|
2 -ja d v a l.
«Yujgiproscmcnl» (Ukraina Rcspublikasi)da olib borilgan pechlar qayta ta’mirlanisliining iqlisodiy samaradorligi.
Pcchlarning o'Ichami
Ish unumi
Mahsulot ishlab
chiqarisbning orlishi
Metal! sarfi
Qayta
(a’mirlashga
qadar
Qayta
ta’mirlangandan
s o ‘ng
Qayta
ta’mirlangunga
qadar
Qayta
ta’mirlangandan so
‘ng
t/soat
Biryilda (ming
tonna)
Jami (tonna)
Quwat
ortishi
birligiga
(tonna)
3.6x3,3x3,6x150
4x3,6x4x150
25
33
8
64
7 5 0 - 1 0 0 5
12.16
3.6x3,3x3,6x150
4.5x150
25
42
17
130
2100
16
3,6x3,3x3,6x150
5,0x150
25
50
25
200
—
—
3,6x3.3x3,6x150
5x4,5x5x170
25
62
37
300
2770
9,5
4x150
4,5x4x4,5x150
33
42
9
72
1331
18.5
4x150
5x150
33
50
17
130
—
—
4,5x170
4,5x5x170
50
55
5
40
—
—
4.5x170
5,4x5x170
50
62
12
96
1620
17
5x185
5,6x5x5,6x185
70
80
10
80
2000
25
5x185
5.7x5x6,1x185
70
90
20
160
—
—
m illashtirish ham da yangilarini jo riy etish asosida ham sem ent
is h la b c h iq a r is h k o ‘ p a y m o q d a . C h u n o n c h i, 5 x 1 8 5 m e tr
o 'lch am d ag i pechlar bilan zam onaviy texn ologik liniyalarini ishga
tushirish, texn ologik asbob-uskunalari, o g'irligin i 3 ,6 x 3 x 3 ,6 x 15 0
m etr o ‘ lch am li pechga nisbatan (bir soatdagi unum dorlikning
1
tonnasi hisobida) 15 % ga, qurilish kubaturasini 30% ga, kapital
m a b la g ‘ la rin i 1 2 % g a , m eh n at sa rfin i 2 ,5 % g a , k u y d irish
tannarxini 15 % ga kam aytirish im konini beradi.
T o ‘ rtta texnologik liniyasi bo'lgan 5 x 18 5 m etr o ‘ lcham li pechlar
bilan jihozlangan sement zavodlari yiliga 2,4 m illion tonna mahsulot
ishlab chiqarish q u w a tig a ega. Ikkita sh un d ay texn ologik liniyali
z a v o d la rn in g ish lab c h iq arish q u w a t i e s a l
,2
m illio n to n n a
sem entn i tash kil qilad i. Sh u n d a ikkinchi k orxo n aga nisbatan
birinchisida
1
tonna m ahsulot ishlab chiqarishga solishtirma kaptial
m ablag'lar sarfi 1 5 —20% , tannarx esa 5% kam b o ‘ladi. 2,4 m illion
to n n a m ah su lo t ishlab ch iq arish q u w a tig a ega zavod uchun
solishtirm a kapital m ablag
1
va m ahsulot tannarxini ham da sem ent
ning 700 kilom etr m asofaga tashilishini hisobga oluvchi chiqim lar
1,2 m illion tonna m ahsulot 300 kilom etr m asofaga tashiladigan
korxon a sarf-xarajatlari bilan barobar keladi.
H o zir m am lakatim izd a barcha sem entning 50 foizga yaqini
h o ‘l usulda ishlab chiqarilm oqda. Lekin yangi texnologiya negizida
qayta vujudga kelgan va ancha tejamli hisoblangan «quruq» usulning
istiqboli porloq.
Sutkasiga 3000 tonna klinker ishlab chiqarish q u w a tig a ega
bo‘ lgan 7x6,4x95 m etr o'lcham li pechda quruq usulda sement ishlab
ch iq a rish n in g te x n o lo g iy a sin i yaratish va jo r iy etish m u h im
aham iyatga ega (N a v o iy sem ent zavodi). M azk u r qurilm aning
sam aradorligini shundan ham bilish m um kinki, bu usul lin iya-
laridagi ishchilarning m ehnat unum i hozirda m avjud liniyalardagi
ish ch ilam in g ish unum idan taxm inan ikki m arta k o ‘ p. Shu bilan
birga, 1 to n n a klinker olish uchun sarflanadigan y o n ilg 'i 1 , 5 — 2
marta kam.
B ek o b od , Q uvasoy va boshqa sem ent zavodlari 60— 10 0 m etr
uzu nlikdagi p ech lar bilan jih o zlan gan . U larn i siklonli issiqlik
alm ashtirgich o ‘ m atish y o ‘li bilan quruq usulga o ‘tkazish m aqsadga
m uvofiq.
