Microsoft Word mahtumquli ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
9
Ul olovdan qongan bormi? – 
 
degan band esa faqat insoniy-majoziy ishq xususida emas, balki "devonalar", 
"parvonalar" ifodalaridan anglashilib turganidek, ishqi ilohiy xususidadir. 
To‘g‘ri, shoirning sevgisi, musibatli judolik dard-alamlari ham uning she’rlarida aks 
etgan. Ammo shoir ijodidagi "g‘am-alam ohanglari" aslo oilaviy baxtsizlik natijasi emas. 
Maxtumquli orif, oshiq, dunyo va oxiratning mohiyatini anglagan, g‘ofillik, johillik, 
gunoh-ma’siyatlar avj olib, dunyo shitob bilan shak-shubhasiz qiyomat sari 
ketayotganini ogohlik ko‘zi bilan ko‘rib turgan mard inson, alloma, iymoni butun, 
qayg‘usi olamshumul, dardi hayotbaxsh valiy zotdir. O’z-o‘zini xor tutib, aybdor sezib, 
osiy va gunohkor ekanligini izhor etib, nadomat chekishi esa solih va muttaqiylik 
alomatlaridandir. 
Chunonchi, bir she’rida shoir o‘z yig‘isining sababini bunday bayon etadi: 
 
Ketgan kelmas yo‘lindan, 
Yomon qaytmas fe’lindan, 
Diyonat xalq qo‘lindan 
Uchdi, deya yig‘larman. 
 
Hozir bizning zamonda - 
Yomon so‘zlar zabonda, 
Zulm ishlari jahonda 
Jo‘shdi, deya yig‘larman!.. 
 
Binobarin, shoirning ulug‘ dardu Qamini foniy-dunyoviy narsalarga bog‘lash insofdan 
emas. 
 
* * * 
 
Maxtumquli ijodi turli kotiblar tomonidan ko‘chirilgan yuzlab nusxalardan hamda 
turkman va o‘zbek tillarida takror-takror nashr qilingan kitoblardangina iborat emas. 
Uning asarlari to‘liq saqlanmagan, o‘zi hayotligidayoq ba’zi dushmanlar shoirning 
qo‘lyozma kitoblarini yo‘q qilgan. "Yozgan kitoblarim selga oldirib, Ko‘zlarim izinda 
giryon ayladi" satrlari hamda quyidagi hasratli so‘zlari bunga dalildir: 
 
G’ofillikda dushman oldi dashtimni, 
Tarqatdi har yonga tengu to‘shimni, 
Besh yilda bir kitob etgan ishimni 
Qizilboshlar olib, vayron ayladi. 
 
Shu yo‘sin shoir aziz umri guldek so‘lganidan g‘am-alam chekadi. 
 
* * *  
 
She’rlaridan Maxtumqulining piri otasi ekani anglashiladi. Ammo u boshqa ko‘plab 
murshidi komillarni ham zikr qiladi. Yana ko‘plab she’rlarida u Xoja Ahmad Yassaviy, 
Mavlono Jaloliddin Rumiy, Alisher Navoiy, Muhammad Fuzuliy, So‘fi Allohyor, Boborahim 
Mashrab va boshqa valiy shoirlar singari, bir piri komilni izlash, bir murshidga qo‘l berib 
bog‘lanish zarur ekanini ta’kidlaydi. 

---

Saylanma. Maxtumquli