Новда ҳақида умумий тушунча Барг морфологияси Поя новданинг ўқ қисми

Мураккаб барглар. Мураккаб барглар панжасимон уч баргли, тоқ ва жуфт патсимон мураккаб, ва бошқа бўлиши мумкин. Агар умумий барг банди шохланган бўлса, кўп карра мураккаб барглар, икки маротаба патсимон мураккаб барг, уч карра панжасимон мураккаб ва бошқа типида бўлиши мумкин.
Баргларнинг томирланишлари. Барг япроғи жуда кўп маротаба тармоқланган ўтказувчи найлар бойлами тизимига эга бўлиб, уларни барг томирлари дейилади. Барг томирлари очиқ ёки ёпиқ бўлиши мумкин. Очиқ томирларда томир учлари барг қирраси яқинида иккига ажралиб тугаб, ўзаро бирикмаса уни дихотомик шохланиш типи деб аталади. Ёпиқ типдаги томирланишда эса ўтказувчи найлар бойлами кўп маротаба ўзаро бирлашиб тўрсимон томирланишни вужудга келтиради. Тўрсимон томирланиш патсимон ва панжасимон каби типларга бўлиниши мумкин. Бир паллали ўсимликларга параллел ва ёйсимон томирланиш типлари хосдир).
Баргларнинг экалогик турли – туманлиги. Ташқи муҳит таъсирида ўсимликларнинг баргларини шакли ўзгариши мумкин: масалан сувда яшовчи айиқтавон ўсимлигида икки хил шаклдаги барг япроқлари учраши мумкин: поянинг сувга ботиб турган қисмидаги барглари қирқилган, сув юзасидан юқорига чиқиб турган поя барглари қирқилмаган. Кучли қирқилган сув тагидаги баргалар сувда эриган карбонат ангидридни енгил ўзлаштиришга мослашган.
Баргларнинг яшовчанлиги. Баргларни ўсимликларда яшовчанлиги турлича. Кўпчилик ўсимликларда барглар бир неча ой яшайди ва қишда тўкилади. Доимий яшил баргли ўсимликларнинг баргларини фақат бир қисмигина тўкилади, шунинг учун доим яшил бўлиб, барглари тўкилмаганга ўхшаб кўринади. Баргларнинг яшовчанлиги турли ўсимликларда турлича масалан: қарағай 2-йил, қора қарағай - 6-7 йил, зарноб - 6-10 йил, араукария - 15 йил, Африка чўлларида яшайдиган вельвичия барглари эса 100 – йилдан ортиқ ҳаёт кечиради.
Баргларнинг шакл ўзгаришлари (метаморфози). Баргларни шакл ўзгаришлари табиатда тез-тез учраб турадиган жараёндир. Барглар жингалак (рус нухати, бурчоқ), тикон (кактус), филлодия (Австралия акацияси), тангачасимон ва бошқалар. Баргларнинг шакл ўзгариши уларнинг сув кам буғлатишига мослашганлигидадир. Кўпчилик ўсимликларнинг баргларининг учки қисми жингалаклар ҳосил қилиб, атрофдаги нарсаларга илашиб ингичка поясини кўтаради. Баъзи ўсимликларнинг барг учлари тиконга айланиб ўзини ҳимоя қилади (зирик). Баъзи ўсимликларнинг барг банди кенгайиб сув танқис йиллари ўзини қуриб қолишидан сақлайди (акациянинг баъзи бир турлари). Чўл адирларда ўсадиган баъзи ўсимликларнинг барглари қисқариб тангача баргларга айланиб қолган, ўсимлик баргсиз каби кўринади (эфедра, анабазис).