N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

A n a n n o y o d g o rlig id a n
esa katta u rug‘ iste'qom at 
qilgan uzunasiga solingan uylar qoldigM topilgan. Ularning dafn 
marosimlari 
axoli 
o ‘rtasida mulkiy tabaqalanish boshlanganligini 
ko'rsatadi. 
Boylarning qabrlarida turli zeb-ziynatlar, qurol varogMar
117

---

bor. Oddiy o dam larilam ikida esa bunday buy u m lar kam uchraydi, 
b a ’zilarida esa um um an y o ‘q.
Sibim ing tem ir davri yodgorliklaridan Sayan va Oltoy yodgorliklari 
mashxurdir,bu hududlar u n u m d o r va metallga boy boMgan. Sibirliklar 
tem ir bilan mil.avv. Y asrdan tanishishgan. Aholisi lalmi dehqonchilik 
bilan s h u g ‘ullangan. Bu davrga oid k o 'p la b qoyatosh suratlari saqlanib 
qolgan. U larda dehqonchilik bilan bogMiq jarayonlar, axolining turmush 
tarzi aks etgan. Boyari togMdagi suratda 3ta y o g ‘och va bitta p axsa uy va 
oMov rasmi solingan. Uning chap to m o n id a echki va b u g ‘ulami haydab 
kelayotgan c h o ‘pon tasviri bor. B undan arxeologlar bu erning axolisi 
chorvachilik bilan ham s h u g 'u llan ish g a n degan xulosaga kelgan. 
Ularning qabrlari m o z o r - q o ‘r g ‘onlar shaklida boMib, u erlarda haqiqiy 
m ehnat va harbiy qurollar o ‘rniga ularning kichik modellari qo'y ilgan.
U m um an, tem ir davrida Sharqiy Evropa va Sibir aholisi yaratgan 
m oddiy madaniyat bir-biriga j u d a yaqin. Ulardagi urf-odatlar, k o 'm is h
marosimi shuningdek, oltin, kum ush, bronza, suyakdan ishlangan 
deyarli barcha m ehnat qurollari, turli haykalchalar, harbiy qurollari 
oMtasidagi o ‘xshashlik katta. Bu esa, ilk tem ir davrida Sharqiy Evropa, 
O 'r t a O siyo va Sibir o 'rta s id a m ustakam aloqalar boMganligidan darak 
beradi.
M a v z u n i m u s ta h k a m lo v e h i sa v o lla r :
1. Skiflar to'gM'isida q aerlarda maMumotlar saqlanib qolgan?
2. Skiflar nim aga eMqod qilishgan?
3. M o z o r-q o ‘rg"onlarni qaysi halqlarda boMgan?
4. Rossiya hududida qanday yodgorliklar boMgan?
5. Sayan va Oltoy yodgorliklari qaerdan topilgan?