18
Mavzu: 10. Jismoniy tarbiya va sport muassasalari
Re j a:
1.Jismoniy tarbiya va sportning asosiy vazifalari
2. Xalq o’yinlari va milliy sport turlari
3. Bolalar, o’quvchi va talaba yoshlar sporti
O’zbekiston mustaqillikka erishgandan keyin mamlakatda jismoniy tarbiya va
sportni rivojlantirish davlat ahamiyatiga molik vazifa etib belgilandi. 1992 yilda (2000 yil
yangi tahrirda) “Jismoniy tarbiya va sport to’g’risida” gi qonunning qabul qilinishi, 1993
yilda Sog’lom avlod davlat dasturi ishlab chiqilishi, xususan 1999 yilda “O’zbekistonda
jismoniy tarbiya va sportni yanada rivojlantirish chora–tadbirlari to’g’risida”gi
qarori bu
borada muhim ahamiyat ega. Istiqlol davrida O’zbekiston sportchilarining xalqaro
musobaqalarda muntazam ishtirok etishi ta’minlandi.
Jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish borasida O’zbekistonda olib borilayotgan
ishlar Xalqaro Olimpiada qo’mitasi tomonidan yuqori baholandi. 1996 yil 6-fevralda
sog’lom
avlodni tarbiyalash, jismoniy tarbiya va sportni ommalashtirish, olimpiya
g’oyalarini rivojlantirishdagi beqiyos xizmatlari uchun O’zbekiston Respublikasi Prezidenti
Islom Karimovga Lozannada (Shveytsariya) Xalqaro Olimpiada qo’mitasining
oltin ordeni
topshirildi. Mustaqillik yillarida O’zbekistonda zamonaviy sport inshootlari barpo etildi.
Respublikada 387 ta stadion, 6411 ta sport zali, 208 ta suzish havzasi, 918 ta tennis
korti, 8157 ta futbol, 8301 ta basketbol, 13775
ta voleybol, 5996 ta gandbol maydoni va
boshqa sport maskanlari mavjud. (2006) Respublikada nogironlar o’rtasida sportni
ommalashtirish, turli toifadagi musobaqalar o’tkazish va ularning xalqaro turnirlardagi
ishtirokini ta’minlash maqsadida alohida sport federatsiyalari va jamiyatlari faoliyat
ko’rsatmoqda.
Mamlakatda jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish O’zbekiston Respublikasi
madaniyat va sport ishlari vazirligi, Milliy olimpiada qo’mitasi, sport turlari federatsiyalari
hamda
shu tarmoqqa aloqador vazirlik, tashkilotlar, sport jamiyatlari tamonidan amalga
oshiriladi. Alohida sport turlarini rivojlantirish maqsadida Respublikada 56 ta sport turi
federatsiyasi faoliyat ko’rsatayapti.
Insonning jismoniy kamolotida bolalikdagi o’yinlari muhim ahamiyat kasb etadi.
Yurtimiz xilma-xil xalq o’yinlariga boy o’lka hisoblanadi. Bu o’yinlar odamlar salomatligini
mustahkamlashga xizmat qilishi bilan birga sport turlari paydo bo’lishiga zamin yaratgan.
Istiqlol yillarida xalq o’yinlariga e’tibor yanada kuchaydi. 1991-1993 yillarda Jizzax
viloyatining Forish tumanida Xalq o’yinlari sayili o’tkazildi. 1994 va 1996 yillarda shu
maskanda xalq o’yinlari va milliy sport turlari bo’yicha respublika
musobaqasi tashkil
qilindi. Ularda unutilayotgan ommaviy o’yinlar va milliy sport turlari namoyish etildi,
ayrimlari bo’yicha qiziqarli musobaqalar uyushtirildi.
Qadimiy kurashning xalqaro andozalarga moslashtirilgan qoidasi ishlab chiqildi va
shu qoida asosida musobaqa tashkil etildi. 1998 yil Toshkentda 28 davlat vakillari Kurash
xalqaro assotsiatsiyasiga asos solishdi. Kurash bo’yicha jahon chempionati, qit’a
chempionatlari va turli xalqaro musobaqalar o’tkazilib kelinmoqda. Milliy kurashning yana
bir turi –belbog’li kurash bo’yicha birinchi jahon chempionati tashkil etildi. “Turon”yakka
kurashi bo’yicha ham mamlakatimizda turli toifadagi musobaqalar o’tkazilayapti. Milliy
sportning boshqa turlari ham yil sayin rivojlantirilmoqda.
Mamlakatimizda sog’lom avlodni tarbiyalash, o’quvchi va talaba yoshlar
salomatligini mustahkamlashda jismoniy tarbiya va sportdan foydalanish davlat dasturlarida,
19
normativ hujjatlarda belgilangan. Bu jarayon maktabgacha tarbiya muassisalarida jismoniy
mashqlarni bajarish va harakatli o’yinlarni tashkil qilish, umumiy o’rta ta’lim maktablaridan
boshlab o’quv dasturidagi jismoniy tarbiya darslarida shug’ullanish va bo’sh vaqtda sport
to’garaklarida malakani oshirish,
shunindek, xilma-xil musobaqalarni o’tkazish orqali
amalga oshiriladi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston bolalar sportini rivojlantirish
jamg’armasini tuzish to’g’risida”gi (2002 y) farmoni va shu farmon asosida qabul qilingan
qarorlar bolalar o’rtasida sportni ommaviylashtirish, bolalar shug’ullanadigan sport
inshootlari moddiy-texnik negizini mustahkamlash, yangi zamonaviy sport inshootlari
bunyod etilishiga zamin yaratdi.
O’zbekistonda o’quvchi va talaba yoshlar o’rtasida uch bo’g’inli
ommaviy sport
o’yinlari o’tkaziladi. Umumiy o’rta ta’lim maktablari o’quvchilari o’rtasida “Umid
nihollari”, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari o’quvchilari o’rtasida “Barkamol avlod”
hamda oliy o’quv yurti talabalari o’rtasida “Universiada” sport musobaqalarini o’tkazish
ta’lim-tarbiya tizimiga kiritildi. Bu sport musobaqalarning saralash bosqichlarida barcha
o’quvchi va talaba yoshlar ishtirok etadi, respublika final bosqichi uch yilda bir marta bitta
joyda tantanali ravishda tashkil qilinadi.
Mamlakatda sport kadrlari O’zbekiston jismoniy tarbiya instituti, universitetlar,
pedagogika institutlardagi jismoniy tarbiya fakultetlari va pedagogika kollej bo’limlarida
tayyorlanadi. Yuksak natijalarga erishgan sportchi va murabbiylarni taqdirlash uchun bir
qancha faxriy unvonlar ta’sis etilgan. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining
“Ommaviy sport targ’ibotini yanada kuchaytirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi (2003 y.)
qarori mamlakatda
sportni yanada rivojlantirish, uning mohiyati va ahamiyatini, bu borada
amalga oshirilgan katta ishlar va yuksak natijalarni keng jamoatchilikka yetkazish, targ’ibot
ishlarini takomillashtirishda muhim rol o’ynadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
