Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

Бўктирилмаган оҳак ва концентрацияси баланд сульфид кислота сувга 
қўшилганда, кимёвий реакция натижасида, иссиқлик ажралиб чиқади (экзо 
термия) ва бу ҳолат қўшимча жароҳатланишга олиб келишини диэтил алю-
миний гидриди ва триэтилалюминий сув билан қўшилганда эса, аланга бериб 
ёнишини ёдда тутиш лозим. 
Кимёвий куйиш даражаси, мода билан тери орасида бўлган контакт 
давомийлигига боғлиқ бўлади. Шу боисдан, барча сайъи ҳаракатлар кимёвий 
моддани (кимёвий модда қайси гуруҳга мансублигини аниқлаш аксарият ҳолларда 
мумкин бўлмайди) сув билан ювиб ташлашга қаратилади. Нейтралловчи 
эритмалар билан ювиш даволаш муассасаларида бажарилади. Кимёвий агент 
аниқланганидан сўнг, уни нейтраллаш чоралари ўтказилади. Кислота куйдирган 
бўлса, 2%-5% ли натрий гидрокарбонат эритмаси билан, ишқор куйдирган бўлса – 
1-
2% ли уксус, лимон кислоталари эритмалари билан боғлам қўйилади. 
Бемор шифохонага кечиктириб келтирилган бўлса, ярага малҳамлардан 
боғлам қўйилади. Кимёвий моддадан заҳарланиш белгилари намоён бўлса, 
дезинтоксикацион даволаш чоралари кўрилиб, антидотлар буюрилади. 
Нур таъсиридан куйиш.
Болаларда юз териси, одатда, ультрабинафша 
нурланишдан (узоқ вақт қуёш нуридан юзлари ёпилмаган бўлса) ёки нур билан 
299 

---

даволаниш, шунингдек, радиация кучли бўлган ҳудудларда қолиб кетишлари 
натижасида куяди. 
Клиник манзараси:
Дастлаб, тери қизаради, ачишиб оғрийди, кейинроқ 
болада умумий ҳолсизлик, ланжлик кузатилади, бош оғриғи, кўнгил айнишига 
шикоят қилади, қусади. Бир неча соатдан сўнг, боланинг аҳволи яхшиланади, сўнг 
“яширин” давр бошланади. Бу даврга пуфакчалар ҳосил бўлиб, ёрилиши хосдир.
Шундан сўнг, тери тозаланиб, қаттиқлашади. Иккинчи ҳафтанинг охирида, 
касаллик ҳуруж беради, тери қизаради ва шикастланган соҳа аниқ чегара билан 
ажралиб қолади. Тери, тери ости қатлами ва фасция оралиқларида шиш кучаяди. 
Куйиш соҳаларида ҳосил бўлган пуфакчалар ичи суюқлик билан тўлиб оғрийди ва 
ёрилади, кейинчалик унларинг ўрнида узоқ вақт битмайдиган яра ҳосил бўлади. 
Нурдан куйган тўқима қуруқ некрозга учрайди.