O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

226-mashq. Ko‘chirma gaplarni o‘zlashtirma gaplarga aylantirib ko‘chi­ring, ulardagi tuzilish va uslubiy tomondan sodir bo‘lgan o‘zgarishni ko‘rsating.

1. Luqmoni Hakimdan so‘radilar: «Odamlarning donosi kim?» Javob berdilar: «Hayot tashvishidan diltang bo‘lmagani».

2. So‘radilar: «Odamlarning qudratligi kim?» Javob aytdilar: «Ahli komil bo‘lgani».
3. Savol berdilar: «Ul qanday olovki, o‘z yoquvchisini kuydiradi». Javob aytdilar: «Hasad».
4. Yana so‘radilar: «Ul qaysi binodirki, hech xarob bo‘lmas?» Javob ayladilar: «Adolat».
5. Savol berdilar: «Ul qanday achchiqlikki, oxiri shirin bo‘lur?» Javob berdilar: «Sabr».
6. Murojaat qildilar: «Ulki ne ojizdir?» Dedilar: «Ahmoqlik».


227-mashq. Berilgan o‘zlashtirma gaplarni ko‘chirma gaplarga aylantirib ko‘chiring. Muallif gapining kesimi qaysi so‘z bilan ifodalanganini aytib bering.

1. O‘qituvchi talabalarga odobning yuqori bosqichi go‘zal xulqligini tushuntirdi. 2. Opasi insonning eng zo‘r yordamchisi o‘zining aqli ekanligini uqtirdi. 3. Nodiraxon sukut — salomatlikni, yaxshilik — izzat va obro‘ni keltirishini aytdi. 4. Donishmandlar yalqovlik muhtojlik eshigi ekanligini uqtirganlar. 5. Ustozimiz hasad — yurakning zanglanishi ekanligini tushuntirdilar. 6. Ota-bobolari­miz behuda so‘zlar so‘zlashdan tilni tiyish kerakligini aytishgan. 7. Alisher Navoiy ota va onani oy-u quyoshga o‘xshatgan. 8. Olimlar ortiqcha saodatga intilish saodatni qo‘lga kiritishga to‘sqinlik qilishligini aytganlar.

228-mashq. «She’riyatga oshno qalblar» mavzusida matn tuzing, o‘zlashtirma gaplardan foydalaning.


229-mashq. Quyidagi misralarga diqqat qiling. Avvalo, uning mag‘zini chaqing. So‘ngra mazmunini saqlagan holda undan ko‘chirma va o‘zlash­tirma gaplar hosil qiling.


Hokim bo‘lmasam ham,
Men aytay sizga.
Uzoq yashamoqqa
Bor bitta yorliq.
Mingga kirmasak ham,
Kirardik yuzga.
Dunyoda bo‘lmasa dilozorlik. (A. Oripov)