Ichki a’zolar topografiyasi

Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy Universiteti Biologiya fakulteti Biologiya yo’nalishi 19-01-sirtqi guruh talabalari tomonidan “Odam va hayvon fiziologiya” fanidan bajargan Mustaqil darsi Mavzu: Ichki a’zolar topografiyasi. Qo’zg’aluvchan to’qimalar fiziologiyasi. Galvanining 1-2 tajribalari. Metuchchi tajribasi. Toshkent-2021

Reja:

• Ichki a’zolar topografiyasi.
• Qo’zg’aluvchan to’qimalar fiziologiyasi.
• Galvanining 1-2 tajribalari (tinchlik toki)
• Metuchchi tajribasi (harakat toki)

Ichki a’zolar topografiyasi.

Ichki a’zolarga tana bo‘shliqlari (ko‘krak, qorin va chanoq), shuningdek bosh va bo‘yin sohasida joylashgan a‘zolar kiradi. Ichki a’zolar: ovqat hazm qilish, nafas a’zolari, siydik-tanosil va yurak-qon tomirlar tizimlariga bo‘linadi. Ular organizmning modda almashinish faoliyatida, uni ozuqa moddalar bilan ta‘minlash, hamda modda almashinish jarayonida hosil bo‘lgan moddalarni chiqarib yuborish vazifasini bajaradi. Tanosil yoki jinsiy a’zolar esa ko‘payish vazifasini bajaradi.

• Ichki a’zolarga tana bo‘shliqlari (ko‘krak, qorin va chanoq), shuningdek bosh va bo‘yin sohasida joylashgan a‘zolar kiradi. Ichki a’zolar: ovqat hazm qilish, nafas a’zolari, siydik-tanosil va yurak-qon tomirlar tizimlariga bo‘linadi. Ular organizmning modda almashinish faoliyatida, uni ozuqa moddalar bilan ta‘minlash, hamda modda almashinish jarayonida hosil bo‘lgan moddalarni chiqarib yuborish vazifasini bajaradi. Tanosil yoki jinsiy a’zolar esa ko‘payish vazifasini bajaradi.

Qo’zg’aluvchan to’qimalar fiziologiyasi.

• Qo‘zg‘alishni qabul qilinishi va asab impulsini neyrondan neyronga o‘tkazilishi sinapslar yordamida bajariladi. Odam va hayvonlarda sinapslarni ikki guruhga - kimyoviy va elektr sinapsga ajratiladi. Odamda va hayvonlarda ko‘proq kimyoviy sinapslar uchraydi, lekin qo‘zg‘alishni tezroq o‘kazilishi uchun elektr sinapslar ham ishlatiladi, chunki ularda sinaptik to‘xtalish bo‘lmaydi.12 va 13 rasmlarda neyronlarning turlari va tuzilishi keltirilgan.
• Neyron turlari. A – unipolyar; B – psevdounipolyar; V – bipolyar; G- multipolyar neyron.
• Neyronning sxematik tuzilish. 1- dendritlar; 2 – soma; 3 – aksonal tepalik; 4 – akson; 5 – mielin qobiq; 6 – Ranve bug‘ilmasi; 7 – akson uchi.