Новда ҳақида умумий тушунча Барг морфологияси Поя новданинг ўқ қисми

Бир уруғ паллали ўсимликларнинг баргларини тузилиши. Бир уруғ паллали ўсимликларнинг барг мезофилли бир хил типдаги паренхима тўқимасидан ташкил топган. Эпидермада ўзига хос тузилишга эга бўлган оғизчаларни ўраб турувчи ҳужайралар баргнинг узунаси бўйлаб жойлашган. Бу ҳужайралар чўзиқ шаклга эга бўлиб, хлоропластлар сақлайди, кўпчилик бошоқдошларнинг (буғдой, маккажўхори) эпидермасини баъзи ҳужайралари бошқа ҳужайралардан фарқ қилиб, юпқа қобиқли, катта ва йирик вакуолага эга бўлади. Бундай ҳужайраларни мотор ёки ҳаракатчан ҳужайра дейилади; улар елпиғич шаклида чуқурчалар ҳосил қилиб жойлашади ва ўсимликларни кучли транспирациясидан сақлайди. Сув етишмаганида матор ҳужайралар тургор ҳолатини йўқотиб бурамалар ҳосил қилиб шаклини ўзгартиради. Бошоқдошларнинг сув танқис жойларда ўсадиган (чалов, бетага) ўсимликларнинг барг пластинкаси ички томонга ўралган бўлиб, пастки эпидермасида оғизчалар учрамайди. Устки эпидермасидаги оғизчалари ўрама ичида қолиб сув буғлатишни камайтиради.


Поя новданинг ўқ қисми

Поя новданинг асосий ўқ қисми бўлиб, юқорига ва энига ўсадиган бўғимлардан ва бўғим оралиғидан ташкил топган. Бўғимларнинг чўзилишига қараб поялар қисқарган ёки узун бўлиши мумкин. Баъзида қисқарган поялар фақат битта бўғимдан ташкил топган бўлиши ҳам мумкин.

Поялар асосан цилиндирсимон шаклда бўлиб, унда тўқималар радиал симметрия ҳолатда жойлашади. Лекин кўпчилик ўсимликларнинг пояси кўндаланг кесимда учбурчакли, тўрт бурчакли ёки кўпбурчакли ҳаттоки ясси қанотли бўлиши мумкин.
Поянинг асосий вазифаси ўтказувчанлик ва таянчдир, у барг ҳамда илдизни бир-бирлари билан боғлайди. Кўпчилик ўсимликларнинг пояларида озиқ моддалар тўпланади. Эпидермасининг тагида хлоренхима бўлган ёш поялар эса фотосинтез жараёнига қатнашади.
Дарахтсимон ва ўтсимон ўсимликларнинг поялари ёшлари билан фарқ қилади. Ўтсимон ўсимликларнинг поялари мавсумга боғлиқ ҳолда бир йил, камдан кам икки-уч йил яшайди. Дарахтларнинг пояси кўп йил яшайди. Дарахтларнинг асосий поясини тана дейилади.