Mezolit (o’rta tosh) davri

. Chingizxon (Temuchin)ning mo’g’ullarni birlashtirib kuchli davlat tuzishi.Mo‘g‘ulurug‘ va qabilalari qudratli davlatgabirlashuvi va jipslashuvi Temuchin(1155–1227) nomi bilan bog‘liq.1206-yilda Onon daryosi bo‘yida chaqirilganmo‘g‘ul urug‘ va qabila boshliqlariningqurultoyida Temuchin ulug‘xon (qoon) deb e’lon qilinadi, unga“Chingiz” laqabi beriladi hamda Mo‘g‘ullar davlatiga asos solinadi.Chingizxon olib borgan urushlar natijasidaGobi sahrosining sharqiy chegarasidanto Tangritog‘ (Tyanshan) tizmasining g‘arbiyetaklarigacha bo‘lgan viloyatlar Mo‘g‘ullar davlati hukmronligiostida birlashtirilgan edi. Endilikda Mo‘g‘ullar davlatiningg‘arbiy hududlari Sulton Muhammad Xorazmshohsaltanatining chegarasiga bevosita tutashib ketgandi.Chingizxon va Xorazmshoh o‘rtasida bir-birining kuchqudratinibilib olishga va bu haqda ma’lumotlar to‘plashgaharakat qilinadi. Ikki o‘rtada hatto elchilik aloqalari o‘rnatiladi.

Birinchi jahon urushining o'lka hayotiga salbiy tasiri. 1914 yil 1 avgustda davlat laming guruxi: Antanta, Angliya, Fransiya va Rossiya 3-lar ittifoki Germaniya, Avstriya, Vengriya va 1915 yil Antanta tarafiga utgach Italiya urtasida birinchi jaxon urushi boshlandi, Rossiya urushga tayyor emasdi. Armiya safarbar etilmagan xujalik xarbiy yulga utkazishgandi.uk-dorilar etishmasligi bilinib turar edi, urushni birinchi yillaridayok Rossiya kator ogir maglubiyatlarga uchragan armiya urush davomida kishlok xujaligi vayron buldi.Ekin maydonJari ancha kiskarib ketdi.Kishlokda esa ishlovchi kishilar etishmas butun xujalik alokalari izdan chikan Rossiya iktisodiyoti urush va bunday xarakatlarga kulamdagi xarbiy xarakatlarga tayyor emasda.1915 yildan boshlab Turkistonda paxtaga uzgarmas davlat narxlari joriy etildi.Bu narx paxtakorlamingetishtirishga kiladigan xarajatlami koplay olmasdi.1916 yilda paxtaga ayrnboshlanadigan bugdoy narxi 400% kupaydi. Paxta narxi esa 50% kutarildi xolos. Urush olib borish uchun kungili badallar tulash majburiyatn yuklakdi, Badallar xar bir uy yoki oila utovdan olinadigan majbumy soliklardir bu soliklar oddiy xalk uchun ogir yuk edi. Urush davomida axoliga kushimcha soliklar va natural majburiyatlar xam yuklandi. Turkistonda bu majburiyatlar butun mustamlaka xujaligini chukur tanazzxilga olib ksldi. Pulning kadrsizlanishi, bajarib bulmas soliklar va sudxurlar zuravonligi shartlari xalk azob-ukubatlarini xaddan oshirib yuborgan edi. Ulaming butun xujaligi tamomila zavolga yuz tutdi bu esa iktisodiyotganing uzil-kesil barbod bulishi xafini tutdirdi. Dexxonlar erlarni arzon garovga sotib yubordi. Natijada dexkonlarning 50%dan ziyodi ersiz ziroatlarga aylandi.

Qoraqalpog'iston muxtor jumhuriyatining tashkil topishi. 1924 yili milliy davlat chegaralanishi natijasida Urta Osiyo kartasida ittifokdagi respublikalar bilan birga muxtor, ya'ni avtonom tuzilmalar xam paydo buadi.Ular orasida Korakalpogiston (avtonom) viloyati xam bor eli.Uning tarkibiga volostlarga bulinadigan Turtkul, CHimboy, Xujayli, Kungirot okrutlari kirdi. 1925-yil 12-13 fevrat kunlari Turtkulda bulib utgan Sovetlaming 1 ta'sis kurultoyi Korakalpogiston muxtor viloyatining Kozogiston ASSR tarkibida tuzilganini konun yuli bilan rasmiylashtirdi va davlat xokimiyati ni ng raxbar organini -Korakadsh^Aiston muxtor viloyati Ijroiya Komitetini sayladi.Muxtoriyatning vakolatli va ijroiya organlari viloyatning^A beshkaruv soxdlarida xujatik va madaniy \ayotida xokimiyat vayulatiga ega edi.Korakatpogiston muxtor viloyati ijroiya Kshiteti Kozogiston ASSR Markaziy Ijroiya Komiteti Prezksh^da uz vakil i ga ega bulib, viloyat uchun muxim masalazaming xammasi bevosita Butunrossiya Markaziy Ijroiya Kamiteti Prezidiumida xal kilinar edi.Korakalpogistonda yaiiydigan asosiy ellatlar kbrakalpoklar (38,5), o'zbeklar {28,7%), kozoklar (22,6%) bulib, ruslar 1% dan xam kamrokni tashkil etardi (shaxar axolisini xisobga olmaganda)

XXI asr bo'sag'asida dunyo. Xalqaro vaziyat va kuchlar nisbatining tubdan o'zgarishi. 262. O'zbekistonning jo'g'rofiy-siyosiy imkoniyatlari. Bu masalada Uzb-n Prezidenti I.A.Karimovning Uzb-n 21-asr busagasida xavfsshhkka taxdid nomli asarida ma'lumotlar berilgan. Bu asarda Uzb-n uchun xavf bulib xatkzro terrorizm, narkamaniya, kurol-aslaxa savdosi, ekologik vaziyatning yomonlashuvi, Oral fojeasi xakida gapirilgan. Jaxon amaliyotidan ma'lumki, xar bir mustakil davlat, ayniksa, mustakil tarakkiyot yuliga kirgan mamlakalar xechkachon uz kobigiga uralib rivojlanmagan. 1991 yilda Sovet Ittifoki tarkatib ketgach, yangi goyat murakkab va kattis bir davr yuzaga keldi. Uning asosiy belgilari ku^Aidagilardan iborat. Biriyachidan, davlatlar munosabatlar tizimidagi muvozanat bu^Bzildi. Jaxonda siyosiy-iktisodiy bulinish ruy berdi. ^A-chlar markazi ilgari ikki joyda bulsa, endidikda uz takdirini \zi belgilash orkapi ichki mikoniyatlarni ishga solish xar kim uz arzvasini uzi tortish zaruriyati tutildi. Ikkinchidan, du"neda ingonning biologik tur sifatida yashashiga bevosita xavf-xatar mavjud bulib koldi, YA'ni, yalpi yadro urushi xavfi ancha kamaygan bulsa xam, ekologik tanglik xavfi, biogenetik buzilishlar taxdidi xamon taxlikati xolatda saklanib kolmokda edn. 3-dan, rivojlanishning xozirgi boskichida xar kanday mamjkaning nuf\zi, avvato uning eng yangi texnologiyalarnei kabu^A; kilish va foydatanish kobiliyatiga karab belgilanadigan buldi.

51315776.

1. 
   Qadimgi Baqtriya davlati. Qadimgi Baqtriya haqida yozma va arxeologik ma‟lumotlar. Urta Osiyodagi ilk davlat uyushmalaridan Kdsimgi Baktriya davlatidir.Yeaktriyaliklarning yurti Surxon vodiysi, Afgonistonning shimoliy sharki, Tojikistonning janubiy xududlarida joylashib, turli yozma manbalarda Baxdi, Baktrish, Baktriyona, Baktriya, Baxli, Baxlika deb tilga olingan.Bronza davrndai ijtimoiy iktisodiy rivojlanish (Sopolli, Jarkuton, Oltintepa va boshkalar) keyingi davrlarda yanada jadallik bilan rivojlanadi. Natijada mil.avv.IX-VIII ayerlarda Baktriya xududida xarbiy axamiyatga ega bulgan siyosiy birlashmalar tashkil topali. Mil.avv.VIII-VII Kadimgi Baktriya davlati Sharkdagi kuchli davlatlardan biriga aylanadi.Ushbu jarayonni arxeologik va yozma manbalar maыgumotlari xam tuda tasdiklaydi. Ayrim tatdkikotchilarningfikrlariga Karaganda, bu davr Baktriya tarkibiga Margiyona va Sugdiyona xam (tarixiy madaniy viloyat sifatida) kirgan bulishi mumkin. Ma’lumotlarga Karaganda, Baktriyaning boyliklari kadim davrlardayok Shark davlatlarida mashxur edi. Buyuk Ipak yulidan ancha ilgariyok kadimgi yullarning Baktriya utganligi bejiz emas. Sunggi yillarda olib borilgan arxeolog tadkikotlar natijasida kadimgi Baktriya xududlaridagi manzilgoxdar va kuxna shaxarlar soni anchagina kupaydi. Davlatning poytaxti Baktra va Kiziltepa, Bandixon kabi kuplab yedgorliklardan topilgan kup sonli turli-tuman topilmalar bu xududlarda ijtimoiy-iktisodiy munosabatlar, shuningdek utrok va kuchmanchi axoli urtasida, xamda, Ya kii Shark va Old Osiyo bilan uzaro iktisodiy, madaniy alokalar gurkirab rivojlanganligidan dalolat beradi.
   
