Mezolit (o’rta tosh) davri

6547772

1. Urug‟chilik jamoasi – ona urug‟i jamoasining shakllanishi va uning taraqqiyoti.So’nggi paleolit oxirida yuz bergan tub o’zgarish ibtidoiy to’da o’rnida urug’ jamoalarining vujudga kelishidan iborat bo’ldi. Qon-qarindoshlikka asoslangan urug’ jamoalari ona urug’i doirasida rasmiylashdi, u tarixda matriarxat deb nom oldi. Bir urug’dan tarqalgan odamlar jamoasi katta bir g’orda yoki bir necha kulbadan iborat joyda birgalikda yashagan, birgalikda mehnat qilgan, mehnat mahsulotlari butun urug’ a’zolarining umumiy mulkihisoblangan. Mehnat qurollari tayyorlash, ovqat topish, yoshlarga ov qilishni o’rgatish ishlariga urug’ oqsoqoli rahbarlik qilgan. Urug’ning eng tajribali va hurmatli a’zosi oqsoqol bo’lgan. Odamlar tosh va suyakka tasvir tushirishni, ayollar uchun turli bezak va taqinchoqlar, ayollarning haykalchalarini yasashni o’zlashtirganlar. G’orlarning devorlariga yirik hayvonlarning tashqi ko’rinishini, ov manzaralarini tasvirlovchi rasmlar chizganlar. Hayvonlar va ovchilarning harakatlarini namoyon etuvchi o’yin-raqslar vujudga kelgan. Shu tariqa, tasviriy va amaliy san’at paydo bo’ladi. So’nggi paleolit davridayoq insonning evropoid, negroid, mongoloid kabi irqiy turlari paydo bo’ladi.Bu irqlar odamlar taraqqiyotining sifat ko’rsatkichi bo’lmay, tabiiy shart-sharoitlar ta’sirida vujudga keladi. Evropoidlar Evropada, Negroidlar Afrikada, Mongoloidlar Shimoliy, Sharqiy va Janubiy Osiyoda yashaganlar.

2. IX asr boshlarida Movarounnahrning siyo siy ahvoli. Tohiriylar davlati. VIII asr oxirlari -IX asr boshlariga kelib Xuroson va Movarounnaxrning ijtimoiy-siyosiy xayotida muxim uzgarishlar yuz berdi. KariYb bir yarim asr davom etgan arablar xukmronligi katta siyosiy larzalarga duch keldi. Urta osiyo xalklari asta-sekin uz mustakilligiga erisha bordi. Erksevar Xuroson va Movarounnaxr xalklarining uz erki, ozodliklari yulida olib borgan uzluksiz kurash va kuzgolonlari va xalifalik xokimiyati tizimidagi uzaro ixtiloflar va muxolifatchiliklarning kuchayib borishi axir-okibatda arablarnnng siyosiy xukmronlngini keskin zaiflashtirishga olib keldi. Bundan Xuroson va Movarounnaxrning maxalliy xukmron donralari ustamonlik bilan foydalandilar. Toxiriylar sulolasining Xurosonda,Somoniylarning Movarounnaxr da siyosiy xokimiyatni kulga kiritib, mustakil tarakkiyot yulida ilgarilab borganligining sababi xam shudir. IX asr boshlaridagi ancha tadbirkorlik va ustakorlik bilan xokimiyatni idora etib kelgan xalifa Xorun ar-Rashid vafotidan sung uning ugillari Amin va Ma’munlar urtasida toju-taxt uchuy kurash kuchayib ketdi. Muttasil 4 Vid davom etgan bu murosasiz urush pirovardida Ma’mum galaba kozonadi. U 813 yilda xalifalik taxtini egallaydi. Toxiriylar boshkaruvi davrida kumush tangalar - dirxamning zarb etilishi.

