Oxirgi variant davrlarga bo`lingan

O'zbekiston Respublikasining tinchliksevar mustaqil tashqi siyosat asoslarining ishlab
chiqilishi, uning tamoyillari. Umuminsoniy qadriyat esa butun insoniyatga, jahon xalqlariga tegishli bo’lgan ma’naviy boyliklardan tashkil topadi. Milliy qadriyat, avvalo tarixiy hodisa ekanligi bilan ajralib turadi. U bir kun yo bir yilda shakllanmasdan, balki insoniyatning milliy ma’naviy tarixi, millatning ma’naviy kamol topish jarayoni bilan bog’lanib ketadi. Milliy qadriyatning asosiy belgisi va o’zagi, milliy axloq, milliy his-tuyg’u, milliy ruhiyat kabi masalalar bilan bog’liq, shu bilan birga, milliy qadriyatda milliy manfaat masalalarini ham o’rganib chiqish maqsadga muvofiqdir.

Ma’naviyat majmui ham milliy, ham umuminsoniy qadriyatlar asosida shakllanadi. Milliy ahloq qadriyatning markazida turadi. Uning belgilari rostlik, adolat, do’stlik, insonparvarlik, bir-biriga hurmat, hamjihatlik, bilimlilik, mehnatsevarlik, ona tili va Vatanga muhabbat, sahovat, mas’ullik, halollik singari fazilatlardir. Qadriyat so’zning ma’nosini o’zbek tilidagi qadr ma’nosidan bilib olish mumkin. Qadr tushunchasi serqirra ma’no va mazmunga ega bo’lib, qadriyat sifatida qaralayotgan ob’ekt, narsa, voqea, hodisa yoki biror idealning sub’ekt uchun ijtimoiy ahamiyatini anglatadm. Qadriyatlar mohiyati jnhatidan moddiy va ma’navmy qadriyatlarga bo’linadi va ular quyidagi shakllarda namoyon bo’ladi:

1. 
   Inson yashab turgan moddiy muhit bilan bog’liq bo’lgan qadriyatlar; 
   
2. 
   An’nalar, urf-odatlar va marosimlarda aks etadigan axloqiy qadriyatlar; 
   
3. 
   Insoniyat aql-idroki va amaliy faoliyati zaminida shakllangan mehnat malakalari va ko’nikmalari, bilim va tajribalari, qobiliyat va iste’dodlarida namoyon bo’ladigan qadriyatlar; 
   
4. 
   Odamlar o’rtasidagi jamoatchilik, hamkorlik, xayrixohlik, hamjihatlikka asoslangan munosabatlarda ko’rinadigan qadriyatlar. 
   
5. 
   Kishilar yoshi, kasbi, jinsi va irqiy xususiyatlari bilan bog’lik bo’lgan qadriyatlar. 
   

Bayon etilgan qadriyatlar, o’z navbatida: 1) umuminsoniy; 2) mintaqaviy; 3) milliy; 4) diniy qadriyatlarga bo’linadi. Umuminsoniy ma’naviyat birligida mazkur qadriyatlarning o’ziga xos o’rni bo’lib, ular 2 turga: milliy va umuminsoniy qadriyatlarga bo’linadi.

Milliy qadriyatlar ayrim xalq, millatlar va elatlarning tarixiy taraqqiyoti jarayonida yaratilgan barcha moddiy va ma’naviy boyliklarning yig’indisidan iborat. Milliy qadriyatlar umuminsoniy va mintaqaviy qadriyatlar bilan birgaliqda mavjud bo’ladi.

Milliy qadriyatlar masalasiga mustaqillikkacha etarlicha e’tibor berilmay kelindi. Endiliqda mustaqillik va demokratiya jarayoni milliy qadriyatlarii qayta idrok etish va anglashni talab etadi. Bu sohada yig’ilib qolgan muammolarni yangicha tafakkur asosida chuqur nazariy mushohada etish hayot taqozosidir.