2. 
   Chingizxon va Muhammad Xorazmshoh o’rtasidagi elchilik munosabatlari. Chingizxon va Xorazmshoh o‘rtasida bir-birining kuchqudratini bilib olishga va bu haqda ma’lumotlar to‘plashga harakat qilinadi. Ikki o‘rtada hatto elchilik aloqalari o‘rnatiladi. Dastavval, 1216-yilda Chingizxon huzuriga Xorazmshoh Bahouddin Roziy boshchiligida o‘z elchilarini yuboradi.Elchilarni Chingizxon iltifot bilan qabul qiladi. Hatto elchilardan u Sulton Muhammadni G‘arbning sohibqironi (G‘arb mamlakatlari yerlarining sultoni), o‘zini esa Sharqning podshosi deb hisoblashini Xorazmshohga yetkazishlarini so‘raydi.Chingizxon qimmatbaho sovg‘alar va mollar ortilgan katta karvon bilan o‘z elchilarini Xorazmga yuboradi. Elchilarga xorazmlik savdogar Mahmud Yalavoch boshliq qilib tayinlanadi. Chingizxon elchilarini Sulton Muhammad 1218-yilning bahorida Buxoro shahrida qabul qiladi. Elchilar Chingizxon Sulton Muhammadni qudratli podshoh sifatida bilib, uni o‘zining eng ardoqli o‘g‘illari qatorida ko‘rishi hamda u bilan do‘stona shartnoma tuzishga roziligini aytadi. Eng ardoqli o‘g‘illari qatorida ko‘rish “iltifoti”, shubhasiz, Sharq ustomonligida “Chingizxonning Xorazmshohni o‘ziga qaram qilib olish niyati bor” degan ma’noni anglatardi. O‘zini Iskandari soniy (Ikkinchi Iskandar) deb hisoblab yurgan podshoga bunday “istiqbol” sira yoqmas edi. Xorazmshoh Mahmud Yalavochni tunda xufiyona o‘z huzuriga chaqirtirib keladi. Elchiga xorazmlikbo‘lgani uchun Chingizxonga emas, balki Xorazm shohigaxizmat qilishini, Chingizxon to‘g‘risidagi bor haqiqatniaytishini, keyinchalik xon qarorgohida Xorazmshohning josusibo‘lib qolishini talab qiladi.
   
3. 
   1916 yilgi xalq qo'zg'oloni va lining xususiyati.. 1914-1916 yillarda CHor ma'murlarinnng jaxon urushi baxonasida milliy mustamlakachilik zulmi va istibdodini kuchaytirganliklari munosabati bilan Turkiston xalklari kurashga yanada faolrok tortilganlar. 1916 25 iyunda Rus podshosi Nikolay-2ning «Saltanatdagi bcgona xalklar erkak axolisini xarakatdagn armiya rayonlarida xarbiy inshoatlar va shuningdek davlat mudofasi uchun zarur bulgan boshka xar kanday ishlarga jalo kilish» xakidagi farmonga binoan Turkiston ulkasidagi rus bulmagan 19 yoshdan 43 yoshgacha bulgan jami 250 ming fukaroni front: orkasidagi kora islilarga safarbar kilish kuzda tucilgan edi. Mardikorlikka olishning butun ogirligi mexnatkash tabakalar zimmasiga tushar edi. Ularning ruyxatlarini tuzish Volost boshkaruvlari, oksokolpar va ellikboshilarga yuklatilgan edi. Ularbundan uz manfaatlari yulida fondalandilar. Maxalliy ma"murlar katta poralar evaziga boylar va amaldorlar, turalaming bolalarini mardikorlikdan koldirar, kuprok kambagal oilalarning farzandlarini rayxatga kushib kulr edilar.CHorizm mustamlaka zulmi siyosatiga karshi kurashning yuksak chukkisi Jizzax kuzgoloni buldi. Bu kuzgolon xalk kurashiga aylandi va butun Turkiston buyicha yoyildi. Kuzgolon shafkatsixtarcha bostnrildi. Katnashchilardan 3000 mingdan ortik kishi sudga berilib, ulardan 347 tasi osib uldirishga xukm qilingan.
   
