzat us-safoi» Vosifiyning birinchi daftari va «Daloil ul-Muqimxoniy» va «Taboqati Akbarshohiy» va «Xaft paykari Nizomiy» va «Xasht bihisht»i Xisraviy va «Yusuf Zulayxo»i Jomiy kim manzum bo`ldi va «Shohi gado»i Xiloliykim manzum bo`ldi»

Ogahiy tarixiy va badiiy asarlarni tanlab tarjima qilganligi ko`rinib turibdi. Aniqsa, Sa'diy «Guliston»i, Jomiyning «Bahoriston»i sof didaktik asarlar bo`lib, aynan shuning uchun ham Ogahiy ularni tarjima qildi.



Adabiyotlar

1. Ogahiy. Asarlar. 6 jildlik, 1-6 jild. T.,1971-80 y

2. Ogahiy. Ta'vizul oshiqin. T., 1960 y

3. Abdullaev V. O`zbek adabiyoti tarixi, 2-kitob. 1980 y

4. Zohidov V. O`zbek adabiyoti taridan. T., 1961 y

5. Majidiy R. Ogahiy lirikasi. T., 1963 y

6. Munirov K. Ogahiy. T., 1959 y

7. Jo`raxonov A Insonparvarlik –o`zbek adabiyotining yetakchisi g`oyasi.

Andijon. 1987 y

Amaliy mashg‘ulotlar uchun

1- mavzu.

Islomgacha bo`lgan davr adabiyoti





Download 2,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   36




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish