Novda shaklini turlicha o‘zgartiradigan o‘simlik organidir

O’rikning gul fo’rmulasini quyidagicha ifodalasak bo’ladi:
h*Ca(5) Co5 A~

7.Urug’chining tuzilishi va funksiyasi.

1.Urug’chining tuzilishi.
2.Urug’chining bajaradigan funksiyalari.
Urug‘chi – tuguncha ustuncha va tumshuqchadan tashkil topgan. Tumshuqcha chang tutushga moslashgan. Ustuncha tumshuqchani ko‘tarib turadi, changlanishga yordam beradi. Ba’zi o‘simliklarda (magnoliyalilar, ayiqtovondoshlar) ayniqsa shamol bilan changlanuvchi boshoqdoshlarda ustuncharivojlanmagan bo‘ladi. Ba’zi yirik gullarda ustuncha juda uzun bo‘lib, shamol bilan changlanishga yordam beradi (piyozguldoshlar). Urug‘chilar yig‘indisi ginesey deyiladi. U faqat yopiq urug‘lilar uchun hos. Urug‘chining kengaygan ost qismi tuguncha, o‘rta qismi toraygan ustuncha, uchki qismi tumshuqchadan iborat. Urug‘chi bitta (dukkakdoshlarda) yoki bir necha mevabargdan hosil bo‘ladi. Ba’zi o‘simlik gullarida bir necha ayrim urug‘chilar bo‘ladi. Ana shunday o‘zaro bir-biri bilan qo‘shilmagan urug‘chilar apokarp, bir-biri bilan qo‘shilib ketgan mevabarglardan hosil bo‘lgan ginesey senokarp urug‘chi deyiladi. Senokarp gineseylar bir necha turga ajratiladi. Agarda har bir meva barg qo‘shilishidan yopiq uya hosil bo‘lsa, sinkarp urug‘chi deyiladi. Mevabarglar faqat chekka tomonlari qo‘shilib, bitta umumiy tuguncha bo‘shlig‘i hosil qilsa parakarp urug‘chi deyiladi. Sinkarp urug‘chidan lizikarp urug‘chi kelib chiqqan. Tugunchaning holati gulqo‘rg‘on barglari bilan qo‘shilib o‘sish darajasiga bog‘liq bo‘lib, ustki, ostki va o‘rta holatlarda bo‘ladi. Urug‘chi gulli o‘simliklarda uzoq davom etgan evolyusiya jarayonida mevabarglardan hosil bo‘lgan. Ba’zida mevabarglar, vegetativ bargga o‘xshab ketadi. Masalan, burchoqdoshlarning urug‘chisi bitta mevabargdan hosil bo‘lgan. O‘simlik gullab bo‘lgandan keyin gultoj barglari va changchilar tushib ketadi, keyin ustuncha tumshuqcha bilan burishib qoladi, ko‘pincha kosachabarglar saqlanib qoladi, tuguncha tez sur’atlar bilan rivojlana boshlaydi va mevaga aylanadi. Burchoqdoshlarning mevasini yelka va qorin choklari boshqa tomonlariga nisbatan qavarib turadi. Meva yetilganda bular tekislanib ketadi. Urug‘lar mevabarglarining chekkalarida joylashadi. Urug‘chining asosiy qismi tuguncha bo‘lib, uning ichki tomonida bir yoki bir necha urug‘kurtak joylashadi. Urug‘chini tashkil etgan mevabarglarning holatiga qarab, ginetseylar ikki tipga bo‘linadi: apokarp va senokarp. Tuguncha ichida urug‘kurtakning joylashgan joyi plasentasiya deyiladi.