R espublikam izdagi sem ent sanoatining b archa korxon alarida
asosiy texnologik jarayo n lam i avtomatlashtirish, sermehnat ishlam i
m exan izatsiyalash tirish , m ahsulot sifatini yaxshilash b o rasid a
k o ‘ plab tadbirlarni am alga oshirish belgilangan.
A vtom at tarzda a g ‘daruvchi vagon lar, toshqol, gips v a b osh q a-
lam i b o ‘shatuvchi tebranm a ag ‘dargichlam ing qo‘ llanilishi m ehnat
unum dorligini 25% ga oshiradi. M asalan, birgina respublikamizning
o ‘ zid a tash ish , saq lash , o rtish -b o ‘ shatish ja ra y o n la rid a ja m i
sem entning
6
—
8
% i isro f b o ‘ ladi. Isroflangan sem entni o 'rtac h a
bir foizga kam aytirish hisobiga yiliga bir n echa m ing tonna sem ent
tejash m um kin.
P e ch va kuku nlash agregatlarin in g texn o lo gik ja ra y o n la ri
avtomatik: tarzda sozlanib turilishi lozim. Hisob-kitoblardan m a’ lum
b o ‘ lishicha, pechlardan (4 x 15 0 ; 4 ,5 x 17 0 va 5 x 18 5 m etr) ilg‘ o r
zavod lard a erishilgan o 'rtach a foydalanish, ana shunday p echli
zavodlarda ishlab chiqarish unum dorligini 7— 10 % oshirish uchun
sharoit yaratadi.
Shun i ham aytish kerakki, texn ologik jarayo n larn i avto m at-
lashtirish va m exanizatsiyalashtirish aylanuvchi pechlardan ham
yaxshi foydalanish im konini beradi.
Ilm iy tadqiqotlar borasida ham sem entchi m utaxassislar oldida
katta vazifalar turibdi. B u n d ay tadqiqotlardan m uhim i sutkasiga
5000 to n n a (soatiga 200 tonna) klinker ishlab chiqarish q u w a tig a
ega aylanuvchi pechli avtom atlashtirilgan liniyada sem entni quruq
usulda ishlab chiqarish uchun zaruriy texn ologiya va q u rilm alar
yaratishdir.
N a v o iy d a ishga tushirilgan sem ent zavodin ing 7x6 ,4 x9 5 m etr
o 'lch a m li aylanuvchi pechga ega b o 'lgan uch ta texn ologik liniyasi
b o ‘ lib, h ar biri soatiga 1 2 5 to n n a k lin k er yetkazib b eryap ti.
Z av o d n in g yillik sem ent ishlab chiqarish loyih aviy q u w a ti 19 9 0-
yili 3400 tonnaga yetkazildi. Ikkinchi bosqichda belgilanishiga ko‘ ra,
aloh id a texn ologik ja ra yo n lar istiqboli hal etilishini hisobga olib,
zavodlam ing yillik q uw ati 4,6 million tonna b o ‘lishi ko'zda tutilgan.
L o yih ad a keltirilishicha, 3 —4 liniyani qurish va b archa texnologik
ja ra yo n lard a katta q u w a tg a ega b o ‘ lgan asosiy ham da yordam chi
asbob-u sku nalar ishlatish, xo m ash yo aralashm asi tayyorlash, uni
m a yd alash v a q u ritish , k lin k e rn i k u yd irish h am d a so v itish ,
sem entni kukunlash va tayyo r m ahsulotni ortish operatsiyalarini
o ‘ z ich iga olgan ishlab ch iq arish ja ra y o n la rin i o p tim allash n i
ta ’ m in lovch i avtom atlashtirilgan boshqarish tizim ini tatbiq etish
m o'ljallan gan . Bu ndan tashqari, changli gazni va havoni tozalash,
ish jarayo n id a chang chiqaruvchi barcha asosiy ham da yordam chi
te x n o lo g ik ja ra y o n la r asp iratsiy asin in g sam arali ch izm alarin i
ishlatish k o ‘zda tutilgan.
R espublikada ishlab chiqarilayotgan sem entning sifat tarkibi
yan ad a yaxshilan ib , sem ent xillari ham k o 'p ayad i. Sem entning
tez qotadigan, o ‘ta m ustahkam , kengayuvchi, plastifikatsiyalanuv-
ch i, gidrofob, m anzarali (oq va har xil rangli) va boshqa qim m atli
en ergiya tejovchi texn o lo giya b o ‘ yicha m axsus xillarin i ishlab
chiqarish hajm i ancha ortadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