4. 
   O'zbekistonda sanoatlashtirishi siyosati. 20-ynlshming oxiri va30-yillarning boshlarida mamlakat partiya raxbariyatn va xususan uning yulboshchisi Stalinning siyosiy yulida industrlashtirish sur'atlarinn tezlatish tendensiyasi ruy-rost ma'lum bulib koldi. Industrial tarakkiet muammolari, uning yunalishlari va shakllari partiya ichidagn munozaralarda va dastlabki bssh yilliklar rejalarini muxokama kilishda Markaziy urnnda turgan. Respublika iktisodiyoti tabiatan afar tusga ega edi. Uzbekiston xalk xujaligida kishlok xujaligining salmogi 1927-1928 y.da 60 foizdan kuproginn, sanoat salmogi esa 40 foizdan kamrokni tashkil etdi, shu bilan birga sanoat ishlab chikarishning 90 foiziga ya kip i kishlok xu"jalik xom ashyosini ishlashga asoslanar edi. Ogir industriyaning metall ishlash va mashinasozlik snngari soxalari 20- yillarda endigina rivqjlanib kelayotgan edi. Industrlashtirish siyosatining amalga oshirish natijasida Uzbekiston markazni rangli va nodir metallar, oltingugurt, ozokerit, volfram, molibden, paxta tolasi, xom ipak bilan ta'minlaydigan va mamlkatni xom ashyo karamligidan xalos etishga erdam beradigan yirik xom ashyo mintakasiga aylandi. Birok Uzbekiston Respublikasi mamlakatni industrlashtirish va uning iktisodiy mustakillngini mustaxkamlashga katta xissa kushgan bulsa xam, xom ashyo olib chikib ketiladigan ulka bulib kolaverdi. U axoli jon boshiga sanoat maxsuloti ishlab chikarishda mamlakatning rivojlangan mintakatardan ancha orkada kolib ketdi.
   
5. 
   . O'zbekistonning jo'g'rofiy-siyosiy imkoniyatlari. Bu masalada Uzb-n Prezidenti I.A.Karimovning Uzb-n 21-asr busagasida xavfsshhkka taxdid nomli asarida ma'lumotlar berilgan. Bu asarda Uzb-n uchun xavf bulib xatkzro terrorizm, narkamaniya, kurol-aslaxa savdosi, ekologik vaziyatning yomonlashuvi, Oral fojeasi xakida gapirilgan. Jaxon amaliyotidan ma'lumki, xar bir mustakil davlat, ayniksa, mustakil tarakkiyot yuliga kirgan mamlakalar xechkachon uz kobigiga uralib rivojlanmagan. 1991 yilda Sovet Ittifoki tarkatib ketgach, yangi goyat murakkab va kattis bir davr yuzaga keldi. Uning asosiy belgilari ku^Aidagilardan iborat. Biriyachidan, davlatlar munosabatlar tizimidagi muvozanat bu^Bzildi. Jaxonda siyosiy-iktisodiy bulinish ruy berdi. ^A-chlar markazi ilgari ikki joyda bulsa, endidikda uz takdirini \zi belgilash orkapi ichki mikoniyatlarni ishga solish xar kim uz arzvasini uzi tortish zaruriyati tutildi. Ikkinchidan, du"neda ingonning biologik tur sifatida yashashiga bevosita xavf-xatar mavjud bulib koldi, YA'ni, yalpi yadro urushi xavfi ancha kamaygan bulsa xam, ekologik tanglik xavfi, biogenetik buzilishlar taxdidi xamon taxlikati xolatda saklanib kolmokda edn. 3-dan, rivojlanishning xozirgi boskichida xar kanday mamjkaning nuf\zi, avvato uning eng yangi texnologiyalarnei kabu^A; kilish va foydatanish kobiliyatiga karab belgilanadigan buldi.
   