265. 
     O'zbekistonning xorijiy mamlakatlar bilan hamkorligi. Uzb-n davlat mustakilligini kul ga
     kiritgach, unnng oldida mifliy manfaatlarga moe keladigan mustakil tashki siyosiy yulni belgilash, jaxon
     xamjamiyatiga kush ili sh, xorijiy mamlakatlar bilan xamkorlikni yulga kuyish kabi dolzarb vazifalar
     kundalang bulib turardi. Davlatimiz mustakilligini mustaxkamlash kup jixatdan ana shu vazifatdarning
     okilonaxal etilishiga boglik edi. Bugungi kunda Uz-n davlat mustakilligini dunedagi 165 nufuzli mamlaka
     tan oldi, ularning 120tasi bilan diplomaliq siyosiy, iktisodiy, ilmiytexnikaviy va madaniy alokalar umatildi.
     Toshkentda 40ga yakin mamlakatning elchixonalari ochildi, 19 davlatning elchisi Uzbekistonda urindoshlik
     yuli bilan ishlab turibdi, SSta xorijiy vakolatxona, 24ta xukumatlararo va 13ta xukumatga karashli bulmagan
     tashkiIotlarfaoliyatkrsatmokda.UzR.ning elchixonasi birinchi bulib 1994 yil 1 sentyabrda GFPURning
     poytaxti Bonnda ochildi- AKSH 1992 yil 16 martda Uzb-da birinchi bulib uzining elchixonasini ochdi. Uzb-n Mustakil davlatlar xamdustligi respublikalari. Markaziy Osiyo davlatlari, YAkin SHark va Urta Shark mamloakatari, SHark va Tinch okean xavzasi mamlakatlari, AKSH va Evropa mamlakatlari bilan xamkorlik alokalarini olib boradi.
     
266. 
     O'zbekistonning Shanxay hamkorlik tashkilotida tutgan o'rni. SHanxay xamkorlik
     tashkilotiga a'zo davlatlar raxbariigining sammita 2001 yil iyun oyida bulib utdi. Unda Uzbekistan
     Respublikasi Prezidenta I.A.Karimov katnashdi va nutk suxtadi. Unda 5 ta mamlakat raxbarlari ishtirok etdi.
     Uz nutkida I.A.Karimov shunday deydi: «Biz SHanxay xamkorlik tashkilotini tinchlik va barkarorlikni
     mustaxkamlash ga, birinchi gatda, xalkaro terror, diniy ekstremizm, boskinchi ayirmachilik va narko-biznes
     kabi mintakaviy va dunyoviy xavfsizlikka taxdid soladigan xavf-xatarga karshi turishda ochiq uzaro foydali
     sheriklik va kup tomonlama xamkorlikka karatilgan kup tomonlama xamkorlik mexanizmi deb bilam iz.
     Uzbekistan, ta'sischi va teng xukukli ishtirokchi sifatida, ongli ravishda SHanxay tashkiloti Bilan
     xamkorlikka kirishmokda. Uzbekiston rnintaka axolsining kariyb yarmi istikomat kilayotgan Markaziy
     Osiyodagk barcha mamlakatlar va notanchlik xukm surayotgan Afgoniston Bilan bevosita chegaradagi
     bulgan yagona davlat sifatida taxdid va xavf-xatarning umummilfiyligini. Markaziy Osiyo mingakasi va u
     erda yashayotgan xalklar takdiri uchun ma'suliyatni yaxshi anglaydi. Afgoniston majozan aytganda, nafakat
     minta& viy, bachki dunyoviy xavfsizlik tizimiga ulangan «bikford pli» i»ga aylanib kolgan. SHu munosabat
     Bilan kayd etish lozimki afgon muachmosining xal kilishda SHanxay xamkorligi tashkiloti saloxiyatidan
     foydalanishga zarur YAxshilikka - Afgon muammosi xal etildi. Uzbekiston chegaralarida tinchlik xukm
     suradi. Bu tinchlik abadiy bulsin
     