3. Jadidlar harakatining yuzaga kelishi va uning atoqli vakillari XIX asr oxnri - XX asming boshlarida siyosiy, madaniy, iktisodiy jixatdan inkiroz xolatiga tushib kolgan mustamlaka tufayli rivojlanishi past darajada bulgan ulkada Turkiston ziyolilari chor Rossiyasining mustamlakachilik zulmidan kilish, uz milliy davlatchiligini tuzish, iktisodiy va madaniy tarakkiyotga Yul ochish, xalkka ziyo tarkatish choralarini kurdi. Bu borada jadidchilik xarzkati katta rol uynadi. Jadidchilik rus mustamlakachnligiga karshi mnlliy demokratik xarakat bulib, u usha davr Turkistondagi kolok iktisodiy ijtimoiy va madaniy sharoitda yashayotgan xalklami ma'rifatlashtirish, jamiyat xayotida ijtimoiy va madaniy isloxotlar utkazish, pirovardida, milliy mustakillik goyalarini gayotga tadbiketish maksadini uz oliga kuydi. XlX-asr oxiri va XX asr boshlarida Turkiston ijtimoiy-siyosiy xayotida jadidchilik xarakati keng kuloch yoyib rivojlandn. Jadid euzi arabcha bulib, yangi usul degan ma'noni anglatadi. Ammo jadidchilar xarakati fakat madaniy-ma'rifiy xarakat, ya'ni eski maktablarning kiyin ukitish tizimiga nisbatanyangi usuliga asoslangan yangi uslub asosida ukitishga utishdangina iborat emasdir. U ayni chogda keng, chukur mazmundagi ma'naviy- maVifiy, milliy tarakkiyot va milliy istiklol muammolzrini xam uz ichiga olgan edi. Jadidchilik xarakatining ilxomchisi va tashkilotchisi kirim-tatar ziyolilarining ilgor vakili Ismoil Gaspirinskiy edi. Urta Osiyoda jadidchilik xarakatining yirik vakillari Munavvar Kori Abdurashidxonov, Bexbudiy, Avloniy, CHulpon, Fitrat, Ayniy, Fayzulla Xujaev va boshkalar. Toshkentda birinchilar katorida jadid maktabini 1901 yilda Munawar Kori Abdurashidxonov ochdi. 1910yilga kelib Toshkentda bunday maktablar soni 10 taga, Kukon shaxrida esa 16 taga etdi. Turkiston jadidlir adolat, erk va ozodlik uchun kurashda uz faoliyatlarini uch yunalishda olib bordilar. Btrinchisi YAngi uslubdagi jadid makgablari ochish, ikkinchidan umidli yoshlami chet ellarga ukishga yuborish, Uchynchidan Turli ma'rifiy jamiyatlar tuzish yuli bilan omma urtasida targibot-tashvikot ishlarini yulga kuyish orkali ziyolilarning kuclili firkasini tashkil etish. Asosiy siyosiy maksadi CHor mustamlakachiligidan xalos bulish. Ziyolilaming kuchli tabakasini tashkil etish va ulaming omma urtasidagi ta'sir doirasini kengaytirishda jadidlar matbuotga katta um id bogladilar: Tarakkiy, Xurshid, Osiyo, Turon, Sadoi Turkiston, Sadoi Fargona, Oynakabi gazeta vajurnallarnashr etildi. Uzbek dramaturgiyasining ilk asari xisoblanmish Bexbudiyning Padarkush asari va uning saxnalashtiri lishi.

