Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya tift opsixot ogtya

Ko‘rish o'tkirligi
Ko'rlar yoki total ko'rlarga hech qanday yorug'likni sezm aydigan- 
lar 0,04 gacha kiradi (salgina yorug'likni sezuvchilar). Shuningdek, 
qism an ko'rlar yoki porsial ko'rlar (yorug'lik va q o rong'u likn i farq- 
lovchilar). Shaklni farqlovchilarning ko'rish o'tkirligi 0,005 d a n
0,04 gacha farqlanadi. Ko'rish m ay d on in in g torayishi h a m ko'rlik 
yoki zaif ko'rishga olib kelishi m u m k in .
Tiflopsixologiya fani ko'rish nuqsonli bolalarni faqat o'rganish 
bilan emas, balki bilish sohasida, ruhiy-hissiy iroda, psixosen- 
sor sohasidagi h a r xil kam ch ilik larn i korreksiyalash, to'g'rilash 
yo'nalishlarini ham belgilab berishi va amalga oshirishi zarur.
1 S.A. Rubinshteyn. U m um iy psixologiya asoslari. — М.: 1946. 227-b.
199

---

Ko‘zi ojiz va ko'rlar psixologiyasini o'rganishning m urakkabli- 
gi, qiyinligi shundaki, bu nuqson o'zining xilma-xilligi, darajasi, 
chuqurligi bilan bir-biridan farq qiladi. Shu nuqtayi nazardan ko'rish 
nuqsoni mavjud bo'lgan bolalarni, shaxslarni ko'rlikning qachon 
yuz berganligini hisobga olib ikki guruhga bo'lish m um kin.
1. K o'r tug'ilganlar va uch yoshgacha turli salbiy taassurotlar 
natijasida ko'zi ko'r va zaif bo'lib qolganlar.
2. Uch yoshdan keyin ko'rish nuqsonini orttirganlar. Ko'rish n u q ­
sonli shaxslarni bunday guruhlarga bo'lishdagi asosiy mezon ularda 
ko'zining sog'lomlik davrida (agar shunday davr bo'lgan bo'Isa) bola 
qanchalik hayot tajribasi, ko'ruv tasavvurlari to'plaganligi e ’tiborga 
olinadi.
Birinchi guruhga asosan nutq paydo bo'lguncha ko'zi ko'r bo'lgan 
va zaif ko'ruvchilar kiritilgan bo'lib, ularda ko'ruv tasavvurlari va 
tajribasi yo'q yoki ju da kam darajada.
Ikkinchi guruhga uch yoshdan keyin ko'zi ko'r va zaif ko'ruvchilar 
kirib, ularda ozm i-ko'pm i ko'ruv obrazlari va ko'ruv xotirasi mavjud 
bo'ladi. Yana shuni ko'rsatib o'tish kerakki, kech ko'r bo'lganlarning 
ko'ruv tasavvurlari sog'lom larnikidan farq qilmaydi.
Sog'lom ko'zning ko'ruv o'tkirlik birligi tibbiyotda 1,0 deb qabul 
qilingan. A m m o , ko'ruv o'tkirligi 1,5: 2,0 birlikdagi kishilar ham
uchraydi.
Tiflopsixologiyaning 
maqsadi 
— ko'r va zaif ko'ruvchi bolalar ru h i­
yatining rivojlanishi, kechish qonuniyatlarini o'rganishdan iborat.