51315777

1. 
   . Qadimgi Sug’d (Sug‟diyona) davlati va uning hududi.So’g’diyona, Sog’da, Sug’uda, Zarafshon va Qashqadaryo oralig’idagi hudud, “Avesto”, yunon-rim manbalari, ziroatchilik, Yerqo’rg’on, Afrosiyob, Uzunqir, Ko’ktepa). Sugdiyona Urta Osiyodagi kadimiy, tarixiy, madaniy viloyat xisoblanadi. Ilk marta axamoniylar sulolasi vakillarining koyatosh xotirot bitiklarida Sugudi shaklida qad.eron saltanatiga tobe qilingan satrapliklardan biri mamlakatning nomi sifatida kayd etil gan. Sugdiyona 3 ta tarixiy geografik xududni birlashtirgan: Samarkand Sugdi, Buxoro Sugdi va Kesh Naxshab Sugdi. Xar 3 kismi uzaro tabiiy geografik uzaro tabiiy chegaraga xali ega edi. Buyuk Ipak yulinnng markaziy tarmokdari Sugdiyona orkali utgan. Natijada Sugdiyona xalkaro savdo munosabatlarida muxim urin tutadi. Buyuk ipak yuli builab savdogarlarning kishlokdari, shaxarlarida esa uning maxallalari paydo bulgan. Sugd tili xalkaro til rolini ui nagan. Bu xol xitoy sayyoxlari tomonidan notugri tasvir uygotgan. Sugdiyona mil.avv.6-2 asrlarda avval axamoniylarga, sungra makedoniyalik Aleksandr tuz gan saltanatga, uning davomchisi Salavka davlatiga, Yunon-Baktriya tobe bulgan. Mil.avv. 2-1 ayerlardan boshlab Sugdiyona uz musta uilliginn tiklashga kirishgan. Uning markaziy va maxalliy tangalari zarb kilina bo shla gan. Sugdiyona a sta sekin xar uch kiyem chegaralarini uz atrofiga yiga boshlagan va konfederativ davlat uyushmasiga aylanib borgan.Mi. 1 ming y ill i kn ing 1 chi yarmida Sugdiyona kushonlar, xioniylar, abdallar, kidarlar ta’sir i da bulgan. Arab istilosining boshlangich davridan to Sugd podshosi Turgar davri oxirigacha Sugdiyona uzining konfederativ xususiyatini saklashga xarakat kilgan. Turgardan keyin Sugdiyonada ixshidlar siyosiy xokimiyat tugab mam-t xalifatik tarkibiga kirgan.
   
2. 
   Jaloliddin Manguberdi-Vatan himoyachisi. U mo’g’ullar istilosi boshlangan kundanoq doimo yurt himoyachilari tomonida turdi, ularga rahnamo bo’ldi. Ona Vataniga bo’lgan cheksiz mehr hissi, farzandlik burchi uni shu qadar elga mashhur qildiki, hatto uning nomini eshitgan Chingizxonning ham sochi tik bo’lib, yuzi tundlashar, uni qo’lga tushirish, yo’q qilish chora-tadbirlarini izlardi. Jaloliddin Manguberdi ancha yillar ilgari G’azna, Voliyon, Guch, Bust va Hindiston hududlarigacha bo’lgan erlarga hokim etib tayinlangan edi. Shu boisdan u G’azna tomon yurdi, yo’lga ko’pgina qo’shin boshliqlari Sulton Jaloliddinga qo’shilib bordi. . 1221 yil 25 noyabrda Sind (Hind) daryosi bo’yida tengsiz jang bo’ladi. Bu jangda Jaloliddin Manguberdi ko’rsatgan jasoratga mo’g’ul hukmdorining o’zi ham tan berib, lol qolgan. Bu hayot – mamot jangida Xorazm bahodiri, uning yigitlari arslonlardek jon berib, jon olardi. «Qaysi tomonga ot choptirmasin, tuproqni qonga bo’yar edi. Agar bu jangni Zolning o’g’li ko’rsa edi, u sulton Jalol (uddin) ning qo’lini o’pgan bo’lardi». Chingizxon lashkari hisobsiz bo’lsada, uning jang maydonidagi asosiy kuchlari parokanda holiga tushib qolgandi. Biroq pistirmadagi 10 ming nafar sara lashkar jang oqibatini Chingizxon foydasiga hal qiladi. Nochor, tang ahvolga tushib qolgan Jaloliddin qora to’riq otiga minib, so’nggi bor mo’g’ullarga hamla qilib, so’ng ot jilovini ortga tortadi. Sovutini elkasidan tashlab, otiga qamchi bosadi va balandlikdagi qoyadan o’zini Sind daryosiga otadi. Jaloliddin bahaybat daryo to’lqinlarini shiddat bilan kesib o’tib narigi sohilga o’tib oladi. Uning 4000 jangchisi ham bunga muvaffaq bo’lishadi.
   