4. Fashizmni tor-mor ctishda O'zbckistonning munosib oVni.. 1941-yil 12-nyun kuni gitlerchilar Germaniyasi xujum kilmaslik tugrisidagi shartnomani buzib SSSRga tusatdan bostirib kirdi.Sovet xalyushi nemis-fashist boskinchilariga karshi Uiug Vatan unishi boshlandi.Barcha Sovet kishilari uchun ogir sinovlar davri keldn.23-iyun nuniyok Toshkentda kup ming kishilik miting buIdi.Partiya va Sovet organlarini vakillari turli korxona va muassasalaming ishchi va xizmatchilari ukituvsilar talabalar uz Vatanlarini kukrak tutib ximoya kilishga, frontda va front orkasida dushman ustilay galaba kozonishga tayyormiz deb aytdilar.Kupgina kishilar frontga junab ketish tugrisida shu mitingning uzidayok ariza berdilar.Bunday arizalar xarbiy komissariyatlarga xam berildi.Urushni dastlabki oylarida fidokorona okil va donno o'zbek xalkidan 32 mingdan kuprok shunday ariza tushdi.Xarbiy komisariyatga xam berildi.Urushning dastlabki oylarida o'zbek xalki kalbida fashist zulmiga karshi nafrat tuygulari uygondi. Vatanparvarlik va Vatan takdiri uchun shaxsan javobgarlik xissi bulgan kishilar ommasi kulga kurol olib Vatanni shon-sharafi erkinligi frontga kuplab kishilarjunab ketdilar.Uzbekistondan urush yillari kuplab ngft kimyo Volfram molibdek miss va boshkalarini zaxiralari asosida rangii metallar sanoatini yaratishga kirishildi.Uzbekistonda metallurgiya, energetika, yokilgi va mashinasozlik saneshlarini kaytadan yaratish mamlakat xarbiy ishlab chikarishning asoslarini musta xkamladi. Respublika V'mumittifok iktisodiyotiga kushadigan xissasini, kupaytirli .Mamlakat xarbiy saloxiyatini Pukopshgan kuvvatlari 1943 yil kayta tiklanibgina kolmay balki avvalgilardan xam uzib ketdi.Uzbekiston sanoat saloxiyati ancha oshdi.1941 ymldan to 1945 yilgacha' industriyani barcha soxalariga taalukln bulgan 280 ta yangi sanoat korxonasi kurildi.Bundan tashkary kishlok xujaligi saloxiyati xam misli kurinmagan jfajada rivojlanib ketdi.

5. O'zbekistonda Prezidentlik lavozimining ta"sis etilishi. (I.A. Karimovning «O'zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida» kitobi asosida) 1990 yil 24 martda ХЦ chakirik UzSSR Oliy Sovetining 1 sessiyasi buldi. Unda Uzbekiston Respublikasi tarixida birinchi marta Prezidentlik lavozimi ta'sis etish tugrisida karor kabul kilindi. Uzbekistonda prezident lavoziminnng ta'xeie etilishi respublikaning siesiy va iktisodiy mustakilligi uchun kurash borasida kuyimlgan dadil kadamlardan dastlabkisi edi. Sessiya yakdillik bilan I.A.Karimovni UzSSRnmg Prezidenti etib say lash tugrisida karor kabul kildi.Ana shu sessiyada Karimov nutk suzlab, Uzbekistonning siyosiy mustakilligini mustaxkamlash va yanadla takomillashtirish, respublika iktisodiy mustakilligi, uzini-uzi idora kilishga va uzini-uzi pul bilan ta'minlashga utishni uzimning asosiy vazifam deb bilachan, deb da'kidiadi. Xali SSSSR va Markaziy xokimiyat mavjud bulgan bir sharoitda Uzbekisonning uz Porezidentini saylash katta vokea, mamlakatimiz mustakilligiga erishish vari tashlangan yana bir muxim dadil kadam buldi.

369773

1. Hozirgi ko’rinishdagi aql-idrokli odamlar (kromanonlar)ning shakllanishi Hozirgi ko’rinishdagi aql-idrokli odamlar yani kromanonlar (L.Larte tomonidan Fransiyaning Dordon departamentidagi Kromanon g‘oridan topilgan, bundan 40-12 ming yillar avval yashagan odamlarga berilgan nom) so’ngi paliolit davrida shakillangan, Fanda kromanon odamni "homo-sapiens"-"aql idrokli odam" deb nomlashadi. Ularning miya hajmi ilk paleolit davri odaminikidan 2 barobar katta bbolib, bo‘yi baland, qomati tik bbolgan, nutqi rivojlanib, oddiy gap tuuza olgan. Ularning tana tuzulishi , bosh chanoqlari hozirgi odam ko’rinishida bo’lgan. Ular ov qilishni bilishgan va o’zlari uchun boshpanalar qurishgan. Ularning tanalari anchagina chaqqon bo’lgan. Kromanonlar olov yoqishniham bilishganlar.

