Ona tili, 5-sinf qoidalari

yordamchi so'zlar deyiladi.
38. Ot. Shaxs, narsa-buyum, joy nomlarini bildirib, kim?, nima?, qayer? so'roqlariga javob bo'luvchi mustaqil so'zga ot deyiladi. Otlar son, egalik va kelishik qo'shimchalari bilan qo'llaniladi. Gapda otlar bosh va ikkinchi darajali bo'lak, shuningdek, undalma vazifasida keladi. Otlar birlik va ko'plik sonda qo'llaniladi. Ko'pli otlarga -lar qo'shimchasini qo'shish bilan hosil bo'ladi. Masalan: bola - birlik sonda, bolalar - ko'plik sonda.
39. Turdosh va atoqli otlar. Bir turdagi narsa-buyumning nomini bildirgan otlar turdosh ot deyiladi. Masalan: qishloq, choynak, aka, daraxt. Ayrim shaxs yoki narsa-buyumga atab qo'yilgan nomlar atoqli ot deyiladi. Kishilarning ismi, familiyasi, joy hamda hayvonlarga atab qo'yilgan nomlar, gazeta, jurnal, kitob, tarixiy voqea kabilarning nomlari atoqli otlardir. Masalan: Toshloq tumani, Mustaqillik kuni, "Gulxan" jurnali, Olapar. Atoqli otlar doimo bosh harf bilan yoziladi. Kitob, gazeta, jurnal, kinofilm, binolar hamda tashkilotga qo'yilgan nomlar qo'shtirnoq ichiga olinadi. Ammo shahar, kinoteatr, jamoa xo'jaligi kishilar nomiga qo'yilgan bo'lsa, qo'shtirnoq ishlatilmaydi. Ularda nomidagi, nomli so'zlari qo'llaniladi.
40. Kelishik qo'shimchalari. Otlarga qo'shilib, ularni o'zidan keyin kelgan boshqa so'zlarga tobelashtirib bog'lab keladigan qo'shimchalarga kelishik qo'shimchalari deyiladi. Tilimizda 6 ta kelishik mavjud bo'lib, ulardan beshtasining qo'shimchasi bor: 1) bosh kelishik (-); 2) qaratqich kelishigi (-ning); 3) tushum kelishigi (-ni); jo'nalish kelishigi (-ga, -ka, -qa); 5) o'rin-payt kelishigi (-da); 6) chiqish kelishigi (-dan).
41. Egalik qo'shimchalari. Otlarning uch shaxsdan biriga qarashli ekanini bildirgan qo'shimchalarga egalik qo'shimchalari deyiladi. Egalik qo'shimchasi qo'shilgan ot, albatta, o'zidan oldingi otning qaratqich kelishigida kelishini talab qiladi: (mening) kitobim, kitobing, kitobi; kitobimiz, kitobingiz, kitoblari.
42. K va q undoshlari bilan tugagan otlarga egalik qo'shimchlari qo'shilganda, qanday eshitilsa, o'shanday yoziladi. Ya'ni k undoshi g tovushiga, q undoshi g' tovushiga o'zgaradi. Masalan: tuproq - tuprog'i, terak - teragi. Ayrim so'zlarda bunday o'zgarish yuz bermaydi. Masalan: huquq - huquqi, idrok - idroki.
O'g'il, burun kabi otlarga egalik qo'shimchasi qo'shilganda, ikkinchi bo'gindagi i yoki u unlisi tushib qoladi va o'g'li, burni kabi yoziladi.
43. Sifat. Qanday?, qanaqa? so'roqlariga javob bo'lib, narsa-buyumning belgisini bildirgan so'zlarga sifat deyiladi. Belgi deganda, rang-tus, maza-ta'm, shakl-hajm, xil-xususiyat kabilar tushuniladi. Sifat gapda aniqlovchi, hol yoki kesim bo'lib keladi. Sifat gapda otga bog'lansa, aniqlovchi, gapning oxirida kelsa, kesim vazifasini bajaradi. Masalan: Bu ko'rkam bino - kasb-hunar kolleji. Bu gullar xushbo'y.
44.