3. 
   Buxoro amirligining Rossiya vasallariga aylantirilishi. CHor Rossiyaning Buxoro amirligi yurishi 1868 yil 1 maydan Samarkanddan boshlanadi. Asosiy jang CHuponatada bulib utadi. Jangda amir kushinlari engiladi. Asosiy jang Zilabulogda bulib utadi. Buxoroni ximoya kilishda Jurabek va Bobobek kabi vatanparvarlar kaxramonlik kursatadi. Buxoroning bosib olinishi xakida professor Farxod Kosimovning bir kancha ilmiy makolalarini ukiganmiz. 1868 yil 23 iyunda Kaufman bilan Buxoro amiri Muzaffar Sulx imzolaydi. Unga kura chegara Zarafshon daryosining yukori okimidan Kattakurgon shaxridan utadi. Amir 500 ming oltin pul tulaydi, rus savdogarlari Buxoroda erkin savdo kilishga Karvonsaroy va dukonlar ochish xukukini oladi. Xiva xonligi xam 1873 yil Ganditmiyon shartnomasiga kura Rossiyaning, vassaliga aylanadi. Unga kura Xiva xonligi 2 million 200 ming oltin mikdorida tovon tulash majburiyatini oldi. Xiva xonligining Amudaryoning ung kirgok xududlarida Turkiston general gubematorligiga buysunuvchi Amudaryo bulimi tuzildi. Xullas Buxoro amirligi va Xiva xonligi chor Rosstyasining vassaliga aylantirildi
   
4. 
   XXasrning 50-60 yillarida suv inshootlarining qurilishi va bunda o'zbek xalqining mehnat jasorati. Respublika dexkonchiligi kadimdan sun'iy sugorishga asoslangan o'zbek xalki suvni obi xayot deb ardoklaydi.Kanaltar kurish, eskilarini ta'mirlash, ariklami tozalash ishlari doimo xashar yuli bilan amalga oshirilgan.Bu an "ana xozirgacha davom etadi.50-yillaming urtalarida Sirdaryoda Boyovut kanali, Fargona va Namangan viloyatlari orkali utgan Oxunboboev nomli kanal, Kdshkadaryo, Samarkand viloyatlarida Eski Angor kanali kurildi. 1954 yili Namangan viloyatida Kosonsoy suv om bori ishga tushiriIdi.Ittifok xukumatining kursatrnasi bilan 1956 yili paxtani kupaytirish maksadida Mirzachuldagi 300 ming gektar unumdor erlarni uzlashtirishga karor kilindi.SHu munosabat bilan 1961-yili 127 km.uzunlikdagi Janubiy Mirzachul kanali kurildi.1968-yili 63 km.uzunlikdagi Markaziy Mirzachul kanali kurildi.Amudaryodan Buxoroga suv etkazish maksadida 1965-yili uzunligi 200 km .bulgan Amu-Buxoro kanali kurildi. Uning suvini 67 m.blandlikga torgi b beruvchi yirik nasos stansiyalari bunyod etildi.Bu kanal BV'xoro viloyatidagi 90 ming gektar er, 26 ming gektar yangi erlar sutorildi.Bundan tashkari Kizil kum saxrosida maydoni 300 ming gektardan ortik bulgan yaylovlar sugorildi.Karshi dashli.Surxon-SHerobod vodnysini uzlashtirish munosabati bilan Janubiy Surxon suv ombori, Zang, SHerobod va Amu-Zang kanallarining kurilishi Surxon-SHerobod vodiysini sugorishga imkon berdi.Respublikada yirik suv omborlari xam bunyod etildi.Urushdan keyingi ikki un yillikda 10 ta suv ombori kurildi.Jumladan Buxom viloyatida Kuyimazor, Kashkadaryo viloyatida CHimkurgon, Toshkcnt viloyatida Toshkent suv omborlari ishga tushirildi.Paxta maydonlarini kengaytirish maksadida sovet xuku magi tomonidan sugorish inshootlari tarmogining shiddat bilan kengaytirilishi respublika uchun katta salbiy okibatlarga olib keldi. Kanallar, suv omborlari va boshka suv inshootlari kurik erlarni uzlashtirish imkonini berdi.SHu bilan birga, bu inshootlar yakin atrofidagi joylarga salbiy ta'sir kursatdi.Bu irrigatsiya kurilishlari natijasida er osti suvlari satxi yukoriga kutarib, xaydaladigan erlami shur va botkok bosdi, bog-roglar, tokzorlar kurib koldi.
   