2. Somoniylar davlatining tashkil topishi va boshqaruv tizimi . Movarounnahrda Somoniylar davlatining yuzaga kelishi jarayoni ham IX asr boshlariga to’g’ri keladi. Bunda ham xalifa Ma’mun o’ziga sodiq xizmat qilgan balxlik mahalliy hukmdorlardan Somonxudot1 avlodlari (uning nabiralari)ga Movarounnahr hududlarini boshqarish huquqini topshiradi. Chunonchi, Nuh Samarqandga, Ahmad Farg’onaga, Yahyo Shosh va Ustrushonaga, hokimlik qiladilar. IX asr o’rtalariga kelib Ahmad va uning katta o’g’li Nasr Somoniylar Movarounnahrning ko’pchilik hududlarini birlashtirishga muvaffaq bo’ldilar. Nasr Somoniy (856-888) davrida Movarounnahr mavqei yanada kuchayib bordi. Camarqand davlat poytaxti edi. Xurosonda Tohiriylar sulolasi ag’darilgach (873y), uning tarkibiga kirgan Buxoro erlari ham Somoniylar tasarrufiga olinadi. Nasr ukasi Ismoilni Buxoroga noib etib tayinlaydi (874y) va Somoniylar hukmronligi endilikda deyarli Movarounnahrning barcha hududlariga yoyiladi. Ammo ko’p o’tmay Ismoil o’z hokimiyatini kuchaytira borgach, o’zining vassallik mavqeini tan olmay, Nasr hokimiyati xazinasiga to’laydigan yillik daromad miqdorini keskin kamaytiradi. Buning natijasida aka-ukalar o’rtasida uzoq muddatli o’zaro kurash boshlanadi. Oqibatda 888 yilda ular o’rtasida katta urush kelib chiqib, unda Ismoil g’olib bo’ladi va hokimiyatni o’z qo’liga oladi. Akasi Nasr vafotidan so’ng (892y) Ismoil Somoniy Movarounnahrning yagona hukmdoriga aylanadi. Shu tariqa, Vatanimizda davlat mustaqilligi qayta tiklanadi va yuksalib boradi. Buxoro - davlat poytaxti bo’lib qoladi. Ismoilning 893 yilda sharqdagi dashtlik qabilalarga qarshi qilgan muvaffaqiyatli yurishi, Tarozni egallab, katta o’lja va asirlar bilan qaytishi ham Somoniylar qudrati yuksakligidan yaqqol dalolat beradi.

3. Podsho Rossiyasining O'rta Osiyodagi hukmronligi davridagi ijtimoiy- iqtisodiy ahvoi. XX asrning dastlabki un yilliklari jaxon zalklari uchun nixoyatda ogir, tashvishli va inkirozlarga boy yilyaar edi. Jaxon iktisodiy va siyosiy inkirozolari birinch shvbatda Evropa va SHarkning rivojlangan mamlakatlarini uz gch?dobiga tortdi. Uiar bu ogir iktisodiy va siyosiy inkirozdaae chikib ketish maksadida tajovuzkor tashki siyosat olib bordilar. Okibatda fojeali va kirgin-barot urushlar kelib chikan. 1904 y. boshlangan rus-yapon urushi va 1914-1918 yy.ni uz ichizg olgan va dunyoning28 mamlakatini uzdomiga tortgan. SHular «ababli Turkiston ulkasida mustamlakachiliq milliy zugam va zuravonlik siyosati yana avj oldi. U uz oldiga maksax kilib Turkiston ulkasi boyliklarinn talash va edi xlklami kattikkullik bilan ekspluatatsiya kilio, ulaming konini zulukdek surish uchun ulug davlatchiliq shovinnstnk snyosat olib borishnn kuydi. Xalk esa goyat ogir va ktsmatli xaet kschnrar edi. Mustamlakachilar ularga past nazar bilan karab, "sart" deb atagan. Ish xaklam kam bulgan, soliklaroshibboraredi, narxlarkutarilaredi.

