O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti yarmatov r. B., Axmedshina f. A

Ideallashtirish 
– tadqiqotchining nuqtayi nazarida hodisa yoki 
jarayonning ideal obrazini, ya’ni nazariy modelning yaratilishi; 
farazlarni ishlab chiqishda qo‘llaniladi. 
Ilmiy bilimning metodologiyasi
– ilmiy-tadqiqot faoliyatini olib 
borishning formasi, yo‘llari va prinsiplari. 
Ilmiy izlanish
– ilmiy, obyektiv, nazariy, tajriba-sinovli, tajribali, 
umumiy, aniq, fundamental, chuqurlashtirilgan, atroflicha, har 
tomonlama to‘liq, faol, jiddiy, murakkab, qimmatli. 
Ilmiy ish 
–
 
boshqa har qanday ishdan o‘zining maqsadi yangi ilmiy 
bilimni olishi bilan farq qiladi. Ayni shu ish jarayonida voqelik haqidagi 
obyektiv bilimlar ishlab chiqiladi va bir tizimga solinadi. 
Ilmiy ish rejasi 
– jamuljam holida uning mohiyatini aks ettiradi. Bu 
muallif aytmoqchi bo‘lgan narsaning sxematik ifodasidir. 
Ilmiy ish farazi
– ilmiy taxmin etilgan, u yoki bu hodisani ilgari 
surayotgan. 
Ilmiy yo‘nalish – 
deganda tadqiqot o‘tkazish sohasidagi fan, fanlar 
yoki ilmiy muammolar majmuyi tushuniladi. 

---

70 
Ilmiy mavzu 
– bu yechimini talab qiladigan murakkab vazifadir. 
Ilmiy-tadqiqotchilik ishi mavzui mauyyan ilmiy yo‘nalishga yoki ilmiy 
muammoga tegishli bo‘lishi mumkin. 
Ilmiy mavzu
– ilmiy xarakterga ega bo‘lgan vazifa bo‘lib u ilmiy-
tadqiqot olib borishni talab etadi. Ilmiy tadqiqotni reja asosida olib 
borish ko‘rsatkichidir. 
Ilmiy mavzular turlari
: amaliy, aralash, nazariy.
Ilmiy muammo 
–
 
bilishni rivojlantirish jarayonida obyektiv tarzda 
vujudga keladigan masala yoki yechimi amaliy yoki nazariy manfaat 
kasb etadigan masalalar majmuidir. U ayni shu paytgacha erishilgan 
bilimlar darajasining yetarli emasligini idrok etish, qayd qilish bo‘lib, bu 
yangi faktlar, aloqalar, qonunlarning, mavjud nazariyalardagi mantiqiy 
xatolarni aniqlash oqibati yoki amaliyotning olingan bilimlar doirasidan 
chetga chiqishni talab etadigan yangi ehtiyojlarining paydo bo‘lishi 
oqibati hisoblanadi. 
Ilmiy muammo 
– bu ilmiy-tadqiqotchilik ishi mavzuini 
belgilaydigan murakkab nazariy va (yoki) amaliy vazifalar majmuyidir. 
Muammo tarmoq, tarmoqlararo, global bo‘lishi mumkin. 
Ilmiy tadqiqot
– yangi bilimlarni ishlab chiqish jarayoni bo‘lib, 
qiziqishning bir turidir. U o‘zining obyektivligi, qayta ishlanish, 
isbotlanishi va aniqligi bilan ajralib turadi.