N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

J a r q o ‘ ton y o d g o r lig i 
sopollitepaliklar asos solgan ilk shahar 
hisoblanadi. U B o ‘stonsoyning chap sohilida j oylashgan boMib, 100 
ga
m aydonni egallagan. 
Bu erning aholisi ham dehqonchilik bilan 
s h u g ‘ullanib, kam ida 500 yil shu erda yashaganlar.
Jarqo‘ton uch qism dan iborat. Uning arki 3
ga
maydonni egallagan. 
A rkning atrofi mudofaa devorlari bilan o ‘rab olingan. U erda 
h u k m d o m in g qarorgohi joylashgan. M udofaa devori som on q o ‘shilgan 
xom gMshtdan ishlangan. Devor qalinligi 3m, balandligi 5 - 6 m boMgan. 
Hozirda saqlangan qismi 1 
m
gacha boradi. D ev o r kvadrat shaklidagi 
burjlar bilan mustahkamlangan. Arkka kirish darvozasi ja n u b tom onda 
joylashgan. A rkda hukm dor saroyi alohida ajralib turadi. Saroyda k o ‘p 
oddiy xonalar boMib, saroy m aydonida 
20kv.m supa joylashgan. 
A rkning sharqiy tomonida bir necha u y - jo y massivlari topilgan. Ular 1,5 
m qalinlikdagi supa ustiga qurilgan. Bu erda k o ‘p xonali hovlilar ochildi. 
H ar bir hovlida 2 -3 ta o 'c h o q topilgan.
Shaharning jan u b id a 20 
ga
maydonni egallagan shahar qabristoni 
topilgan.
Jarq o 'to n d a otashparastlik ibodatxonasi ochildi. Ibodatxonaning 
atrofi 4.5 m qalinlikdagi devor bilan o ‘rab olingan. 
Ibodatxona ikki 
qism dan - muqaddas ziyoratxona va x o ‘jalik qismlaridan iborat boMgan. 
Ibodatxonaning muqaddas qismi kvadrat shaklida boMib, 35x35 metrga 
teng. Uning tarkibida muqaddas olov, m uqaddas quduqlar, altarlar va 
4 bosqichga doir tosh yoMaklar boMgan. Bular erga, suvga, olovga 
sigMnish unsurlari hisoblanadi. Ibodatxonaning ishlab chiqarish -x o 'jalik
qismida 
muqaddas 
ichimlik—xaoma 
tayyorlaydigan 
xona, 
mozor
71

---

inventarlari tayyorlaydigan ustaxonalar va ibodatxonaga ajratilgan o z i q -
ovqat om bori joylashgan.
Ibodatxonada x ech kirn yasham agan, u faqat olovga sig 'in ish bilan 
bo g 'liq boMgan u r f -o d a tla r va diniy m arosim lar o 't k a z ish markazi 
bo'lgan.
Hozirgi ku n d a 
Janubiy O 'zb ek isto n territoriyasida 20 dan ortiq 
bronza davri yodgorliklari topilgan. Bular Jarq o 'to n , B o 's to n , Kultepa, 
M aydatepa, M o 'lali va boshqalar bo'lib, ular asosan, Surxandaryo 
viloyatining S herobod, J a r q o 'r g 'o n va Sho'rchi hududlarida joylashgan. 
Bu yodgorliklarni o 'rg a n is h natijasida Sopollitepa madaniyati qadimgi 
Sharq sivilizatsiyasining ajralmas bir qismi ekanligini ko'rsatdi.