4. O'zbekistonda Xotira va Qadrlash kuni, uning mohiyati va ahamiyati. 2 may kuni esa Berlin gamizoni taslim buldi. 9 mayda sovet kushinlarinn dushman kushinlarining CHexoslavakiyadagi sungga g\r}"xini tor-mor etdilar. SHu kuni Germaniyaning suzeiz taslim bulishi tugrisidagi bitim imzolandi. Uzok kutilgan galaba kuni etib keldi. Gitlerchilar Germaniyasi va ittifokchilariga karshi olib borilgan urush tutadi. Keyingina Uzbekistonnnng jangchilar i Moskvadan to Berlingacha bulgan kaxramona yulni bosib utdilar va nemis kushinlarining butunlay tor-mor etilishida katnashdilar. SHular orasida sovet tggifoki kaxramonlari Botir Davronovich Boboev, Tojiali Boboev, Solik Umarov, uchala darajadagi SHuxrat ordeni nishonlari Sayd Niyazov va boshka kupgina kishilar Uzbekistontig shon-sharafmi tarattan mardonavor jangchilar Sovet xalkining fashist davlatlari bloki ustidan kozongan galabash Sovet Ittifoki xaikigagina emas, balki butun insoniyatni fshistlar asorati xasridan xolos etgan alamshumul-tarixiy gaaabadir. Xozir xam oramizda frontdan kaytgan va mamlakat ichjarisida mexnat kilgan urush faxriylari yashab turibdi. Ular ya"tpning butun ogirliklarini uz elkalariga kutarib utkazgshlar va YAngi avlodlarning mangu minnatdorchiligiga sazovor %ldilar 9 may xalkimiz tarixida xotira va kadrlash kuni bulvs mangu iz koldirgan xozirgi kunda respublikamizda \rushta ketib kaytib kelmaganlar. Vatan uchun kur bon bulgan vatandoshlarimiz raxlarini xotirlab 9 may xotira vayaadrlash kunini nishonlaydi. SHu kuni urush faxriylarini jolidan xabarlashish, kabrlarini ziyorat kilish, xalkimizning evvalo xar birimnzning burchimizdir.

5. O'zbekiston Respublikasining «Davlat tili haqida»gi qonunnini qabul qilinishi. (I.A. Karimovning «O'zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida» kitobi asosida).. 80-yillarning urtalariga kelib SSSRning parchalanishiga real ob'ektiv xakikatga aylanib koldi. Bujarayonni о'гЬек tili ga davlat makomn berilishi ayniksa tezlatib yubordi. 1989 yil 21 oktyabrda Uzbekiston Oliy Sovetining XI sessiyasi «Uzbekiston SSSRning davlat tili xakida gi koiuni kabul kilindi. Ushbu konunning kabul kilinishi o'zbek xalkining madaniy-ma'naviy va siyosiy xayotida ruy bergan goyat muxim vokea buldi». Konun u^Azbek tili va madaniyatining rivojlanishi imkon yaratdi. SHu bilan birga unda boshka tillarning rivojlanishi imkoniyatlari xam belgilab berildi. Konunning 26-moddasida Uzbekistonda yashovchi barcha millatlar milliy-madaniy markazi tuzish xukukiga egadir deb yozilgan. Xozir bizda 80 dan ortik milliy-madaniy markazlar bor.

