O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti tasviriy san’at va mehnat ta’lim fakulteti

Belbog` va kamarlar
. Ular kostyumniing ajralmas qismi bo`lgan. Ibtidoiy davrda 
belbog` va kamarlar psixologik funktsiyani bajarib, ya`ni yovoiy ruxdan saqlash vositasi bo`lgan. 
Qadimdan belbog` tanani tepa va pastki qismlarga ajratib, insonda ham ihtimol yuqori va past 
mohiyatini ajratar edi. Ezoteriklar bilimi bo`yicha belbog` odamni ikki muhitga bo`lar ekan: 
belbog`dan yuqori tana qismi insonni Kosmos bilan, pastki qismi esa Er bilan bog`laydi. Ularni 
fikri bo`yicha erkaklar kosmik, ayollar esa er moxiyatiga ega. 
Qadimdan enida hattoki kiyimi bo`lmasa ham belbog` kiyishardi. Belbog`larni atributiv 
va ramziy ma`nosi halqlarda va vaqt sari har xil bo`lgan. 
Qadimiy tsivilizatsiyalarida belbog` – bu gazlama yoki charmdan tasma yoki to`qilgan 
o`tdan qilinib, jamiyatda insonning o`rnini, unig boyligini, hayotida o`zgarishlarni va b. 
tomonlarini aks etardi. 
Krit orolida, Qadimiy YUnoniston va Rimda belbog` juda muhim qismi bo`lgan: uydan 
belbog`siz chiqish odobsizlik deb hisoblanardi, faqat raqqosalar va geteralar xitoninii belbog` 
bilan bog`lamasligi mumkin edi. Odatda belbog`ga peshband, qurol, va b. buyumlar qistirilardi. 
Gomerning “Illiada” poemasida “bel bog`lash” janga tayyorlanishni ifodalardi. Belga qilich, 
pichoq, kamon, otish quroli va b. qistirilardi. 
Slavyan xalqlarda (G`arbiy Ukrainada) qalin charmdan, yashirin chuntakli, bosma 
bezakli, kumush va mis to`qalar va tugmalar bilan bezatilgan eni keng kamar o`ziga xos korset 
va yashirin chuntak bo`lmasdangina tumor rolini o`ynagan. 
Mo`g`il charvodarning zaruriy buyumi belbog` “
bus
” bo`lgan. Ularda 
“bustoy
” erkaklar 
sinonimi edi, ayollarniki esa – “
busg`uy
” (“belbog`siz” ayol) bo`lgan. 
Ba`zi arab malakatlarida o`spirin voyaga etganda belbog` bog`lashadi. Agar belbog`i tuya 
junidan bo`lsa u 15 yoshga kirganini aks etardi. 
Eskimoslar unashtirish marosimda kuyov kelinga ovlangan ivlasin bilan (oq ayiq va 
morjning oldingi tishi) bezatilgan belbog`ni sovg`a qilardi. 
Slovakiya o`spirini bozorda qimmatbaho belbog` sotib olardi, aks holda qizlar unga 
e`tibor bermasdi. Belbog`ga pul soladigan chuntaklarni qistirishardi. 
Ozerboyjonda belbog`ga oltin tanga tikishardi va u avloddan avlodga o`tardi. 
Rus dehkoni belbog`siz yurish uyatli hisoblangan. Insondan belbog`ni olib tashlash 
shaniga insod keltirishni bildirardi. Qadimiy odatga ko`ra fol ochganda belbog`ni echish zarur 
edi. YAngi to`g`ilgan chaqaloqka belbog`ni hadya kilishardi. CHo`qintirgandan so`ng qizlarga 
belbog` bog`lashardi. Maitni ham belini bog`lashardi. Rus qishloq qizlari sevgan yigitiga duolar, 
sevgan ismlar, nasihatlar, o`g`itlar kashtalangan belbog`larni sovg`a qilishardi. 
Volga bo`ylab qishloqlarda belbog`da so`zlar to`qishardi. To`qilgan so`zlar soni bo`yicha 
belbog`ga nom berilardi: bir so`zli, ikki so`zli, uch so`zli, to`rt so`zli. Ayollar belbog`ni 
ko`krakni tegidan bog`lashardi, erkaklar esa – belidan pastroq. Belbog`lar eshilgan shoyidan 
qilinib, shokila va popuklar bilan bezatilardi. Kundalik belbog`ga qinda pichoqni osib 
qo`yishardi. 
Kaftan, pustin va choponlarini keng uch metrli jun yoki shoyi belbog` – 
kushak 
bilan 
bog`lashardi. Kushak Rossiyaga SHarqdan kelgandi (ko`shak turkcha so`z). 
O`rta Osiyoda erkaklar ko`ylak va choponini belbog` (charm yoki gazlamadan) yoki 
chorsi (qiyiqcha) 
bilan bog`lashadi. Ba`zan beliga baravariga bir nechtasini bog`lashadi. Odatda 
qarilar - oq, o`rta yoshlar - ko`k, yoshlar – qizil, sariq, malina rangli belbog`ni kiyishardi. 
Belbog`ni taxlamlariga pul, tamakidon, yo`lga olingan nonni, mayda buyumlarni solishadi. 
Belbog` bilan nomoz oldidan yuzini artishadi, u joynomoz yoki dastarxon sifatida ham bo`lishi 
mumkin edi. CHorsini boshiga salla qilib o`rashardi. Bo`yindagi ro`molni uchi pastka qarab 
osilib to`rsa g`am yoki dunyodan voz kechkanligini ko`rsatardi. Motam kiyimda ayol va erkaklar 
choponni ustidan bel bog`lashardi. Ayollar odatda belbog` kiyishmagan. O`rta asrlarda kasbni 
egallagan o`quvchiga belbog` bog`lashardi. 

---

91 
Janubiy–SHarqda YAponiya va Xitoyda ayol va erkak liboslarida belbog`lar bo`lgan. 
YAponiyada erkaklar belbog`ini kimononi o`stidan belidan sal pastroq kiyishgan, kundalik 
kiyimda uni uchui pastga qarab bog`lashadi, bashang kiyimda esa - uchlari yuqoriga qaratiladi. 
Ayollar kimononi ustidan ko`kragidan sal pstroq baravariga 3-7gacha belbog` kiyishadi. Ayollar 
belbog`i-
obi 
uchun gazlama aloxida to`qiladi. 
Evropa o`rta asrlarida belbog`ning ramzi o`zgacha bo`lgan. U farovonlik va faxriylik, 
qadr-qiymatlik va iffatlik, er-xotin vafodorlik timsoli bo`lgan. Foxisha ayollariga belbog` kiyish 
man etilgandi. 
Musulmon sharqida charmdan kamar nasroniylarni farqlovchi belgisi bo`lgan, chunki 
ular xarom chuchka terisidan qilinardi. Musulmonlarning belbog`i gazalamadan qilinardi. 
XIII asrda sovut yoki xarbiy plashchni ustidan qilichni qistirish uchun beldan pastroq 
belbog` 
dupsin
ni kiyishgan. XIV asrni ikkinchi yarmida bu keng belbog` zar bilan bezatilardi, 
burgundlar modasida esa belbog`ga turli buyumlar (xamyon, oynani) qistirishardi. 
XV-XVI aa. quroli maxkamlangan gazlamadan keng belbog`-