Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

markazlashtirilgan diversifikatsiya strategiyasi 
- chiqarilayot-gan 
nomenklaturalarni texnik yoki marketing nuqtayi nazaridan firmaning 
mavjud tovarlariga o‘xshash mahsulotlar bilan to‘ldirishiga asoslanadi; 
–
gorizontal diversifikatsiya strategiyasi 
– mavjud nomenklatu- rani 
avvaldan 
chiqarib 
kelinayotgan 
mahsulotlar 
yoki 
xizmatlarga 
o‘xshamaydigan va bog‘liq bo‘lmagan, lekin mavjud mijozlarda qiziqish 
uyg‘ota oladigan mahsulotlar bilan to‘ldirishni bildiradi; 
–
konglomerativ diversifikatsiya strategiyasi 
shundan iboratki, 
firma o‘zi qo‘llaydigan texnologiyasiga ham, uning hozirgi tovarlari va 
bozoriga ham hech qanday aloqasi yo‘q tovarlar ishlab chiqarish hisobiga 
kengayadi. 
Marketingni boshqarish (menejment marketingi) firmaning umumiy 
strategiyasi marketing xarakteriga egaligini bildiradi va raqobatchi kuchlar, 
bozor, tovarlar, narxlar va boshqalar. dinamikasining tahlilini ko‘zda tutadi. 
Ba’zan tashkilotning umumiy strategiyasi va uning marketing strategiyasi 
orasiga aniq chegara qo‘yish qiyin. 
Firmaning umumiy strategiyasi realizatsiyasi uning har bir funksional 
darajasiga (ITTKI, ishlab chiqarish, marketing, kadrlarga, moliyalashtirishga 
oid) maqsadlar qo‘yishni ko‘zda tutadi. Bu maqsad- larga erishish vositalari 
bu bo‘limlar tomonidan ishlab chiqiladigan funksional strategiyalar – ITTKI 
strategiyasi, ishlab chiqarish strategiyasi, marketing strategiyasi, moliyaviy 
strategiya va boshqalar hisoblanadi. 
Umumiy strategiya tashkilot va uning tashqi muhiti orasida balansni 
tutib turishga mo‘ljallangan. Undan chiqib keladigan marketing maqsadi 
firma tovari va u ishlaydigan bozor orasidagi tenglikni saqlash hisob- lanadi. 
Marketingning maqsadi, masalan, shunday ko‘rinishi mumkin: 
–
yillik, yaqin uch yil davomida tovarlarni tashqi bozorlarda sotish 
hajmini 10% ga ko‘paytirish; 
–
ikki yil davomida kompaniya tovarlarini sotish hajmini 10%dan 
15% gacha ko‘paytirish. 
Marketing maqsadlariga yetish vositasi marketing strategiyasi bo‘lib 
qoladi. 
Marketing strategiyasi – marketing tadbirlarining mantiqan qurilgan 
umumiy
yo‘nalishlari bo‘lib, kompaniya marketingining ma’lum 
maqsadiga erishishini ta’minlaydi. Marketing strategiyasini realizatsiya qilish 
aniq marketing tadbirlarini, muddatlarini va ularni bajarish uchun kim javob 
berishini ko‘rsatgan holda, ya’ni marketing taktikasini ishlab chiqishni 
ko‘zda tutadi. Masalan, narxni pasaytirish yo‘li bilan bozor ulushini 
ko‘paytirish haqidagi qaror strategik hisoblanadi (bozorga chiqish 
strategiyasi), lekin aniq vaqtda narxni ma’lum foizga kamaytirish –bu taktikadr. 
Marketing strategiyasi firmaning maqsadli bozorini tanlash va raqobat 
sharoitida unga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha aniq strategiyalar tizimini 

---

117 
ifodalaydi. Marketing strategiyasi quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 
–
raqobatli strategiyalar; 
–
bozor talablarini e’tiborga olish strategiyalari; 
–
bozorni qamrab olish strategiyalari; 
–
marketing kompleksi strategiyalari: tovar strategiyalari, narxni 
shakllantirish strategiyalari, savdo (o‘tkazish) strategiyalari va tovarni 
bozorga olib chiqish strategiyalari. 
Marketing strategiyalari bevosita maqsadli xaridorlar va raqobat- chilar 
bilan 
bog‘liq, chunki tashkilot marketingi xaridorlar talablarini 
raqobatchilarga nisbatan yaxshiroq qondirishni ko‘zda tutadi. Shu bois, 
marketing strategiyasini ikkita asosiy yo‘nalishlari bilan ishlab chiqish bozor 
talabi va raqobat kurashi hisoblanadi. Amerikalik professor L.Rozenberg 
marketing strategiyasini talabni shakllantirish faoliyati bilan raqobatchilarni 
yengish bo‘yicha faoliyatning qo‘shilishi, deb belgiladi. 
Korxonaning strategik boshqaruv rejasi – bu korxona ichki resurs- lari 
va bozor imkoniyatlarini bog‘lab turishni rivojlantirish va saqlab turish 
jarayonidir.