Odilqoriyev X. T. Davlat va huquq nazariyasi darslik toshkent «Adolat» 2018 uo‘K: 321. 01+340(075. 8)

O‘zbekiston Respublikasining huquqiy tizimi – bu umum e’tirof etilgan talablar va xalq manfaati hamda fuqarolarimizning erkin hayoti, farovon kelajagini hisobga olgan holda yaratilgan, unga muvofiq harakatda bo‘lgan huquqiy hodisalar, vositalar, jarayonlar, prinsiplar, institutlar hamda muassasalarning o‘zaro mantiqiy bog‘liq holdagi ifodasidir.
Mamlakat huquqiy tizimi muayyan davlatning ichki huquqiy hayoti, jamiyatning iqtisodiy va siyosiy tizimi bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan huquq tizimi, huquqiy mafkura, huquqiy ong, huquqiy munosabatlar, huquqiy madaniyat, huquqiy amaliyot va yuridik fanni qamrab oluvchi, o‘ziga xos amal qilish xususiyatlariga ega bo‘lgan hamda doimiy rivojlanishda bo‘lgan ijtimoiy-huquqiy voqelikdir.
Shunday qilib, huquqiy tizim har bir davlatning o‘ziga xos xususiyatlari: geografik jihatdan joylashuvi, tarixi, tili, dini, xalqining ijtimoiy tabiati, mentaliteti, urf-odatlari, shuningdek milliy qadriyatlarini inobatga olgan holda shakllanib, jamiyatning, shu mamlakat fuqarolarining manfaatlarini o‘z mazmunida aks ettiradi.
Huquqiy Tizim muayyan tarkibiy qismlar, bo‘lin-
2-§.tizimning tarkibiy malarning bir butun shaklidir. Shundan kelib elementlari chiqqan holda, huquqiy tizim alohida ijtimoiy hodisa sifatida bir qancha tarkibiy qismlar (elementlar)ni birlashtiradi. Huquqiy tizimning tarkibiy qismlari bir-biridan o‘z mazmuni va mohiyati, maqsad va vazifalari, tuzilishi va shakli, harakat doirasi va maydoni hamda boshqa xususiyatlari bilan farq qiladi. Huquqiy tizim tuzilishining murakkabligi uni tashkil etuvchi tarkibiy qismlarning ko‘pligi, har birining alohida funksiyasi mavjudligi va o‘zaro munosabatda hamda uzviy aloqadorlikda harakatlanishida namoyon bo‘ladi.
Jamiyatning huquqiy tizimi o‘zining muayyan mantiqiy ichki tarkibiy tuzilishiga ega bo‘lgan murakkab ijtimoiy hodisadir. «Huquqiy tizim» o‘z tarkibiy qismlarining tizimli majmui tarzida gavdalanadi va normalar yig‘indisi hisoblanmish obyektiv huquqdan jiddiy farq qiladi. Mazkur farq shundaki, huquqiy tizim bir turdagi elementlarnigina emas, balki turli yo‘nalish va maqomdagi tuzilmalarni qamrab oladi, birlashtiradi. Ta’kidlash joizki, huquqiy tizim tarkibiga:

1.