Олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ хжалиги вазирлиги

5- расм.Чипор терихўр қўнғиз:1–қўнғизи; 2 —личинкаси.
Ҳаёт кечириши. Охирги ёшдаги личинкаси қишлайди. Апрел-май ойларида личинка охирги марта пўст ташлаб, шу пўст ичида ғумбакка айланади, личинка пўсти ёрилади, ёриқдан ғумбак кўриниб туради. Бир-икки хафта ўтгандан сўнг ғумбакдан қўнғиз чиқади; тез вақтда еркак қўнғизурғочисини оталантиради ва урғочи омбор ёғочларининг тешиги ва ёриғига тухум қўя бошлайди. Тухум қўйиб бўлгандан сўнг урғочи қўнғизлар ўлади. Урғочи қўнғиз 30—40 дона тухумни якка-якка қилиб қўяди, инкубация даври 3 кундан 14 кунгача давом етади, личинкалик даври еса 11 ойга, охирги икки ёши, яoни 8 ва 9-ёшлари 240—250 кун давом етади, бир йилда битта тўлиқ бўғин (авлод) беради, жанубий вилоятларда еса иккинчи бўғин тўла ривожланмай, ярим холда қолади. + 10° дан паст ҳароратда личинкалар овқатланишдан тўхтаса-да, аммо уларнинг хаётчанлиги бир неча ой давомида сақланиб қолиши мумкин. Чипор терихўр личинкалари паст ҳароратда, яoни—15—19° да ҳам ўлмайди. Улар хар хил заҳарли моддаларга жуда чидамли бўлади (5-расм).
Қўнғир терихўр (Аттагенус бйтуроидес Солс)
Бу терихўр Ўрта Осиё республикаларида кенг тарқалган. Қўнғиртерихўр личинкаси унни, ундан қилинган маҳсулотларни, хар хил донларни, чигитни, биринчи навбатда, чигит ичидаги муртагини ейди; бундан ташқари кунжарани, терини, ҳашарот коллексиясини зарарлайди, аммо пиллага тегмайди. Қўнғир терихўрлар мой заводларидаги кунжара унида айниқса катта-катта тўда бўлиб учрайди.
Қўнғизнинг овалсимон танасининг узунлиги 3—5 мм келади. Қорин қисми қора, устки қанотлари еса тўқ жигар ранг, қорин қисмининг учи еса салгина кенгайган бўлади. Боши ва кўкрак қисми тўқ кўк рангли, деярли қора бўлади, боши кичкина, остки томонга қараб егилган, мўйловлари қорақисқа ўн бўғинли тўғноғичсимонроқ шаклда, туби сарғиш рангда бўлади.
Тухумни узунлиги 0,8 мм, суцимон оқбўлади, аммо личинка чиқиш олдида қораяди.
Личинкаси биринчи ёшда 1,3 мм охирги ёшида 3 -10 мм бўлади; личинка танаси орқа томонга қараб аста- секин ингичкалашиб боради. 12 та бўғинининг хар қайсиси ён томонидан қаттиқ туклар хар томонга қараб, бошқисмида еса бундай туклар олдинга қараб хурпайиб туради; охирги бўғиндаги туклар еса «думча» тарзида чиқиб туради. Дастлабки ёшдаги личинкалар оқ, охирги ёшдаги личинкалар еса аввало тилла ранг, сўнгра жигар ранг бўлади ва бўғинлари аниқ кўриниб туради.