Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Qisqartirish strategiyasi- 
firma uzoq muddat o‘sishdan keyin yoki 
iqtisodiyotda pasayish va tubdan o‘zgarish kuzatilganda, samaradorlikni 
oshirish zarurati bilan bog‘liq holda, shuningdek, tashkilotning mavjud 
bo‘lishi xavf ostida qolganda kuchlarni qayta guruhlashga ehtiyoj sezganda 
amalga oshiriladi. Bunday hollarda firmalar ishlab chiqarishni maqsadga 
yo‘naltirgan holda qisqartiradilar. Shuni tan olishi kerakki, bu firma uchun 
qanchalik og‘ir bo‘lmasin bu ham firma uchun rivojlanish strategiyasi bo‘lib, 
o‘sish strategiyasida ko‘rilganidek, ma’lum vaziyatlarda undan qutulib 
bo‘lmaydi. Qisqartirish strategiyasining quyidagi turli-tumanligi ajratiladi: 
–
likvidatsiya (bartaraf etish) strategiyasi
-o‘zida qisqartirish 
strategiyasining oxirgi holatini aks ettiradi va firma endilikda biznesni yurita 
olmaydigan holga tushib qolganda amalga oshiriladi; 
–
“hosil yig‘ish” strategiyasi 
kelajagi yo‘q, sotishdan foyda 
olinmaydigan, lekin biznesni asta-sekin nolga tushirishdan daromad keltirishi 
mumkin bo‘lganda qo‘llaniladi; 
–
ortiqchasini qirqib tashlash strategiyasi 
ko‘pincha, diversifi- 
katsiyalangan firmalar tomonidan o‘z biznesini yoki bo‘limini yopgandayoki 
sotganda realizatsiya qilinadi. 
Real amaliyotda firma bir vaqtning o‘zida bir necha strategiyalarni 
realizatsiya qilishi mumkin. Bu ayniqsa, ko‘p tarmoqli kompaniyalarda keng 
tarqalgan. 
Bunday 
hollarda 
firma 
aralash 
(kombinatsiyalangan) 
strategiya
ni amalga oshirmoqda, deyiladi. 
To‘rtinchi turli xillikka keyinroq tavsiflanadigan diversifikatsion o‘sish 
strategiyasi mos keladi. 
Biznesni rivojlantirish strategiyasining keyingi guruhi 
diversifikat- sion 
o‘sish 
strategiyasi bo‘lib, firmaning ushbu mahsulotning ushbutarmog‘i bilan 
boshqa rivojlana olmaslik holatida realizatsiya qilinadi. Bu strategiya, agar 
bozorlar amalga oshirilayotgan bizneslar uchun to‘yinganholatda bo‘lsa yoki 
mahsulotning “o‘lib borishi” natijasida unga talab pasayib ketsa yoki 
monopoliyaga qarshi boshqaruv ushbu tarmoq doirasida biznesning kelgusi 
rivojlanishiga 
ruxsat 
bermasa 
yoki 
yangi 
biznes 
uskunalardan, 
butlovchilardan, xomashyodan yaxshiroq foyda- lanish hisobiga yaxshiroq 
samara bera boshlasa, tanlanadi. 

---

116 
Diversifikatsiyalangan o‘sishning asosiy strategiyalari quyidagilar 
hisoblanadi: 
–