O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizоmiy nоmidаgi tоshkеnt dаvlаt pеdаgоgikа univеrsitеti

Педагогик таҳлил. Оила, оилавий муносабатлар мавзусидаги тадқиқотларни олиб боришда педагогик таҳлил методидан ҳам кенг фойдаланилади. Уни қўллашдан кўзланган мақсад танланган муаммонинг фалсафий, психологик, педагогик йўналишларда ўрганилганлик даражасини аниқлашдан иборат бўлиб, тадқиқотчи илгари сураётган ғоянинг назарий жиҳатдан ҳаққонийлигини асослашга хизмат қилади.
Педагогик тажриба. Оила муаммолари юзасидан олиб борилаётган илмий тадқиқотларда педагогик тажриба (эксперимент – лот. “синаб кўриш”, “тажриба қилиб кўриш”) методи ҳам кенг қўлланилади. Педагогик тажриба методидан муаммо ечимини топиш имкониятларини ўрганиш, мавжуд шароитларнинг мақсадга эришишнинг кафолатлай олиши, илгари сурилаётган тавсияларнинг амалиётда ўз инъикосига эга бўла олиши ва самарадорлигини аниқлаш мақсадида фойдаланилади. Муайян муаммо ечимини топишга йўналтирилган педагогик тажриба маълум доирада, сони аниқ белгиланган респондентлар иштирокида амалга оширилади. Педагогик тажрибани ташкил этаётган тадқиқотчи ўзи томонидан илгари сурилаётган махсус методика самарадорлигини баҳолай олиши зарур.
Педагогик тажриба якунида олинган натижаларга асосланиб умумий хулосага келинади ва илмий-методик тавсиялар ишлаб чиқилади.
Ижтимоий-педагогик ретроспектив метод. Оила ва оилавий муносабатлар муаммоларини тадқиқ этишда ижтимоий-педагогик ретроспектив методни қўллаш ҳам ижобий натижаларни қўлга киритишга ёрдам беради. Ушбу метод муайян шахс, гуруҳ ёки жамиятнинг шаклланиш тарихини ўрганишга йўналтирилган бўлиб, педагогик объект (ёки субъект)ни қиёсий ўрганиш ва якуний хулосаларга келиш имкониятини беради.
Турли оилаларнинг ҳаёти, ота-оналар фаолияти билан танишиш орқали уларнинг фарзандлар тарбиясини ташкил этишда тарбия методларидан фойдаланиш тажрибаларини ўрганиш ёшлар учун ўзига хос тажриба мактаби вазифасини ўтайди. Ижтимоий-педагогик ретроспектив методни қўллашда қуйидаги саволлардан фойдаланиш оила тарбиясида самарали таъсирга эга метод ва воситалардан қай даражада фойдаланилаганлигини аниқлаш имконини беради:

1. 
   Болаларга таъсир кўрсатиш воситаларининг барчаси ҳам самарали тарбиявий таъсирга эгами? фикрингизни мисоллар ёрдамида баён этинг.
   
2. 
   Оилада фарзандларга самарали педагогик таъсир кўрсатишнинг қандай йўллари мавжуд деб ўйласиз?
   
3. 
   Фарзандларингизнинг ҳаракатларидан норози ёки хурсанд эканлигингизни уларга қай тарзда билдирасиз?
   
4. 
   Фарзандларнинг ахлоқи, хатти-ҳаракатларига қўйиладиган талаблар тури ва шакли жиҳатдан кўплигини қандай изоҳлайсиз? тарбия жараёнида улардан бирдек фойдаланиш мақсадга мувофиқми? фикрингизни далиллар ёрдамида асослашга уриниб кўринг.
   
5. 
   Фарзандларни мустақил ҳаётга тайёрлашни қачондан бошлаш зарур? бу жараёнда қандай усуллардан фойдаланиш самарали ҳисобланади? ҳаётий тажрибангизда фарзандларни мустақил ҳаётга тайёрлашда қандай усуллардан фойдаланасиз?
   
6. 
   Оила шароитида болаларда огоҳлик ҳиссини шакллантиришда қандай усулларни қўллаш самарали саналади?
   
7. 
   Уялтириш методи қандай вазиятда самарали тарбиявий восита бўла олади? фикрингизни шахсий тажрибангиз, ҳаётий мисоллар ёрдамида баён этинг.
   
8. 
   Болаларда тадбиркорлик хислатини тарбиялашда қандай методик талабларга амал қилиш зарур?
   
9. 
   Ота-онангиз томонидан сизга нисбатан қўлланилган тарбия усулларини эслай оласизми? уларнинг қайси бирларидан амалда фойдаланаяпсиз?
   

10. Тажрибангизда қўлланилаётган ижобий ва салбий тарбия методларни гуруҳлаб, салбийларини чеклашга урининг.