O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta ʼ lim vazirligi

Stress-test kamchiliklari va afzalligi 
Kamchiliklar 
Afzallik 
Statistik maʼlumotlarni toʻplashda 
yoʻqotishlar kuzatilishi; 
Stress sharoitida banklar chiziqli ha-
rakatlanmasligi (har bir bank oʻzga-
cha reaksiya koʻrsatishi). 
Nazorat organiga murakkab tizimli 
modellarni ishlab chiqishi uchun mo-
liyaviy institularda toʻplangan riskning 
konsentratsiyasi va koʻlami haqida 
dastlabki maʼlumot berishi. 
2. Tizimli riskni erta aniqlash indikatorlari. 
Ushbu usulning 
mohiyati tizimdagi risk darajasini taqriban aniqlaydigan iqtisodiy 
indikatorlar aniqlagan chegaraviy qiymatdan yuqori boʻlgan davrlarni 
aniqlaydi va bu inqiroz boshlanishiga xabar vazifasini bajaradi. Inqiroz 
boʻyicha erta xabar berish tizimiga misol tariqasida Xalqaro Valyuta 
Fondi tomonidan qoʻllaniladigan moliyaviy barqarorlik koʻrsatkichlari 
majmuini keltirsa boʻladi.
45
Ushbu tizim ikkita indikatorlar guruhiga 
boʻlinadi: 
1. CAMELS
46
indikatorlari moliyaviy inqirozning mikroiqtisodiy 
tarkibini xarakterlaydi. U asosiy kapital darajasi, aktivlar sifati, bosh-
qaruvning ishonchliligi, foydalilik, likvidlilik va bozor riskiga taʼsir-
chanlik kabi koʻrsatkichlardan tarkib topadi.
2. Makroiqtisodiy indikatorlar. Ularga iqtisodiy oʻsish surʼati, 
toʻlov balansi holati, inflyatsiya darajasi, foiz stavkasi va valyuta kursi 
kabi makroiqtisodiy koʻrsatkichlar kiradi. 
45
Indicators of financial stability. Compilation Guide – Washington, DC, USA: International 
Monetary Fund, 2007 
46
CAMELS indekatorlari guruhining nomi uning tarkibiga kiruvchi indikatorlarning bosh 
harfidan tuzilgan abbreviatura hisoblanadi, ya’ni Capital adequacy, Asset quality, 
Management, Earnings, Liquidity, Sensitivity kabi moliyaviy ko‘rsatkichlardan iborat. 

---

180 
Erta xabar berish indikatorlari usuli boʻyicha tanqidlar shundan 
iboratki, ular inqirozdan keyingi siljishlar taʼsirini, yaʼni inqiroz 
boshlanganidan keyingi koʻrsatkichlar oʻzgarishini inobatga olmaydi.
47
Shuningdek hech bir kafolat yoʻqki oldingi yil qayd qilingan 
qonuniyatlar kelgusi yilda ham oʻz kuchida qolishiga.