Ona tili, 5-sinf qoidalari

Darak gap. Darak gapda biror voqea-hodisa haqida xabar beriladi. Shuning uchun darak gaplarning kesimi darak-xabar ma'nosini bildiruvchi so'zlar yordamida ifodalanadi. Masalan: Vatanimizning har bir qarich yerini qadrlaymiz. Darak, xabar ma'nosini bildiruvchi gaplarga darak gaplar deyiladi. Darak gaplar oxiriga yozuvda doimo nuqta qo'yiladi.
10. So'roq gap. So'roq ma'nosini bildirgan gaplar so'roq gaplar hisoblanadi. So'roq gaplar so'roq olmoshlari (kim, nima, qancha kabi) so'roq yuklamalari ( -mi, -a (ya), -chi) yoki so'roq ohangi yordamida ifodalanadi. Masalan: - Tunda yo'lga chiqamiz. - Tunda? Yozuvda so'roq gap oxiriga so'roq (?) belgisi qo'yiladi.
11. So'roq olmoshlari yordamida ifodalangan so'roq gaplar so'roqqa javob bo'luvchi so'zni talab qiladi. Masalan: - Ko'chatlarga kim suv quydi? - Salim.
12. So'roq yuklamalari yordamida ifodalangan so'roq gaplar ha yoki yo'q javoblarini talab qiladi. Yozuvda -mi yuklmasi qo'shib yoziladi, -chi va -a (ya) yuklamlari esa o'zi qo'shilayotgan so'zdan chiziqcha bilan ajratib yoziladi.
13. Buyruq gap. Buyurish, da'vat qilish ma'nolarini bildirgan gaplar buyruq gap hisoblanadi. Masalan: Chiroyli yoz. Buyruq gaplarning kesimi buyruq shaklidagi fe'llar orqali ifodalanadi. Buyruq gap oxiriga nuqta qo'yiladi.
14. Istak gaplar. Kesimi -sa shaklidagi fe'llar orqali ifodalangan gaplar istak gap hisoblanadi. Masalan: Xorijiy tillarniyaxshi o'rganib, chet ellarga o'qishga borsam. Istak gaplar oxiriga nuqta qo'yiladi.
15. His-hayajon gap. Gaplar so'zlovchining his-hayajon qo'shilishi yoki qo'shilmasligiga ko'ra his- hayajonsiz gaplar va his-hayajon gaplarga bo'linadi. His-hayajon ohangi bilan aytilgan darak, so'roq, buyruq shaklidagi gaplar his-hayajon gaplar sanaladi. Masalan: Ey Vatan! Polvonlaring bor bo'lsin! Uyg'oq bo'lsin! His-hayajon gaplarda ko'pincha qancha, naqadar, shunchalar, qanday so'zlar hamda undov so'zlar ishtirok etadi yoki kesim gapning oldida keladi. Masalan: Oh, naqadar go'zal ona tabiat! Yozuvda his-hayajon gaplar oxiriga undov belgisi qo'yiladi. Agar so'roq gap his-hayajon bilan aytilsa, oldin so'roq belgisi, undan so'ng undov belgisi qo'yiladi. Masalan: Chiqmaysizmi?!
16.