Microsoft Word mahtumquli ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
10
  
Ixlos bilan bir komilga qo‘l bergan 
Yetar bir manzilga, yetmayin qolmas; 
 
Yoki:  
Oqil bo‘lsang, ista bu yo‘lda bir pir, 
Rizqingga kafildir Alloh – Muqtadir; 
 
Yoki: 
Qirqingda tavba aylab, bir murshidga qo‘l bersang, 
Ko‘nglingni birga bog‘lab, aziz Subhona kelding; 
 
Yoki: 
Pulsirot ustinda, hayhot kuninda, 
So‘fiylarni karomatli Pir chekar, - 
 
satrlari bunga dalildir. Shuningdek, hazrati Bahouddin Naqshband haqlaridagi ehtiromli 
va muhabbatli she’rlaridan Maxtumqulining Naqshbandiya tariqatiga e’timodi kuchli 
ekanini payqash mumkin. 
 
* * * 
 
Maxtumqulining ilohiyot mavzuidagi she’rlari, jumladan, ilohiy ishq va islomiy ma’rifat 
tarannum etilgan asarlari mustamlaka davrida xaspo‘shlandi yoki ularning mohiyati 
buzib talqin etildi. Bu kungi istiqlol kunlarida biz ko‘plab mumtoz adiblar qatorida 
Maxtumqulining ham ilohiy ruhdagi she’rlarini sharhlash imkoniga ega bo‘lib turibmiz. 
Shoirning ana shunday teran ma’rifiy ma’nodagi asarlaridan biri "chiqar" radifli g‘azalidir. 
 
Gar tutsa holimdan xabar, quruq og‘ochdan qon chiqar, 
Inson sharorimdan asar topsa, tanidan jon chiqar. 
 
"Agar mening ma’naviy holimdan, dardu ishqimdan xabar topsa, inson u yoqda tursin, 
hatto qurigan og‘ochdan qon chiqadi. Sharorimdan – ichimdagi olovdan bir inson asar 
topsa, bu ishq o‘tining bir uchquni unga yetsa, tog‘at qilolmay, tanidan jon chiqadi". 
Shoir ishq dardida, ma’naviy holini, ilohiy tajalliylar ta’sirini mubolag‘a bilan oshkor 
etayotir. "Quruq og‘ochdan qon chiqar" ifodasida esa, aslida o‘z bag‘rining qonga 
to‘lganiga ishoradir. Qurigan daraxtdan qon chiqqach, tirik insondan jon chiqadi. 
 
Qorun qilib molin ado, sad jon istar – bo‘lsa fido, 
Kun sham’idan bo‘lib judo, nurin qo‘yib, pinhon chiqar. 
 
Agar mening holimdan xabar topsa edi, benihoyat boylik egasi bo‘lgan Qorundek 
mutakabbir va xasis kimsa ham erib, molini sarflab ado qilar, yuz jon bu ishq yo‘lida fido 
bo‘lishni orzu qilar edi. "Quyosh o‘z oyidan judo bo‘lib, hatto o‘z nurini qo‘yib, mening 
sharorimni ko‘rib, uyalganidan pinhon chiqar edi". 
Qorun – Qur’oni karimda zikr qilingan, Muso alayhissalomga zamondosh bo‘lib, 
adabiyotda boylik va xasislik timsolida qo‘llanadi. 
Quyoshning nursiz holda pinhon chiqishi Maxtumquliga xos yangicha ifodadir. 
 

---

Saylanma. Maxtumquli