3658774

1. Neolit davrida ishlab chiqarishga asoslangan hunarmandchilik sohalarining……..Neolit davrida qurollar ishlash texnikasida tub o’zgarish - inqilob sodir bo’ldi. Yangi tosh qurollari orqali silliqlash, pardozlash, parmalash usullari ixtiro etildi. Tosh qurollari orasida tosh boltalar, ponalar, iskanalar, tosh teshalar paydo bo’ldi. Neolit davri «toshboltalar asri» ham deyiladi. Hunarmandchilikning sopol buyumlar yasash tarmog’i vujudga keladi. Shuning uchun bu davrni «sopol asri» ham deyishadi. Neolit davrida odamlar hayotida chorvachilik va dehqonchilik vujudga keladi va xo’jalikda asosiy o’rinni egallaydi. Urug’ jamoalari echki, qo’y va qoramollardan iborat qo’ra-qo’ra chorva mollariga, don-dun zahiralariga ega bo’ladilar. Neolit davrida ishlab chiqaruvchi xo’jalik shakllanib bo’ladi. Bu insoniyat erishgan katta yutuq bo’lib, odamlar tabiatga qaramlikdan butunlay qutiladilar. Urug’ jamoalari ozuqa izlab ko’chib, daydib yurishdan o’troq hayot kechirishga o’tadilar. Doimiy yashaydigan kulbalar, uylar yasash odamlarning turmush tarziga aylanadi, qishloqlar vujudga keladi. Neolit davrida odamlar hayvon terisidan tikilgan kiyimlar o’rniga jun va o’simlik tolasidan to’qilgan matolardan tikilgan kiyimlar kiyadigan bo’ladilar. Hunarmandchilikda to’qimachilik, tikuvchilik tarmog’i ham paydo bo’ladi.

2. Xorazmshohlar davlatining boshqaruv tizimi, ijtimoiy-iqtisodiy hayoti. Xorazmshohlar davrida harbiy sohaga alohida ahamiyat berilgan. Bunda bir necha yuz minglik qo’shindan tashqari oliy hukmdorning maxsus shaxsiy gvardiyasi (Haros) katta mavqega ega bo’lgan. Sulton Muhammadning shaxsiy gvardiyasi 10 ming nafar kishidan tashkil topgan. Harbiy qismlarda Harbiy nazoratchi, sipohsalor, sohibi jaysh (viloyat qo’shini boshlig’i), Amir ul-umaro, Malik (10 ming qo’shin boshlig’i), Chovush (chopar), Josus (razvedkachi), Askar qozisi kabi mansablar ham mavjud bo’lgan. Xorazmshohlar sulolalariga mansub ma’rifatparvar hukmdorlarning ilm-fan va madaniyatga doimiy rag’bat berishlari orqasida ko’plab iste’dod sohiblarining salohiyati, ijodi o’sib, yuksalib borgan. O’sha davr hukmdorlari tashabbusi bilan bunyod etilgan va faoliyat ko’rsatgan kutubxonalarda sonsanoqsiz noyob, qimmatbaho kitoblar, qo’lyozmalar to’planganki, bulardan hozirgi avlod kishilari ham bahramand bo’lmoqdalar. Buyuk matematik, astronom va geograf olim Muhammad Muso al-Xorazmiy (783-850) nomi fan tarixida alohida o’rin tutadi. Olim o’zining «Hisob aljabr val Muqobala», «Hind arifmetikasi haqida kitob», «Quyosh soatlari haqida risola», «Astronomik jadvallar» singari asarlari bilan «Algebra» faniga asos soldi. Uning arifmetika risolasi hind raqamlariga asoslangan bo’lib, hozirgi paytda biz foydalanayotgan o’nlik hisoblash sistemasining Evropada tarqalishiga sabab bo’ldi. Allomaning «al- Xorazmiy» nomi «algoritm» shaklida fanda abadiy muhrlanib qoldi. Olimning «Kitob surat al-arz» nomli geografiyaga doir asari shu qadar fundamental ahamiyatga egaki, u arab tilida ko’plab geografik asarlarning yaratilishiga zamin yaratdi.

