O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizоmiy nоmidаgi tоshkеnt dаvlаt pеdаgоgikа univеrsitеti

Педагогик кузатиш. Ушбу метод ёрдамида тадқиқотчи томонидан оилада ташкил этиладиган педагогик (тарбиявий) жараён бевосита ёки билвосита синчиклаб ўрганилади. Педагогик кузатиш орқали оиладаги тарбиявий жараёнини ўрганиш асосида тадқиқ этилаётган муаммо ҳолати аниқланади, тажриба аввали ва якунида қўлга киритилган кўрсаткичлар ўртасидаги фарқ аниқланади. Педагогик кузатиш мураккаб ва ўзига хос хусусиятларга эга. Кузатиш аниқ мақсад асосида, узлуксиз, изчил, тизимли амалга оширилса, кутилган натижани қўлга киритиш мумкин. Олиб борилаётган педагогик кузатиш оила тарбияси самарадорлигига эришиш, баркамол шахсини шакллантиришга хизмат қилса, у ҳолда методнинг аҳамияти янада ошади.
Оила муаммолари юзасидан олиб борилаётган илмий тадқиқотлар жараёнида педагогик кузатув методини қўллашда тадқиқотчи самарадорликка эриша олиши зарур. Бунинг учун тадқиқотчидан қуйидагилар талаб этилади:

1. 
   кузатув жараёнида аниқ мақсадга эгалик;
   
2. 
   кузатишни тизимли равишда йўлга қўйиш;
   
3. 
   кузатишнинг ҳар бир босқичида муайян вазифаларни ҳал этиш;
   
4. 
   ҳар бир ҳолатнинг моҳиятини синчиклаб ўрганиш;
   
5. 
   хулоса чиқаришга шошилмаслик.
   

Суҳбат методи. Илмий тадқиқот методларидан бири бўлган – суҳбат асосида тарбияни ташкил этиш жараёнида эга бўлинган маълумотларни бойитиш, мавжуд ҳолатга тўғри баҳо бериш, оилавий муаммолар ечимини топишга имкон берувчи шарт-шароитларни яратиш, тажриба-синов ишлари субъектлари имкониятларини муаммо ечимига жалб этишга ёрдам беради. Суҳбат методи мақсадга мувофиқ ҳолда индивидуал, гуруҳли ва оммавий шаклларда ташкил этилади. Уни ташкил этиш жараёнида респондентларнинг имкониятлари тўла-тўкис намоён бўлишига эришиш муҳимдир. Оила тарбиясини ташкил этишда суҳбат методини қўллашда ҳам муайян шартларга амал қилиш талаб этилади. Улар қуйидагилардир:

1. 
   тадқиқотнинг мақсадидан келиб чиққан ҳолда суҳбат учун белгиланувчи саволларнинг мазмуни аниқлаш, саволлар ўртасида ўзаро мантиқий боғланиш ва изчилликни таъминлаш;
   
2. 
   суҳбат жойи ва вақтини аниқ белгилаш;
   
3. 
   суҳбат иштирокчиларининг сони хусусида маълум тўхтамга келиш;
   
4. 
   суҳбатдош тўғрисида аввалдан айрим маълумотларга эга бўлиш;
   
5. 
   суҳбатдош билан самимий муносабатда бўлиш;
   
6. 
   суҳбатдошнинг ўз фикрларини эркин, батафсил айта олиши учун шароит яратиш;
   
7. 
   саволларнинг аниқ, қисқа ва равшан берилишига эришиш;
   
8. 
   олинган маълумотларни ўз вақтида таҳлил қилиш.