O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

230-mashq. Quyida berilgan parchadan mikromatnni bog‘lovchi vosita­larni toping.

Mastura! Uning qo‘llariday mayin, iliq, mehribon qo‘llar bormi olamda? Uning barmoqlariday nozik, kishining boshini silaganda qalbini nurga to‘ldirib, dilini ravshan qiladigan barmoqlar bormikin dunyoda?

Odatda opa-singil, aka-ukalar uncha inoq bo‘lavermaydilar, biroq Mashrab esini taniydiki, qulog‘ida Masturaning mehribon, muloyim ovozi yangraydi.
Ilgari, Mastura turmushga chiqmasdan burun, Gulsum opa yoki A’zam akaning tazyiqi o‘tgan mahallarda yoki biror gunoh qilib qo‘yib kaltak yeyish xavfi tug‘ilgan paytlarda, Mastura bilan Mashrab birga bekinishar, g‘azab va kaltakni birga baham ko‘rishardi.
Masturaning sevgisi, chidami, hijron dog‘lari uning o‘ziday pok, chiroyli, samimiy, ehtimol, shuning uchundir, Mashrab vafo­sizlik to‘g‘risidagi kitoblarni o‘qisa, yo erkaklar og‘zidan xotin-qizlar haqida shaloq gaplar eshitsa, esiga hamisha Mastura tushadi-yu, butun vujudi isyon ko‘taradi, bunday gaplarning birontasiga ishonmaydi.
(O. Yoqubov)


231-mashq. Quyidagi matnni o‘qing. Matn qismlarini bog‘lovchi vositalarni ayting.

KO‘R

Afandining yoshligidan birga o‘sgan bir do‘sti bor edi. Yillar o‘tib, u katta mansabga mindi. Afandi uni lavozimi bilan tabriklash uchun idorasiga kirib bordi. Do‘sti Afandi bilan ko‘rishish o‘rniga:
— Sen kimsan, nima ish bilan kelding? — deb do‘q urdi.
— Meni tanimaysanmi, yoshlikdan birga yong‘oq o‘ynab o‘sgan do‘sting bo‘laman. Seni ko‘r bo‘libdi, deb eshitib, ko‘ngil so‘ragani keluvdim, — dedi Afandi. (Gazetadan)


232-mashq. Matndagi so‘zlarni bir-biriga bog‘lovchi vositalarni toping va ularga izoh bering.

Adolat va haqqoniyatni o‘zingga rahbar qilib ol, hech kimga zarar yetkazma.

Har vaqt mo‘tadil holda ish yurit, haddan ortiqchalikdan saqlan. Haqsiz, lekin o‘zingga loyiq ko‘rib birovdan intiqom olishga jur’at qilma.
Kir, ifloslikdan hazar qil, vujuding, libosing va uy-joyingning toza, pokizaligiga diqqat qil.
Mayda-chuyda va istaganingcha bo‘lmay qolgan ishlardan xafalanib, salomatligingni buzma, qalbingning huzur-rohatini ko‘zla.
Adabli, sharm-xayoli, nomusli bo‘l. Bu go‘zal xislatlardan ajralma.
O‘zingni kamtar tut, tavoze’ sharaf va izzat bosqichi ekanini unutma.
Sabrli, muloyim, ochiq yuz, shirin so‘zli bo‘l. Hech kimga qo‘pol muomala qilma.
Xulosa: yuqorida zikr etilgan fazilatlar bilan o‘zingni orasta qilsang, xalqning muhabbatini o‘zingga jalb etasan, hamma senga hurmat nazari bilan qaraydi.