Orta Aziyada qollanılg’an kalendarlar. Joba

Zardusht jıl esabı. Oraylıq Aziya ha’m Iran xalıqları qollag’an en’ a’yyemgi jıl esabı bolıp tabıladı. Zardusht jıl esabı Quyash jılıg’a tiykarlang’an bolıp, 12 aydan ibarat. Ha’r bir ay 30 ku’n, tag’ı qosımsha bes ku’n bar. Bul bes ku’n bo’lek ay esaplanadı. Bul bes ku’n segizinshi aydan keyin qoyılg’an bolıp, sonda tog’ızınshı aydin’ baslanıwı Nawrizda tuwrı kelgen. Kalendardag’ı 12 aydin’ atı “Avesto”dagi ha’r qıylı qudaylarnin’ atina barıp taqaladı. Ay quramına kirgen 30 ku’nnin’ da bo’lek atları bar. “Avesto”nin’ eramizdin’ VI a’sirde sasaniylar da’wirinde du’zilgen tekstinde aylar ha’m ku’nnin’ tolıq atı dizimi keltirilgen. Biraq Geypara kalendar terminleri “Avesto” ”Gotlar”ida da ushraydı. Bul kalendar arqa Iran ha’m Oraylıq Aziyada eramizdan aldıng’ı birinshi mın’ jıllıqtın’ baslarında du’zilgen ha’m da’slep batis Iranda Aha’maniylar da’wirinde ra’smiy ma’mleketlik kalendarı sıpatında qabıl etilgen. Sol sebepli ilimiy a’debiyatlarda a’yyemgi Iran jıl esabı dep ataladı. Abu Rayhon Beruniy “Xronologiya” shıg’armasında zardusht jıl esap eramizdan aldıng’ı 441 jıldan baslang’an dep ko’rsetedi. Zardusht kalendarı 365 ku’n, ha’r biri 30 ku’nnen du’zilgen 12 ay ha’m tag’ı 5 ku’nnen ibarat, to’rt jılda tag’ı bir ku’n arttırılg’an, ha’r to’rt jılda kabisa jılı on ekinshi aydin’ aqırıg’a 5 ku’n emes, 6 ku’n qosılg’an. Zardusht jıl esabınan eramizdin’ 622 jılg’asha yag’nıy, Islamg’asha qollanıp kelindi. 632 jılda sasaniy shah Yazdgird III zardushtiylik kalendarın reforma etedi. Zardushtiylar kalendarındag’ı ha’pte ku’nleri atların tolıq oyda sawlelendiriw etiw ushın Andargohga shaqırıq etiw kerek. Andargoh 365 ku’nnen ibarat kabisa jılı a’yyemgi shıg’ıs xalqlarinda bes ku’nnen ibarat bolg’an yahud sol da’wir ha’pteleri bes ku’nnen ibarat edi. Ha’pte so’z dizbegi zardushtiylar kalendarına ko’re andargohga tuwrı keledi. Andargoh (ha’pte) dın’ ha’r bir ku’ni Zardusht gotlarinin’ bo’lek atları menen atalg’an.
Andargoh (ha’pte) dın’ birinshi ku’ni - ahunavad geyde (ahunavayti goso)
Andargohnin’ ekinshi ku’ni-Ushtavad geyde-(ushtavayti goso)