Nashrga ruxsat etaman”

Stansiyalar – yo‘li taraqqiy etgan alohida punkt hisoblanib, ularda poyezdlarni qabul qilish, jo‘natish, kesishib o‘tishi va bir-biridan o‘zib o‘tishi, yo‘lovchilarni qabul qilish, ularning yuklarini qabul qilish, berish va ularga xizmat ko‘rsatish, yo‘l qurilmalari taraqqiy etgan hollarda – poyezdlarni shakllantirish ishlari va ular bilan texnik operatsiyalarni bajarish imkoni mavjud.

Dastlabki temir yo‘l stansiyalari Rossiyada 1837-yili, uzunligi 27 km ga teng bo‘lgan bir yo‘lli Peterburg –Sarskoe Selo temir yo‘li qurilishida barpo etilib, bu yo‘lda ikki so‘nggi va uch oraliq stansiya mavjud bo‘lgan.

Stansiyalar mo‘ljaliga ko‘ra oraliq, uchastka, saralash, yuk, yo‘lovchi stansiyalariga bo‘linadi.

Kamida uchta magistral yo‘nalishni o‘zida biriktirgan stansiyalar uzel stansiyalar hisoblanadi. Ish hajmi va murakkabligiga bog‘liq holda stansiyalar quyidagi toifalarga ajraladi: katta hajmda ish bajaradigan va yuqori darajada texnik jihozlanganlari toifadan tashqari hisoblanib, so‘ng 1, 2, 3, 4 va 5-toifa stansiyalari keladi.

Stansiya yo‘llarining to‘liq va foydali uzunligi farqlanadi. Uzluksiz yo‘lning to‘liq uzunligi deb yo‘lni cheklab turgan strelkali o‘tkazgichning rama relsi ulamalari orasidagi masofa, boshi berk yo‘l uzunligi deb esa – strelkali o‘tkazgichning rama relsi ulamasidan tayanch(upor)ga qadar bo‘lgan masofaga aytiladi. Qo‘shni yo‘llardan poyezdlarning xavfsiz harakatlanishi ta’minlangan sharoitda harakatdagi tarkib joylashishi mumkin bo‘lgan yo‘l to‘liq uzunligining bir qismi yo‘lning foydali uzunligini tashkil etadi. O‘zaro kesishadigan yo‘llarning har birida harakatdagi tarkibning to‘xtab turish joyini cheklaydigan signal belgisi – chegaraviy ustun o‘rnatiladi. Yo‘lning foydali uzunligi yo‘lni cheklab turgan strelkali o‘tkazgichlarning chegaraviy ustunlari orasidagi masofa sifatida belgilanadi. Agar yo‘l oldida svetofor o‘rnatilgan bo‘lsa, u holda foydali uzunlik bir tomon chegaraviy ustunidan (yoki qarama-qarshi strelka ostryagidan) boshqa tomonning shu kabi signaliga qadar belgilanadi.

Boshi berk yo‘lning foydali uzunligi rama relsining ulamasidan yoki strelkali o‘tkazgichning chegaraviy ustunidan boshqa tomondagi tayanchga qadar yoki tegishli signaldan to tayanchga qadar aniqlanadi (10-rasm).

Qabul qilish-jo‘natish yo‘llarining yuk tashish harakati uchun foydali uzunligi u yoki bu yo‘nalishda harakatlanishi mo‘ljallanayotgan yuk poyezdlari uzunligiga muvofiq ravishda loyihalashtiriladi.

Stansiyalarda ikki xil turdagi yo’llar farqlanadi: stansiya yo’llari va maxsus vazifali yo‘llar.