267. 
     O'zbekistonda qo'shma korxonalarning tashkil topishi va ularning faoliyati. O'zbekiston
     Respublikasi Oliy Majlisining qonunchilik palatasi va lining vazifalari. SHanxay xamkorlik tashkilotiga
     a'zo davlatlar raxbariigining sammita 2001 yil iyun oyida bulib utdi. Unda Uzbekiston Respublikasi
     Prezidenta I.A.Karimov katnashdi va nutk suxtadi. Unda 5 ta mamlakat raxbarlari ishtirok etdi. Uz nutkida
     LA.Karimov shunday deydi: «Biz SHanxay xamkorlik tashkilotini tinchlik va barkarorlikni mustaxkamlash
     ga, birinchi gatda, xalkaro terror, diniy ekstremizm, boskinchi ayirmachilik va narko-biznes kabi mintakaviy
     va dunyoviy xavfsizlikka taxdid soladigan xavf-xatarga karshi turishda ochiq uzaro foydali sheriklik va kup
     tomonlama xamkorlikka karatilgan kup tomonlama xamkorlik mexanizmi deb bilam iz. Uzbekiston,
     ta'sischi va teng xukukli ishtirokchi sifatida, ongli ravishda SHanxay tashkiloti Bilan xamkorlikka
     kirishmokda. Uzbekiston mintaka axolsining kariyb yarmi istikomat kilayotgan Markaziy Osiyodagk barcha
     mamlakatlar va notanchlik xukm surayotgan Afgoniston Bilan bevosita chegaradagi bulgan yagona davlat
     sifatida taxdid va xavf-xataming umummilliyligini, Markaziy Osiyo mingakasi va u erda yashayotgan
     xalklar takdiri uchun ma'suliyatni yaxshi anglaydi. Afgoniston majozan aytganda, nafakat minta& viy,
     bachki dunyoviy xavfsizlik tizimiga ulangan «bikford pli» i»ga aylanib kolgan. SHu munosabat Bilan kayd
     etish lozimki, afgon muachmosining xal kilishda SHanxay xamkorligi tashkiloti saloxiyatidan foydalanishga
     zarur YAxshilikka - Afgon muammosi xal etildi. Uzbekiston chegaralarida tinchlik xukm suradi. Bu tinchlik
     abadiy bulsin
     
268. 
     O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qonunchilik palatasi va uning vazifalari.
     Prezident I.A.Karimov 2000 yil 25 may kuni ikkinchi chakirik Uz Res Oliy Majlisining ikkinchi sessiyasida
     

doimiy asosda ishlaydign ikki paxtaii parlament tizimiga utishni taklif kilinadi. 2001-yil 6-7 dekabr kuni bulgan oliy majlisning ettinchi sessiyasida parlamentni ikki papatali kilib tuzish zarar degan xulosaga kelindi. 2002-ynl dekabrda bulgan oliy Majlisning X sesiyasida «Uzbekiston Respublikasining Konunchilik patatasi tugrisida» konun kabul kilindi. Unga kura konunchilik papatasi 120 nafar deputatdan iborat etib shakllantirildi. 2004 yil 26 dekabr va 2005-yil 9 yanvarda mamlakatimizda ilk bor ikki palatachi paramentta saylovlar bulib utdi. Prlamcntning kuyi- konunchilik papatasiga 120 nafar deputat saylandi. Uzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 77 -78 -79 moddalarida Oliy Majlis Konunchilik patatasi va uning mutlok vakolatlari berilgan. Ushbu vakolatlar zimmasiga kuyidagilarkiradi.Uzbekiston Respublikasi Bosh Prokurorining takdimiga binoan konunchilik palatasi deputatini d&xleizlik xukukidan maxrum etish tugrisidagi masalalami xal etish. Uz faoliyatini tashkil eti shva palataning ichki tartib koidalari bilan boglik masalalar yuzasidan karorlar kabul kilish. davlat ichki va tashki siyosati masalalari yuzasidan karorlar kabul kilishkiradi

270. 
     Jahon sivilizasiyasi tarixida Samarqandning tutgan o'rni. Tarixda bizga ma'lumki mil.avv
     VIII aerda sliaxarsozlik madaniyati keng tarakkiy elgan. VIII asrning urtalarida Samarkand shaxri barpo etilgan. Bu shaxar sharkning eng guzal shaxarlari katoriga kushnlgan. 2007 yil may oyining oxirlarida bu shaxaming 2750 yilligiga bagislilangan xachkaro konferensiya bulib utdi. Unga 50 dan ziyod mamlakatlardan mexmonlar ishtirok etishgan. Bu anjumanni utkazishning asosiy markazi Samarkand Davlat Universiteta xisobianadi. Bu masala buyicha viloyatda kuplab uchrashuvlar, davra suxbatlari bulib utdi. Bizga ma'lumki Samarkand Buyuk ipak yuli chorraxasida joylashgan shaxarlardan bin xisobianadi. Bu shaxar jaxon madaniyati rivojiga uzining munosib xissasini kushgan. Keyingi davrda arxeologlarning olib borilgan izlanishlari va Afrosiyobda olib borilgan izlanishlarokibatida 22 -24 metrchukurlikdajuda kuplab madaniy manbachar topilgan. Ularni urganib chikib Samarkandni yoshini 2750 yil deb belgilanda Jaxon sivilizatsiyasi Samarkand bilan bevosita boglikdir.
     
