Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Andijon davlat universiteti Fizika kafedrasi

Optika fanining amaliy mashg’ulotlar materiallari


Masalalar yechishga doir misollar
1-masala. Yorug‘lik kuchi 1000 sham bo‘lgan elektr lampochkasining spirali 20 sm diametri xira sferik kolba ichiga olingan. 1)Bu yorug‘lik manbai nurlantirgan yorug‘lik oqimi. 2)bu yorug‘lik manbaining yorug‘lanishligi va ravshanligi, 3)bu yorug‘lik manbai nurlantirgan yorug‘lik oqimining 10% u tushadigan ekranning yoritilganligi, yorqinligi va ravshanligi topilsin. Ekran sirtining yorug‘lik qaytarish koeffitsenti . Ekran yuzi 0.25 .Ekran sirti yorug‘likni Lambert qonuni bo‘yicha sochadi deb hisoblansin.
YEchilishi.1)Yorug‘lik manbaining hamma tomoniga nurlanadigan yorug‘lik oqimi F bu manbaning yorug‘lik kuchi bilan

2)Munosabatda bog‘langan. Bizda I= sham binobarin, F 1.26 . Yorug‘lik manbaining yorkinligi

Bunda r-sferik kolba radiusi. Son qiymatlarini o‘rniga qo‘ysak,

Yorug‘lik manbaining ravshanligi

Bunda manba -yoritish sirtining ko‘rinadigan yuzi. Bizda , bunda r-kolba radiusi, u xolda
nt.
3)Shartga ko‘ra ekranga F =0.1F=1.26 lm yorug‘lik oqimi tushadi. Unda ekranning yoritilganligi

Ekranning yorqinligi

Ekranning ravshanligi

2-masala. Absolyut qora jism 1000 o‘zgarmas temperaturada saqlanadi. Jismning sirti 250sm .Mazkur jismning nurlanish quvvati topilsin.
YEchilish. Stefan-Bolsman qonuniga ko‘ra energetik yorqinlik, ya’ni absolyut qora jism sirti birlikning 1 sek da nurlanish energiyasi

Nurlanadigan butun energiya

Bunda S-absolyut qora jism sirti, -nurlanish vaqti, -Stefan-Bolsman doimisi va T jism temperaturasi, Kelvin graduslarida. Nurlanish quvvati

Bizda S-250 sm =2.5 bu qiymatlarni o‘rniga qo‘ysaq, R=1.42 bo‘ladi.