O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

Chaynov mushaklari. 
Chaynov mushaklari xususiy va yor- 
damchi chaynov mushaklariga bo‘linadi. Xususiy chaynov m u- 
shaklari jag‘ni ko‘taruvchi to ‘rt juft mushaklardan iboratdir:
LChaynov mushagi 
(m. masseter). U yonoq suyagi yoyidan 
boshlanib, pastki jag‘ burchagi va tashqi yuzasining g‘adir-budur 
joyiga birikadi. Uning yuza va chuqur qismlari bo‘lib, yuza qismi 
yuqoridan pastga ham da biroz orqaga yo'nalsa, chuqur qismi 
biroz pastga yo ‘nalgan b o ‘ladi. Bu m ushaklar h ar ikkala 
tom ondan qisqarganda pastki jag ‘ ko'tariladi va oldinga qarab 
harakat qiladi. Agar bir to m o n lam a qisqarsa, pastki ja g ‘ 
qisqargan mushak tom on siljiydi.
43
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2. Chakka mushagi 
(m. temproalis). U chakka suyagidan bosh- 
lanib taralgan nur shaklida pastga yo‘naIadi va uning tutamlari 
pastki jag‘ o ‘simtasiga birikadi. 0 ‘z vazifasiga ko‘ra bu mushak 
uch qismdan iborat:
— Oldingi qismi qisqarsa, pastki jag‘ oldinga qarab harakat 
qiladi.
— 0 ‘rta qismi qisqarsa, pastki jag‘ yuqoriga ko'tarilib, tishlar 
bir-biriga tegadi.
— Orqa qismi qisqarsa, pastki jag‘ orqaga qarab harakat qiladi.
3. Lateral qanotsimon mushak 
(m. pterygoideus lateralis). Bu 
mushaklar chakka osti chuqurchasini to‘ldirib yotadi. U bir boshi
4 6 7
14-rasm. Chakka pastki jag‘ bo‘g‘imi (tashqaridan ko'rinishi, bo‘g‘imi
sagittak yo‘nalishda ochilgan):
I
)chakka suyagining so‘rg‘ichsimon o'simtasi; 
2)
pastki jag' tojsimon o'simtasi; 
3)
pastki jag‘ bo‘g‘im o'simtasi; 
4)
chakka suyagining pastki jag‘ chuqurchasi; 
5)
bo'g'im kapsulasi; 
6)
bo'g'im diski; 
7)
bo'g'im bo'shlig'i
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bilan chakka suyagi qirrasidan, bir boshi bilan ponasimon suyak 
katta fassiyasi bilan qo‘shilib, yana bir boshi bilan esa yuqori jag‘ 
suyagi do ‘mbog‘chasi va chakka plastinkasidan boshlanib, gori- 
zontal yo'nalib, qisqa pay yordamida pastki jag‘ bo‘g‘imi o ‘sim- 
tasining notekis joyiga birikadi. Bu mushak ikki tom onlam a 
qisqarsa, jag‘ oldinga va bir tom onlam a qisqarsa, qarama - qarshi 
tomonga siljiydi.