Microsoft Word rizyozus solihiyn ziyouz com doc

49-BOB 
Kishilarning tashqi ko‘rinishlariga qarabhukm qilish va 
botinlarini Allohga havola qilish haqida 
 
Alloh taolo: 
«Endi agar tavba qilsalar va namozni to‘kis ado etishib, zakotni (haqdorlarga) 
ato qilsalar, u holda diniy birodaringizdirlar» (Tavba surasi, 11-oyat), deb aytgan. 
390/1. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Kishilar «La ilaha 

---

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
87
illallohu va anna Muhammadan rasululloh», deb aytmagunlaricha, namozni ado 
etishmaguncha va zakotni bermagunlaricha ular bilan urushmoqlikka buyurildim. Agar 
mana shu aytilgan narsalarni bajarishsa, ular o‘z jonlari va mollarini mendan 
saqlashibdi. Lekin Islom haqlarida (ya’ni, had va qasoslar) bunday emas. Buning hisobi 
Alloh taologa havoladir», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
391/2. Abu Abdulloh Toriq ibn Ushaymdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) 
«Kim «La ilaha illalloh», deb Allohdan boshqaga ibodat qilishni inkor etsa, uning moli va 
joniga hamla qilish haromdir. Uning hisobi esa Alloh taologa havoladir», dedilar. Imom 
Muslim rivoyatlari. 
392/3. Abu Ma’bad Miqdod ibn Asvaddan (r.a.) rivoyat qilinadi. «Men Rasululloh 
(s.a.v.)ga: «Agar biror kofir kimsaga yo‘liqib, u bilan urishib qolsam va u qilichi bilan 
qo‘limga urib birini kesib tashlasa, keyin qochib daraxt orqasiga yashirinib: «Alloh uchun 
musulmon bo‘ldim», desa, uni o‘ldirishga haqlimanmi, ey Allohning rasuli?» desam, 
Rasululloh (s.a.v.)  «O’ldirmagin», dedilar. Shunda men: «Ey Rasululloh, bir qo‘limni 
kesib, keyin musulmon bo‘ldim, deb aytgan-ku», desam, Rasululloh (s.a.v.) 
«O’ldirmagin, chunki agar o‘ldiradigan bo‘lsang, u o‘ldirilishidan oldingi sening 
mavqe’ingda bo‘ladi. Va sen bu so‘zni (ya’ni, Islomga kirdim, deb aytganidan) oldingi 
mavqe’da bo‘lasan», dedilar». Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
393/4. Usoma ibn Zayddan (r.a.) rivoyat qilinadi. «Rasululloh (s.a.v.) bizni Juhayna 
qabilasidan bo‘lgan Huraqa nomli jamoaga jo‘natdilar. Biz subhda ularning suvi ustiga 
yetib keldik. Men va ansoriylardan biri u qavmdan bo‘lgan bir kishiga yo‘liqib, uni tutib 
oldik. Va u: «La ilaha illalloh», degan edi, ansoriy do‘stim qo‘yib yubordi. Men nayzam 
bilan urib uni o‘ldirdim. Qachonki, Madinaga borsak, bu qilgan ishim Rasululloh 
(s.a.v.)ga yetibdi. U zot menga: «Ey Usoma, «La ilaha illalloh», desa ham, 
o‘ldirdingmi?» dedilar. Men: «Ey Rasululloh, u panoh topish uchun shunday qildi», 
desam, u zot: «(U) «La ilaha illalloh», deganidan keyin ham o‘ldirdingmi?» deb 
aytaverganlaridan men: «Qaniydi, bu kundan oldin musulmon bo‘lmasam edi», deb orzu 
qildim». Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
Boshqa rivoyatda: «Rasululloh (s.a.v.)  «(U) «La ilaha illalloh», desa ham 
o‘ldiraverdingmi?» dedilar. Men: «Ey Rasululloh, qilichdan qo‘rqib aytdi-ku», desam, u 
zot: «Sen uning qalbini yorib, aytgan yoki aytmaganligini bildingmi?» deb shu so‘zlarni 
takrorlayverdilar. Hattoki, men shu kun musulmon bo‘lmaganimda-ku, deb orzu qildim», 
deyiladi. 
394/5. Jundub ibn Abdullohdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) 
musulmonlardan tashkil topgan bir guruh askarni mushriklardan bo‘lgan bir jamoaga 
yubordilar. Ular o‘sha joyga borishdi. O’sha yerdagi mushriklar orasida bir kishi bor edi. 
U agar musulmonlardan birortasiga (yomonlikni) qasd qilsa, uni bajarib o‘ldira olar edi. 
Keyin musulmonlardan bo‘lgan bir kishi u mushrikni g‘aflatda qolganida o‘ldirishni qasd 
qildi. Biz uni Usoma ibn Zayd deb aytardik. Usoma qachonki qilichni ko‘targan edi, u 
mushrik: «La ilaha illalloh», deb aytdi. Usoma uni shu holatda ham o‘ldiraverdi. Xabar 
beruvchi Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga kelganida, u zot bo‘lib o‘tgan voqeani so‘radilar. 
Shunda u kishi bu kimsa qilgan narsaning xabarini berdi. Rasululloh (s.a.v.) Usomani 
chaqirib: «Nima uchun o‘ldirding?» deb so‘radilar. Usoma: «Ey Rasululloh, u 
musulmonlarga ozor berib, falon va falon kishini o‘ldirdi, - deb bir necha nafar kishini 
nomma-nom keltirdi, - unga hamla qilsam, qilichimni ko‘rib qolib «La ilaha illalloh», 
dedi», deb aytdi. Rasululloh (s.a.v.): «O’ldiraverdingmi?» dedilar. Usoma: «Ha», dedilar. 
Rasululloh (s.a.v.): «Agar qiyomat kuni «La ilaha illalloh» kelib (da’vo qilsa), nima 
qilasan?» degandilar, Usoma: «Ey Rasululloh, men uchun istig‘for ayting», dedi. 
Rasululloh (s.a.v.): «Agar Qiyomat kuni «La ilaha illalloh» kelib (da’vo qilsa), nima 

---

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
88
qilasan?» deb, mana shundan («Agar Qiyomat kuni «La ilaha illalloh» kelib (da’vo qilsa), 
nima qilasan?») boshqa so‘zni ziyoda qilmadilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
395/6. Abdulloh ibn Utba ibn Mas’uddan (r.a.) rivoyat qilinadi. «Umar ibn Xattobning 
(r.a.) «Rasululloh (s.a.v.) zamonlarida odamlar (qanaqaligi) vahiy orqali ayon bo‘lar edi. 
Hozir esa vahiy tushishi to‘xtadi. Biz hozir sizlarning ustki ko‘rinishingizga qarab turib 
hukm qilamiz. Kimningki tashqi ko‘rinishi yaxshi bo‘lsa, bizning undan ko‘nglimiz tinch 
bo‘lib, o‘zimizga yaqin qilamiz. Uning ichki holati bilan esa Allohning O’zi hisob-kitob qilib 
oladi. Kim tashqi ko‘rinishida yomon ko‘rilsa, bizning undan ko‘nglimiz tinchimaydi. Va 
agar ichki holatim yaxshi, desa ham uni tasdiqlamaymiz», degan so‘zlarini eshitdim». 
Imom Buxoriy rivoyatlari.