O’simliklar fiziologiyasi

O’simliklarning nomi 
Minimal 
Optimal 
Maksimal 
Arpa, suli, bug’doy 
0-5 
25-31 
31-37 
Kungaboqar 
5-10 
31-37 
37-44 
Makkajo’xori 
5-10 
37-44 
44-50 
Oshqovoq 
10-15 
37-44 
44-50 
Qovun, bodring 
15-18 
31-37 
45-50 
G’o’za
10-12 
25-35 
40-46 
Haroratning minimal va maksimal nuqtalarida o’sish eng past darajada bo’ladi yoki to’xtaydi. 
Lekin nobud bo’lmaydi. O’sishning to’xtab qolishi uzoqqa cho’zilganda o’simlik kasallikka chalinishi 
yoki asta-sekin nobud bo’lishi mumkin. Optimal harorat darajasi o’sishning eng faol bo’lishini 
ta’minlaydi.
O’simliklar haroratga bo’lgan munosabatlari asosida bir necha guruhga bo’linadi: 1) issiqsevar 
o’simliklar-minimal harorat darajasi 10
0
C dan yuqori, optimal 30-40
0
C atrofida, 2) sovuqqa chidamli 
o’simliklar – minimal harorat 0 dan 5
0
C va optimal -25-31
0
C. 
Yorug’lik.
O’simliklar yorug’likda ham qorong’ida ham o’sadi. Lekin qorong’ida o’sgan 
o’simliklar o’zlarining normal shakllarini ancha o’zgartiradilar. Yashil rang yo’qoladi. Bular 
etiollangan 
o’simliklar
deyiladi. Etiollangan o’simliklar normal o’simliklardan poyalarining haddan tashqari 
cho’zilishi va barg plastinkalarining esa aksincha rivojlanmay qolishi bilan farq qiladi. Etiollangan 
o’simliklarning bo’g’in oraliqlari uzun bo’ladi. Mexanik to’qimalari yaxshi rivojlanmaydi. Hujayralararo 
bo’shliqlar katta bo’ladi, barglar rivojlanmay qoladi. 
O’simliklarning o’sishiga
 Nazorat savollari: 
1.
O’simliklar fiziologiyasining fan sifatida rivojlanish tarixi. 
2.
Yashil o’simliklarning kosmik roli. 
3.
Olimlardan A.S.Famintsin, K.A.Timiryazev va P.A.Maksimovlarning o’simliklar fiziologiyasiga 
qo’shgan hissalari. 

---

O’simliklar fiziologiyasi
139 
4.
O’simliklar fiziologiyasi fanining boshqa biologik fanlar orasidagi o’rni. 
5.
O’simliklar fiziologiya bilan hayvonlar fiziologiyasining farqli tomonlarini tushuntiring. 
6.
O’simliklar fiziologiyasining rivojlanishida qaysi olimlar hissa qo’shgan? 
yorug’likning spektral tarkibi ham faol ta’sir etadi. Masalan, qizil nurlar (730-800nm) ta’sirida 
hujayralarning bo’linishi sekinlashadi. Lekin cho’zilish jarayoni faollanishi natijasida o’simlikning o’sishi 
tezlashadi. Ko’k binafsha (ya’ni qisqa to’lqinli) nurlar ta’sir etganda hujayralarning bo’linish jarayoni 
ancha faollashadi, lekin cho’zilish sekinlashadi, natijada o’simliklar past bo’yli bo’ladi. Tog’li hududlarda 
o’simliklar ko’proq past bo’yli bo’lishining sababi ham ko’proq qisqa to’lqinli nurlar bilan 
ta’minlanishiga bog’liq.