Musiqa nazariyasi

Asosiy tushunchalar: 
Variatsiya (lot variatio) – mavzu bayoni va uning о‘zgartirilgan bir necha 
takroridan iborat shakl.
Rivojlantirish tamoyili – variatsionlikni va shakl – variatsiyani farqlash 
kerak.
Ikki mavzuga variatsiyalar ikkilik variatsiyalar deb ataladi. Odatda, bu bir-
biri bilan kontrastlovchi va bir-birini tо‘ldiruvchi obrazlardir.
Nazorat savollari: 
1. Variatsiya deb nimaga aytiladi? 
2. Variatsion rivojlanish nima? 
3. Rivojlantirish tamoyili sifatida variatsionlik qayerlarda uchraydi? 
4. Shakl sifatida variatsiyaning konstruktiv tamoyili nimadan iborat? 
5. Variatsiyalar mavzusi qanday bayon etiladi? 
6. Variatsiyalarning qanday turlarini bilasiz? 
7. Qat’iy variatsiya nima? 
8. Erkin variatsiya nima? 
9. Egn keng tarqalgan qanday ostinat variatsiyalarni bilasiz? 
10. Basso ostinato atamasi nimani anglatadi? 
11. Qat’iy variatsiyalarda mavzular qanday shaklda yoziladi? 
12. Qat’iy variatsiyalarda kuy qanday yо‘llar bilan rivojlantiriladi? 
Tahlil uchun
material: 
L.Betxoven. Sonata № 10, II q.; sonata № 12, I q.; sonata № 23, II q.; 
sonata № 30, final: sonata № 32, final; Simfoniya № 5, II q. 
B.Gienko. Variatsiyalar. 
M.Glinka. Ruslan va Lyudmila: “Fors xori”, “Bosh qо‘shig‘i”, “Turk raqsi”. 
B.Zeydman. О‘zbek xalq qо‘shig‘i mavzusiga variatsiY. 
V.Motsart. Sonata №11, 2 q. 
M.Musorgskiy. Boris Godunov: Varlaamning “Kak vo gorode bilo” 
qо‘shig‘i; ”Xovanshchina”dan: Marfaning “Isxodila mladeshenka qо‘shig‘i”. 
A. Xashimov. Passakaliу. 

---

90 
R.Shuman. “ABEGG mavzusiga variatsiyalar”, op.1; “Simfonik etyudlar”; 
sonata f-moll, op. 14, III q.
F.M.Yanov-Yanovskiy. Koncherto grosso №1, III q.
 
 
6 - MAVZU . RONDO SHAKLI