N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

C h e r to n ilik m o z o r - q o ‘ r g ‘on i 
- quyi Dnepr b o ‘yida joylashgan. 
Uning balandligi 20 metr, aylanasi esa 350 metr b o i g a n . Chertomlik 
q o 'r g 'o n i buyumlari skiflar davridayoq o ‘g ‘irlab ketilgan boMsada, ba'zi 
narsalar saqlanib qolgan. Kamon o^qlari saqlanadigan oltidan ishlangan 
g ‘ilof topilgan. Unda yunonlar xudosi Axil hayotidan tasvirlar aks etgan. 
Bu erdagi s k if podshosi malikasining xonasi toMiq saqlangan. Malika 
oltinlar bezatilgan holda yotgan. Yonidan kumush lagan va balandligi 1 
m keladigan vaza topilgan. 
Vazada 
o'siniliklar, qushlar, otlarni 
bezayotgan skiflar aniq tasvirlangan. Lekin bu yunonlar uslubida 
ishlangan. 
Mil.av.il asrgacha skiflarda matriarxat tuzumi hukmronlik 
qilgan. 
Bu davrda 
k o ‘chmanchi 
chorvadorlar orasida sarmatlar, 
keyinchalik alanlar hukmron boMganlar. Sarmatlarning qilichi 1 metr va 
undan uzunroq boMgan va otda chopishga qulay boMgan. Dastasi 
v o g 'o ch d an ishlangan. O ’qlari esa temirdan ishlanib. uch parrakli 
shaklini saqlab qolgan. Sarmatlar tomonidan siqib chiqarilgan skiflar 
mil.avv. II asrda Qrim ga k o ‘chib kelib, o ‘z davlatlariga asos solganlar. 
Ularning markaziy shahri Neopol boMgan. 
Shahar tosh devor bilan 
o ’ralgan. Uylar ham toshdan yasalgan. S k if zadogonlari maqbaralari 
ham toshdan ishlangan. Shuningdek. qova tosh ichiga o'yilgan daxm alar 
ham topilgan. Ularning barchasi talangan boMsada, u davr to’g'risida 
qimmatli nia’lumotlar beradi.
Rossiya hududida mil.av VII—11 asrlarga oid Volga. Oka daryolari 
b o'y larida Dyakovo yodgorligi va Kama b o ’yidan Ananino yodgorligi 
topilgan. Bu erning axolisi asosan chorvachilik (yilqichilik), qisman 
dehqonchilik bilan shug'ullangan.
D y a k o v o y o d g o rlig id a n
ertoMalar, temir o ‘roqlar, yorg'uchoqlar, 
urchuqtoshlar topilgan. Bu erdan asosan suyakdan ishlangan mehnat 
qurollari topilgan.