Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Korxona va marketing strategiyasi darajasidagi 
rejalashtirishjarayoni 
Savdo korxonasi va marketing strategiyasi darajasidagi rejalash- tirish 
jarayoni 6.2-rasmda berilgan. 

---

120 
Marketing 
tadqiqotlari 
Bozor imkoniyatlarining tahlili 
Maqsadli bozorlarni tanlab olish 
Talabni, 
xaridorlarni, 
raqobatni 
o‘rganish 
Tovarni ishlab 
chiqarish 
Bozorni 
segmentlash 
Segmentlarni 
ajratish 
Bozorlarni 
segmentlash 
Marketing tizimini to‘ldiradigan majmua 
Marketing majmuyini ishlab chiqish 
Marketing 
axboroti tizimi 
Rejalashtirish 
tizimi 
Marketing 
nazorati tizimi 
Tashkiliy 
tuzulishi 
6.3-rasm. 
Korxona (firma)ning marketing faoliyati jarayoni 
 
Strategik rejalashtirish jarayonida raqobatdoshlik tahlili, firmaning kuchli va 
kuchsiz tomonlari, firma uchun bozor mavqeyi tahlili, obro‘li raqobatchilar tahlili, 
sotish tizimiga yorib kirish tahlili, shuningdek kommunikatsiya dasturi tahlil 
qilinadi. Agar firma maqsadi tovarni ishlab chiqarishni kengaytirish strategiyasiga 
Kommunikatsi 
onsiljitish 
Taqsimot 
tizimi 
Narxni 
shakllantiri 
sh 
Bozor: 
ulgurji, chakana 
Marketing muhiti 
Marketing 
axboroti 

---

121 
mos kelsa, unda keyingi strategik yo‘llar bo‘lishi mumkin: segmentlar uchun yangi 
tovarlarni yaratish, jami bozorlarni qamrab olish uchun markalar sonini uzluksiz 
o‘stirish, qo‘shimcha tovarlar ishlab chiqarish imkoniyatlarini egallashva h.k. 
6.4-rasm. 
Korxonaning ishlab chiqarish va bozor imkoniyatlarini baholash 
-Ishlab chiqarish hajmi, tuzulishi, dinamikasi. 
-Mahsulot assortimenti, uning kengligi va chuqurligi. 
-Mahsulotni raqobatbardoshligi. 
-Xomashyo va materiallar bilan ta’minlanganligi. 
-Asbob-uskuna narxi va uning ishlatish darajasi. 
-Ishlab chiqarishning ekologik darajasi. 
-Tashkil etish va boshqaruv tizimi. 
-Personalning malaka darajasi, uning tuzilishi. 
-Mehnat unumdorligi. 
-Ishchi kuchi qiymati, kadrlar qo’nimsizligi. 
-Menejment darajasi. 
-Korxona (firma) madaniyati. 
Boshqaruvni tashkil etish va tashkiliy tuzilishi 
-Moliyaviy barqarorlik va to’lov qobiliyati. 
-Foydalilik va rentabellik (tovarlar, segmentlar, hududlar, sotuv kanallar, 
vositachilar bo‘yicha). 
-O’zining va qarzga olingan mablag’lari, ularning nisbati. 
-Transport imkoniyatlari va xarajatlarini boshqarish. 
-Ombor xo’jaligi holati. 
-Zaxiralar darajasi ularning joylashuvi hamda aylanishi. 
-Tovarlarni qayta ishlash, qadoqlash imkoniyatlari. 
-Sotuv hududlari(ayrim tovarlar sotish bo’yicha, xaridorlar turi sotuv 
kanallari va vositachilar bo’yicha). 
Taqsimot va sotuv 
-Marketing rejalari va dasturlari. 
-Bozor,tovar,sotuv kanallari tadqiqoti. 
-Sotuvni rag‘batlantirish va reklama. 
-Narxlar va narxni shakllantirish. 
-Коmmunikatsiya aloqalari va axborot. 
-Маrketing budjeti va uni bajarish. 
Marketing 
Ishlab chiqarish salohiyati 
Korxona- 
ning 
imkoni- 
yatlarini 
o‘rganish 

---

122 
Agar firmaning maqsadi bozorni strategik rivojlanishini amalga oshira 
borib sotish hajmini o‘stirishga yo‘naltirilgan bo‘lsa, quyidagi strategik 
yo‘llarni ko‘rib o‘tishi mumkin: sotish joylarini kengaytirish, potensial 
mijozlar sonini o‘stirib sotish, intensivligini oshirish.