O ‘zbekiston tarixi (xvi—xix asrning birinchi yarmi)

Hunarmandchilik


63




Hunarmandchilik islilab chi-
qarishining asosiy tarmoqlaridan
yana biri — temirchilik va mis-
karlik bo‘lib, o‘roq, pichoq,
shuningdek, qurol-yarog‘ yasash-
gan. Temirchilar qilich, xanjar,
oybolta, nayza, qalqon, kamon
va uning o‘qini yasar edilar. To‘p-
lar yasash ham yo‘lga qo‘yilgan.
Zargarlik, kulolchilik, yog‘och-
sozlik ham muhim soha hisoblangan.
Yog‘ochdan eshik, beshik, deraza, arava, sandiq, qayiq va boshqalar yasalardi. Yog‘och o‘ymakorligi aloliida ahamiyatga ega edi. Novdalardan savatlar to‘qilardi. Uy sharoitida namat, gilam to‘qish, oshlangan charmdan egar-jabduqlar, ayillar, pichoq qinlari, hamyonlar tikish ham keng rivojlangan.
Ichki savdo Davlat hayotida iste’mol ehtiyojlari
ishlab cliiqarish ustun bo‘lmadi. Bu esa, o‘z navbatida, yuqori mehnat unumdorligini ta’minlovchi yirik mashinalashgan ishlab chiqarishdan foydalanish ehtiyojini vujudga keltirmadi. Natijada oddiy hunarmandchilik ishlab chiqarishi manufaktura ishlab chiqarishi darajasiga ko‘tarilmadi. Shuning uchun ham ichki bozorda odatdagi hunarmandchilik va qishloq xo‘jaligi mahsulotlari savdosi yetakchi o‘rin egallagan.
Buxoroda bozordagi narx-navo, tosh-tarozining to‘g‘riligi qattiq nazorat qilinar edi. Kimki xaridor haqiga xiyonat qilsa, qattiq jazoga duchor etilardi, xususan, bundaylar yarimyalan- g‘och holda aravada, bozor ahliga sazoyi qilinardi va ovozi boricha: „Men shayton yo‘liga kirib, xaridomi aldadim“, deb jar solishga majbur etilardi.
Markaziy Osiyo, xususan, Buxoro bozorlari faqatgina xo‘jalik vazifasini o‘tab qolmagan. Ular ayni paytda o‘ziga xos jamoat va madaniyat markazi vazifasini ham o‘tagan. Xususan, bozorlarda hukmdoming farmonlari o‘qib eshittirilar, aybdorlar jazolanar, bayram kunlari esa turli tomoshalar ko‘rsatilar edi.
Mamlakatning tashqi savdo aloqalari Tashqi savdo to‘xtab qolgani yo‘q. Buxoro Hindiston,
Afg‘oniston, Eron, Xitoy bilan savdo aloqalarini olib borgan. Bu davlatlarga xonlikda ishlab chiqarilgan ip gazlamalar, baxmal,


Buxoro. Toqi telpakliimshon
(telpak do‘koni).


64

O'zbekiston tarixi, 8-sinf Ux