3. Kaufmanning Buxoroga yurishi Samarqandning zabt etilishi. Bizga ma'Iumki CHor Rossiyasi Toshkent, Xujand, Jizzaxni bosib olgach asosiy yurishni Samarkandga boshladi. Bu yurish 1868 yil I CHuponota tepaligida bulib ugadi. Bu joyda Amir Muzaffar bilan Fon Kaufman uchrashadi. 1868 yili 1 - mayda Samarkand olinadi. SHundan keyin, 1864 y. 22 sentyabrida CHimkent, 1865 y, Toshkent, 1866 y. Xujand va Jizzax -bosib olinib, barcha bosib olingan erlar birlashtirilib, 1867 y. Turkiston general- gubernatorligi va xarbiy okrugi tashkil kilindi. 1868 y. general-gubemator kilib tayinlangan Kaufman Buxoro amirligiga karshi uruslini davom ettirib, shu yili Samarkand va Kattakurgonni egaliadi, amir kushinlarini Zirabulok dashtlarida maglubiyatta uchratdi. 1868 y.ning 23 iyunida Buxoro va Rossiya urtasida sulx shartnomasi tuzilib, Rossiya kushinlari tomonidan bosib olingan erlar Turkiston general-gubernatorligining Zarafshon okrugiga kiritildi.

4. Turkiston Muxtoriyati va uning qurol kuchi bilan tugatilishi.

(Qo’qon, 1917 yil noyabr, vaqtli hukumat, Mustafo Cho’qoyev, 1918 yil fevral) 1917 Y.26-28 noyabr Kukon shaxrida Turkiston ulka musulmonlarining favkulodda 4 kurultoyi bulib utdi. Kurultoyda demokratik musulmon ziyolilar talabi bilan Turkiston axolisini yevropalik kismi vakilligi xam teng gukukli bulib, ishtirok etdilar. Turkistonni boshkarish tuzumi tugrisidagi Macaia uch kun davom etgan kurultoyning dikkat markazida turdi. Kurultoyda ulkaning barcha mintakatari va kupgina jamoat tashkilotlaridan 200 nafardan ortik vakillar ishtirok etdi. Unda vakiillarning siyosiy faolligi tufayli muxim masalatar yuzasida kizgin munozaralar bulib utdi. Ma’lumki, musulmonlarning ushbu kurultoyi va unda kabul kilingan karorlar 10-yillar davomida "millatchilar guruxining yiginida e’lon kilingan burjua muxtoriyati" deb notugri tachkin kilinib keldi. Xujjatlar esa ushbu xolning butunlay aksi bulganligini isbotlayoydi. Masapan, Turkiston jadidlarining otasi sanalmish Maxmudxuja Bexbudiy uz ma’ruzasida kurultoyning Turkiston xalklari tarixida ulkan ijobiy, tarixiy xodisa va burilish davri ekanligini ta’kidlab, "Kurultoyimiz kabul kilayotgan karorlar shuning uchun xam axamiyatliki, unda Turkiston axolisining yearopalik vakillari xam ishtirok etmokdalar" deydi. Bexbudiy kurultoy xayatida musulmonlar bilan bir katorda boshka milliy guruxlarning xam vakillari bulishini yoklab chikdi. Kurultoyda Turkistonni bokarish shakli tugrisidaga masala yuzasidan suzga chikkanlarning kupchiligi Turkistonni muxtor respublika deb e’lon kilinishini, bu esa ulka axolisining ijtimoiy maksadlaridan kelib chikkanligini unta moye tushishini uktirdi. Mchtstoriyat va mustakillik e’lo» kilish fikrini xamma kullab-kuvvatladi.