271. 
     O'zbckiston Respublikasida ikki palatali Parlament tizimning shakllanishi va uning
     ahamiyati. Uzbekision Parlamenta 2 pachatadan konunchilik palatasi va Senatdan iborat. Unda jami 220 ta deputat bor. Parlamentni bunday tuzilishi Uzbekiston Konstitutsiyasining 76-moddasida uz aksini topgan. 79-moddada konunchilik palatasiningmutlok vakolatlari vo 80-moddada senatning mutlok vakolatlari kursatilgan. Jami uning 18 ta vazifasi belgilab berilgann Parlament fratsuzcha suz bulib «porle» suzidan -gayairmok degan ma'noni beradi. Xozir dunyoda 76 mamlakat 2 palataln tizimga utgan. Bu tugri yul. CHunki Dune tajribasida bu yul isbotlangan. Endi konunlarimiz mustaxkamrok va davlatlirok buladi.
     
272. 
     Samarqandning 2750 yilligini nishonlash bo'yicha chora-tadbirlar. 'YUrtboshimiz uxining
     2003 yil oktyabr oyida yundoyatta tashrifi chogida samarkandning shaxar sifatida shakllshgan eng kadimgi davr arxeologik manbalarini yignshni, uning yubiley sanasini kayta kurib chikishga asos buladigan ilmiy
     xujjatlami tayyorlapshni olimlar zimmasiga vazif kilib topshirdi. provardida Islom karimovning say
     \a?*:atlari natajasida Parij shaxrida, YUNESKO bosh konferensiyasining 2005 yil 20 oktyabrdagi 33 -sessiyasida Samarkand shaxrinkng 2750 yilligini nishonlash va unda YUNESKOning ishtirok etishi
     xakidagi karork e'lon kilindi.Karorning chikishida UzRFA olimlarishng xam muayyan xissasi bor. UzR FA Samarkand bulimi '©shidagi arxeologiya institutining olimlari keyingi yillardautkazgan arxeolologik ekspeditsiyalarda kuplab ashyoviy materjaplarni topishdiki, ular u stada utkazilgan chukur ilmiy tadr4kkotlar Samarkand shaxrining yoshi xakikatdan xam 2750 ykdazn kam emasligini kursatdi.UzR FA Samarkand bulimi ransh, prof T.SHirinov boshchiligida bu xususida xukumatimizga maxsus xujjat – asosnoma tayyorlandi.Kdrorning e'lon kjshinishi mamlakat mikyosida keng kulamli ishlami bajarilishga asos buldi.2007-yil may oyida Samarkand shaxrida Ushbu zadbirga bagishlab «Samarkand shaxrining umumbashariy shdaniyat tarixi tutgan umi» mavzusida xalkaro ilmny-amaliy konferensiya utkazildi. Ushbu anjumanda mamla katim izdan va chet ellardan nufuzli olimlar uz ilmiy izlanishlari natijalarini ma'ruza knpishdn.SHunday kilib Samarkand shaxrining 2750 ynllik yubiley tantanalari 2007 yilning avgus oyida utkazildi.
     

