N. B. Dilmurodov

Gavda muskullari
Darsning maqsadi:
fassiyalar, gavda muskullarining topografiyasi, 
funksiyalarini o‘rganish. 
Ko‘rgazmali materiallar: 
rasm, gavda muskullarining quruq preparatlari, 
hayvon skeleti.
Gavda muskullari xilma – xil funksiya bajarishi bilan bog‘liq holda bir 
necha gruppaga: 1) oldingi oyoqlar va elka kamarini tanaga birlashtiruvchi 
muskullar; 2) ko‘krak devori muskullari; 3) qorin devori muskullari; 4) umurtqa 
pog‘onasining yuqorigi va pastki muskullari; 5) bosh muskullariga bo‘linadi. 
 
Elka kamarini va elka suyagini bosh, bo‘yin hamda tanaga 
birlashtiruvchi muskullar 
Bu guruhga kiradigan muskullarning bir qismi elka kamarini, ikkinchi qismi 
esa elka suyagini va oldingi oyoqning qolgan qismlarini tanaga birlashtiradi. 
Birinchi guruhga trapetsiyasimon, rombsimon va pastki tishsimon muskullar 
kiradi. 
Trapetsiyasimon muskul - m.trapezius
elka sohasida bevosita teri ostida 
joylashib, bo‘yin va elka qismlariga bo‘linadi. Bo‘yin qismi qoramol va otlarda 
bo‘yin usti payi arqonsimon qismining I – II bo‘yin umurtqalari to‘g‘risidan 
boshlanib, 10 – 11 ko‘krak umurtqalarigacha etib boradi. Cho‘chqalarda ensa 
suyagidan boshlanib, I ko‘krak umurtqasiga boradi, keyin pastga tushib, kurak 
suyagining o‘qiga etadi. Elka qismi 
- pars dorsalis
III – X ko‘krak umurtqalarining 
to‘g‘risidan boshlanib, kurak suyagi o‘qida tugaydi. Bu muskullarning bo‘yin 
qismi qisqarganda, kurak suyagini oldinga, elka qismi qisqarganda, orqa tomonga 
tortadi, ikkalasi qisqarganda esa yuqoriga tortadi. 

---

Elka – atlant muskuli -
m.omotransversarius
yupqa, lentasimon bo‘lib, 
to‘sh – elka bosh muskulining ustki qismida joylashadi. Elka – atlant muskuli 
kavsh qaytaruvchi hayvonlarda, cho‘chqada, yirtqich hayvonlarda mavjud, bir 
tuyoqli hayvonlarda bo‘lmaydi. Bu muskul kurak suyagining ustki fassiyasidan 
boshlanib, atlantning qanotida tugaydi. Muskul qisqarganda boshni har tomonlama 
burishni ta’minlaydi.