O’zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Adabiyotlar 
 
1.
Karimov I.A. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, 
barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. - Toshkent: O’zbekiston, 1998. - 440b.
 
2.
Karimov I.A. Ona yurtimiz baxtu iqboli va buyuk kelajagi yo’lida xizmat 
qilish – eng oliy saodatdir – Toshkent: O’zbekiston, 2015. – 253b. 
3.
Abu Nasr Forobiy. Fozil odamlar shahri. – Toshkent: A.Qodiriy nomidagi 
xalq merosi nashriyoti, 1993. - 224 b. 
 
UZLUKSIZ TA’LIM TIZIMI VATANPARVAR YOSHLARNI 
TARBIYALASHDA AXBOROTLARDAN FOYDALANISH MASALALARI
122
 
Axborotlar inson hayotining ajralmas qismiga aylanib ulgurdi. Axborot 
barchaning mulkiga aylandi. 1972-yil 19-dekabrda Birlashgan millatlar tashkilotining 
Bosh Assambleyasi tomonidan 24 oktyabr Butunjahon taraqqiyoti haqidagi axborot 
kuni deb ta’sis etildi. Bundan ko’zda tutilgan maqsad jahon hamjamiyati e’tiborini 
yoshlar o’rtasida axborot tarqalishiga jalb qilishdan iborat edi. 
BMT Bosh Assambleyasi 1993 yil 3 mayni Jahon matbuot erkinligi kuni hamda 
1996 yilda 21 noyabrni Jahon televidenie kuni deb e’lon qildi. Bu ijtimoy, iqtisodiy 
rivojlanishga bag’ishlangan teledasturlarni rivojlantirishni ko’zda tutardi. Ya’ni, 
televideniyaning barcha sohalarda ta’sir kuchini hisobga olib, jamiyatdagi ijtimoy 
122
Ruzikulova Nigora Shuxratovna - 
Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti,
Alqorov 
Umar Qobilovich – 
O’zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti

---

447 
muammolarni yechishda muhim vositalardan biri sifatida jahon e’tiborini qaratgan. 
Rezolyutsiyalarda erkin fikrlar xilma-xilligiga asoslangan matbuot har bir demokratik 
jamiyatning bo’lagi ekanligi e’tirof etilganligini hisobga olsak, har bir jamiyatning 
a’zosi hisoblangan yoshlarga matbuotning ta’sir doirasini tassavvur qilishimizga 
imkon beradi. 
Bugungi kunda davlatimizda axborotlar, AKTning rivojlanishi muammolariga 
oid qaror va farmoyishlar ishlab chiqilib, matbuot anjumanlarida muhokama 
qilinmoqda. Ta’lim sohasida ularning amaliy natijalarini ko’rish axborotlarning 
ta’lim jarayonida ta’limiy, tarbiyaviy ta’sirini o’rganish orqali erishiladi [3, 348-b].
Ma’lumki, ta’lim oluvchilar ham turli manbalardan tarqatiladigan axborotlarning 
iste’molchisi hisoblanadi. Axborot manbalari (radio va televideniya, internet va h.k) 
ning ortishi axborotlarga nisbatan yoshlarning munosabatini butunlay o’zgartirdi. 
Axborot manbalari haqida gap ketganda shuni alohida ta’kidlash kerakki, 
manbalardan foydalanish ko’nikmalari ushbu manba va undagi axborotlar 
to’g’risidagi xabardorlik (ular haqida ma’lumotga egalik) orqali shakllantiriladi. 
Axborot manbalari bilan ishlashga o’rgatish bosqichma-bosqich amalga oshiriladi. 
Manbalardan zarur axborotlarni qidirib topish, saqlash, ulardan foydalanish, zarur 
hollarda ularni qayta ishlash, ularni tegishli manbalarga joylashtirish, axborotlarni 
solishtirish, imitatsiyalarini yaratishni ko’zda tutadi. 
Fan sohalari yuzasidan ilmiy tadqiqot ishlariga oid axborotlarning ta’lim 
jarayoniga tadbiq etilishi muhim. Fan va ta’limga oid axborotlar deganda barcha 
ilmiy-texnik, ilmiy ta’limiy hamda ixtiro va patentlarga oid xujjatlar nazarda 
tutiladi[2, 57-b]. Fan va ta’limga oid axborotlarni uzluksiz ta’limga joriy qilishda 
o’quvchilar yosh xususiyatiga mosligi; fan tarmog’iga mansubliligi; yaxlitligi va 
hajmi; ulardan foydalana olish imkoniyatlari; axborotning bahosi (iqtisodiy, ijtimoiy, 
xavfsizlik nuqtai nazaridan qiymatlari) hisobga olinadi. 
Axborot son va sifat jihatdan baholanishi mumkin. Axborotlarning qiymati va 
bahosi o’rtasidagi farqni ajritib olish zarur. Axborotning faktik (asl, haqiqiy) qiymati 
uni qo’lga kiritish, yaratish va qo’llab-quvvatlash harajatlari asosida aniqlanadi. 
Bahosi esa foydalanuvchilar uchun muhimligi bilan aniqlanadi [1]. Axborotning 

---

448 
bahosini belgilovchi omillardan biri bu foydalanuvchilarning axborotning qaerda 
joylashganligini va undan qanday foydalanish mumkinligini bilishidir. Axborotning 
bahosi nafaqat uni taqdim etayotgan tomonga, balki qabul qiluvchi tomonga ham 
bog’liqdir. Axborot katta qiymatga ega bo’lishi mumkin, ammo uni taqdim etish 
sifati yoki foydalanuvchilarda axborot savodxonligi ko’nikmasi past bo’lsa, axborot 
bahosi ham yuqori bo’lmasligi mumkin [2, 61-62-b]. 
Uzluksiz ta’lim tizimida ta’lim oluvchilarni axborotlar bilan ta’minlash modeli 
quyidagi ko’rinishini tavsiya etamiz: 
Shunga ahamiyat berish kerakki, axborotlarning ishonchliligi aniqlanguncha 
inson ongi birinchi qabul qilgan axborotga moslashgan bo’ladi. Axborotlarni turli 
talqin qilish unga nisbatan ham turli munosabatni yuzaga keltiradi. Bu axborotlar 
Davlat ta’lim 
standartlarini 
o’rganish 
Xalqaro standart 
talablarini o’rganish 
Fan sohalariga oid 
tadqiqot 
materiallarini 
o’rganish 
Umumta’lim fanlari 
bo’yicha malaka 
talablarini o’rganish 
Umumta’lim fanlari 
bo’yicha xalqaro 
malaka talablarini 
o’rganish 
Umumta’lim fanlari 
yuzasidan erishilgan 
tadqiqot natijalari 
bilan tanishish 
Axborotga ehtiyoj 
Vazifalar
Zarur bo’lgan 
axborotlarga ehtiyojni 
o’rganish 
Ularning
ta’limda 
ahamiyatini o’rganish
Axborotlarning 
resurslarini
izlash 
Darsliklar
, multimedia 
ilovalar
Davriy nashrlar 
OAV

---

449 
bajarishi lozim bo’lgan vazifalarning o’zgarishini, yoki aksincha bajariladigan 
vazifaga qarab axborotlarning talqin qilinishini anglatadi.