Наманган давлат университети педагогика факультети

Орқа мия артериялари
Орқа миянинг олдинги артерияси ва орқа миянинг бир жуфт ортки артериялари қон билан таъминлайди. Ҳар иккаласи орқа мияда жойлашади. Бошқалари ҳам орқа мияда жойлашади.
Орқа миянинг олдинги ва орқа артериялари орқа мия атрофида бир-бири билан анас­томоз ҳосил қилади, натижада томирлар чамбари вужудга келади. Орқа миядаги томирлар чамбаридан мия моддасининг ичига ингичка шохобчалар киради. Бу шохобчалар асосан қон билан таъминлайди. Кул ранг моддани эса асосан қон билан таъминлаб туради. Орқа мия артерияларининг қон билан таъминланишида бир нечта манба иштирок этади.
Аортадан чиқувчи бел артерияси асосан бел, думғаза ва қисмак пастки кўкрак сег­ментларини қон билан таъминлайди. Қовурғааро артериялар ўмров ости артерияси тар­моклари кўкрак сегментларини таъминлайди.
Умуртқа артериясидан чиқувчи тармоқлар бўйин сегментларини таъминлайди.
Умуртқа поғонасининг рентгенограммаси
Умуртқа поғонасида рўй берадиган сакролизация, люмбализация, остеохондроз син­гари патологик жараёнларни шунингдек травмалар натижасида умуртқаларнинг синиши, ёрилиши, эзилиши ва унда ўсма ўса бошлаши каби ўзгаришларни рентгенография усули ёрдамида аниқлаш мумкин.
Миелография. Орқа мияда ўсаётган ўсма ёки бошқа бир патологик жараённинг жой-лашган ерини аниқлаш учун миелография усули қўлланилади. Бунинг учун субокципитал функция қилиииб, субарахноидал оралиққа игна орқали контраст модда (липоидол) юбо­рилади ва умуртқа поғонаси рентгенография қилинади. Липоидол ўзидан рентген нурла­рини ўтказмайди, шунинг учун рентгенограммада липоидолнинг тўхтаган жойи (орқа миянинг ўсма ёки маълум бир бошқа сабаб таъсирида эзилган қисми) аниқ кўриниб тура­ди. Бу эса топографик диагноз қўйишда ёки операция қилинадиган ерни аниқ қилиб белги­лашда катта аҳамиятга эга.
Периферик нерв системасининг патологияси
Орқа мия олдинги илдизчасининг зарарланиши периферик турдаги фалажларга, орт­ки илдиз­чанинг зарарланиши эса илдизча турдаги сезги ўзгаришларига олиб келади. Одам териси орқа миянинг ортки илдизчалари билан, кўрсатилгандек, тасма-тасма кўринишида нервланади. Ҳар қайси ортки илдизчанинг зарарланиши терининг маълум бир жойида те­ри сезгиси билан мускул-бўғим сезгисининг тасмасимон тарзда йўқолишига олиб келади. Масалан, Th₁₀ ортки илдизча бир томонда зарарланса, киндик сатҳида ярим тасма кўри­ни­шида йўқолади.
Ортки илдизчалар билан нервланувчи сегментар соҳаларнинг эсда қолиши учун ортки илдизнинг қуйидаги тери соҳаларини ёдлаб олиш керак.
Ортки илдизчанинг зарарланиши туридаги сезги ўзгаришларида, турли хил радику­литларда, спондилитда, умуртқа поғонасининг шикастланишларида ва ортки илдиз ўсмаси (невринома) да рўй беради.