5. O'zbekistonda fuqarolik jamiyati asoslarining yaratilishi. Uzb-n davla mustakilligi ni kulga kiritgan dastlabki kunlardayok u kanday tarakkiyot yulidan boradi, kanday jamiyat, kanday davlat kuradi, uning kiyofasi kanday buladi., degan savollar kundalang turardi. Uzb-ning uz istiklol va tarakkiyot yuli ni belgilashi lozim edi. Anna shu yulni belgilashda Uzb-п Prezidenti I.A.Karimov ulkan xissakushgan. Uz asarlari, respublika parlament iva boshka yigilishlarda kilgan ma'ruzalari va nutklarida Uzb-ning uziga xos tarakkiyot yuli, demokratik jamiyat kurish, xukukiy davlat xokimiyati barpo etishning nazariy-metodologiqgoyaviy-siyosiy, iktisodiy, ma'naviy-madaniy asoslari ishlab chikildi. Uzb-n tarakkiyot yuli, birinchidan, xalkaro tajribaga asoslangan xolda, ikkinchidan, uning uz imkoniyatlari, shart- sharoitlari, uchinchidan, milliy xususiyatlariga moe ravishda ishlab chikildi. Bu yulga kuy id ag i asosiy yunalishlar asos kilib olindi: demokratiq odil, fukarolik jamiyati kurish; konun chikaruvchi, ijro etuvachi va sud xokimiyati vakolatlarini ajratish; milliy davlatchilik tarixi tajribasiga asoslangan xukukiy davlat barpo etish; konun va konunlarga rioya kilish ustunligini ta'minlash; isloxotlarda davlatning tashabbuskor va etakchilik rol uynashi; ijtimoiy yunaltirilgan bozor iktisodiyotini boskichma-boskich shakllantirish, kup ukladli iktisodiyotni vujudga keltirish, xususiy mulk daxisizligini ta'minlash, tashabbuskorliq ishbilarraonliq tadbirkorlikka kumaklashish; Ыг mafkuraning yakkaxokimligidan voz kechish, mafkuralar va fikrlar xilma-xilligini tan olish., xurfikrliliq vijdon va din erkinligi koidalarini karor toptirish; kommunistik partiya yakkaxukmronligiga chek kuyish, kuppartiyaviylikni gmallg shakllantirish; ozchilikdan iborat millatlarning manfaatlari va xukuklarini ximoya kilish; xama uchun umumiy talim, tibbiy yordam olish, mexnat kilish, dam olish shart-garoitlarini yaratish; ijodiy mexnatni kadrlash, odamlaming iste'dod va kobiliyatlarini namoyon etishi uchun imkoniyatlar yaratish va boshkalar.

51315775.

1. 
   Vatanimiz hududlarida dastlabki shaharsozlik madaniyatining shakllanishi. Uzb-n xududida dastlabki shaxarlarning shakllanishi bronza davriga borib takaladi. Mas., mil.avv. 2- mingyillikka tegishli Sopollitepa yodgorligi shaxar kurinishnda bulgan Sopolln tepa axoliyey sugorma dexkonchilik va kiyemzn chorvachilik bilan shugullangan. Yana shunday shaxar kurnnishiga ega bulgan yedgorliklardan birn Baktriya shaxridir. Bu shaxar mustaxkam devolrlar bilan uralgan bulib, bu shaxarning nomi Baxtr daresi nomidan kelib chikkan. Bu shaxar xakida yunon olimi Kvint Kursiy Ruf maыgumot berib utadi. Samarkand, Buxoro shaxarlariga mil.avv. UP ayerlarda asos solingan. Samarkand dastlab marokand deb atalgan bulib, Sugdiyenaning markaziy shaxri bulgan. Xiva shaxriga mil.avv.V asrda asos solingan. Toshkent shaxriga Kang’ davlati davrida asos solingan bulib, bu shaxar Kang davlatining markaziy shaxarlaridan biri bulgan. Bu shaxar dastlab Choch, Shosh degan nomlar bilan tarixiy manbalarda uchraydi. Marv shaxriga xam mil.avv.VII asrda asos solingan bulib, bu shaxar Marg’iyonaning markaziy shaxri bulgan. Bu shaxar qoldiklari xozirgi Turkmaniston Respublikasida joylashgan.
   
2.