273.1.A.Karimovning "Yuksak ma^naviyat-engilmas kuch" nomli asari va uning mazmun-mohiyatiBiz odatda ma'naviyat xakida, uning ma'no-mazmuni, xayotimizdagn umi va axam pyati xakida kup gapiramiz. Lekin negadir aksariyat xollarda kupchilik ma'naviyat uzi nima, degan savolga anik va lunda javob berishga knynaladi. Men bunday xolatga uz shaxeiy tajribamda kup bor guvox bulganman. Mas'ul raxbarlik lavozimla-riga nomzodlami tanlashda utkaziladngan suxbat jarayonida ulaming professional malakasi, bil imi, tashkilotchiligi, xayotiy tajribasi, insoniy fazilatlari bilan bir katorda ma'naviy saviyasiga xam aloxida e'tibor karataman. Va kup xollarda, ma'naviyat xakida beriladigan savol-larga xar xil, ba'zan esa bir-biriga karama-karshi, kandaydirnoaniq sayoz javoblami xam eshitishga tugri keladi.Albatga, «ma'naviyat» tushunchasining ilmiy, falsafiy, adabiy yoki oddiy tidda ifodalana-digan kuplab ta'riflarini keltirish mumkin. Umuman, uzidajuda chukur va kengkamrovli ma'-no-mazmunni mujassam etgan bu tushunchaga xar kaysi ma'rifatli inson uzining falsafiy yondashuvi, siyosiy karashlari va e'tikodi, ongu tafakkuridan kelib chikkan xolda turlicha ta"-rif va tavsiflar berishi tabiiy. SHuning uchun xam bu masada buyicha ilmiy adabiyotlarda, kun-dalik matbuotda bir-biridan fark kiladigan fikr-muloxazalarni uchratganda bundak taajjub-Ianmasdan, ulami xar kaysi muallifning uziga xos dunyokarashi, mushoxada tarzi ifodasi stfa-tida kabul kilish urinlidnr.SHu nuktai nazardan Karaganda, keyingn yil-larda bu mavzuda oltmlarimnz tomonidan tay-yorlangan ilmiy risolalar, ukuv kullanmalari, lutatlarda «ma'navshgg» tutlutschasi va uning asosiy tamoyillariga uziga xos ta'riflar be-rilayotganini kuzatish mumkin. Men bu boradagi fikrlami inkor etmagan xolda, «ma'naviyat» tushunchasining mazmuni fakat «ma"ni», «ma'no» degan suzlar doirasida chegaralanib kolmaydi, deb uylayman. Nega deganda, insonni inson kila-digan, uning ongi va ruxiyati bilan chambarchas boglangan bu tushuncha xar kaysi odam, jamiyat, millat va xalk xayotnda xech narsa bilan ulchab bulmaydigan aloxida urin tutadi.SHu fikrni mantikiy davom ettirib, ma'naviyat — nnsonni ruxan poklannsh, kalban ulgannshga chorlaydigan, odamnnng nchki dunyosi, irodasini baku v vat, iymon-e'tikodini butun kiladigan, vijdonini uygotadigan beki ее kuch, uning barcha karashlari nin g mezonidir, desaq menimcha, ta-riximiz va bugungi xayotimizda xar tomonlamauz tasdigini topib borayotgan xaki kati i yakkol ifoda etgan bulamiz.Mening nazarimda, «ma'naviyat» tushunchasi jamiyat xayotidagi goyaviy, mafkuraviy, ma'ri-fiy, madaniy, dikiy va axlokin karashlarni uzida tula mujassam etadi. SHuning uchun xam bu mavzuda fikr yuritganda, mazkur karashlaming barchasini umumlashtirib, keng ma"nodagi «ma'­naviyat» tushunchasi orkali ifoda etish mumkin. Ma'naviyatning negizi va ma'no-mazmuni ni belgilaydigan asosiy xususiyatlar" birinchi gal-da insonning ruxiy poklanishi va kalban ulga-yishi xakida gapirar ekanmiz, bir masalaga alo-xida e'tibor berishimiz lozim.Albatta, bu dunyoda xalol va рок yashashni uzi uchun xayotiy e'tikod, oliy maksad deb b il ad i-ga n odamlar kupi il ikni tashkil kiladi. Aynan ana shunday insonlar va ulaming ezgu ishlari tufayli bu yorug olamda ma'naviyat xamisha bar-kapop bulib keladi.Lekin, bunday olijanob fazilatlardan bu-tunlay uzok bulib yashaydigan. xayotning ma'no-mazmuni ni uzicha talkin kiladigan shaxslar xam oz emas. Ming afsuski, ular uzini xuddnki dunyoning xaki kiy egasideq bekamu kust, bosh-kalaming xavasini tortadigan umr kechirayot-gandeq baxt kushi boshiga kungandek xis kilish ga urinadi.Tabiiyki, bunday xolatlarni kurib-kuzatib, uzi uchun ezgu niyatlarni yuksak maksad kilib kuygan insonlar kalbida kandaydir ikkilanish va shubxa paydo bulishi mumkin. Odamlarni uylantirib kuyadigan bunday xolatlar xayotda kup uchraydi. Bunga kanday izox bemsh mum kin?Xammamizga ma'lumki, mukaddas kitoblam-mnz va kadriyatlarimiz, buyuk mutafakkir aj-dodlarimnz merosi bizni doimo xalol mexmat bilan yashashga, mardliq saxovat va kamtarlik-ka chakiradi, lekin, shu bilan birga, xayotda bu kabi da'vatlarga amal kilishga intiladngan odam kupnncha tudi kiyinchiliklar, xatto azobu ukubatlarga duch kelishini kuzatish kiyin emas. Tan olish kerakki, yuksak ma'naviy tushunchalar bilan yashashga xarakat kiladigan odamning bu-gun xam kup mashakkatlami, ogir sinov va tusik-lar, muammolami engib utishiga tugri к el ad i

274,