5. O'zbekiston Respublikasining tinchliksevar mustaqil tashqi siyosat asoslarining ishlab chiqilishi, uning tamoyillari. Umuminsoniy qadriyat esa butun insoniyatga, jahon xalqlariga tegishli bo’lgan ma’naviy boyliklardan tashkil topadi. Milliy qadriyat, avvalo tarixiy hodisa ekanligi bilan ajralib turadi. U bir kun yo bir yilda shakllanmasdan, balki insoniyatning milliy ma’naviy tarixi, millatning ma’naviy kamol topish jarayoni bilan bog’lanib ketadi. Milliy qadriyatning asosiy belgisi va o’zagi, milliy axloq, milliy his-tuyg’u, milliy ruhiyat kabi masalalar bilan bog’liq, shu bilan birga, milliy qadriyatda milliy manfaat masalalarini ham o’rganib chiqish maqsadga muvofiqdir.

Ma’naviyat majmui ham milliy, ham umuminsoniy qadriyatlar asosida shakllanadi. Milliy ahloq qadriyatning markazida turadi. Uning belgilari rostlik, adolat, do’stlik, insonparvarlik, bir-biriga hurmat, hamjihatlik, bilimlilik, mehnatsevarlik, ona tili va Vatanga muhabbat, sahovat, mas’ullik, halollik singari fazilatlardir. Qadriyat so’zning ma’nosini o’zbek tilidagi qadr ma’nosidan bilib olish mumkin. Qadr tushunchasi serqirra ma’no va mazmunga ega bo’lib, qadriyat sifatida qaralayotgan ob’ekt, narsa, voqea, hodisa yoki biror idealning sub’ekt uchun ijtimoiy ahamiyatini anglatadm. Qadriyatlar mohiyati jnhatidan moddiy va ma’navmy qadriyatlarga bo’linadi va ular quyidagi shakllarda namoyon bo’ladi:

Inson yashab turgan moddiy muhit bilan bog’liq bo’lgan qadriyatlar; 

An’nalar, urf-odatlar va marosimlarda aks etadigan axloqiy qadriyatlar; 

Insoniyat aql-idroki va amaliy faoliyati zaminida shakllangan mehnat malakalari va ko’nikmalari, bilim va tajribalari, qobiliyat va iste’dodlarida namoyon bo’ladigan qadriyatlar; 

Odamlar o’rtasidagi jamoatchilik, hamkorlik, xayrixohlik, hamjihatlikka asoslangan munosabatlarda ko’rinadigan qadriyatlar. 

Kishilar yoshi, kasbi, jinsi va irqiy xususiyatlari bilan bog’lik bo’lgan qadriyatlar. 

Bayon etilgan qadriyatlar, o’z navbatida: 1) umuminsoniy; 2) mintaqaviy; 3) milliy; 4) diniy qadriyatlarga bo’linadi. Umuminsoniy ma’naviyat birligida mazkur qadriyatlarning o’ziga xos o’rni bo’lib, ular 2 turga: milliy va umuminsoniy qadriyatlarga bo’linadi. Milliy qadriyatlar ayrim xalq, millatlar va elatlarning tarixiy taraqqiyoti jarayonida yaratilgan barcha moddiy va ma’naviy boyliklarning yig’indisidan iborat. Milliy qadriyatlar umuminsoniy va mintaqaviy qadriyatlar bilan birgaliqda mavjud bo’ladi. Milliy qadriyatlar masalasiga mustaqillikkacha etarlicha e’tibor berilmay kelindi. Endiliqda mustaqillik va demokratiya jarayoni milliy qadriyatlarii qayta idrok etish va anglashni talab etadi. Bu sohada yig’ilib qolgan muammolarni yangicha tafakkur asosida chuqur nazariy mushohada etish hayot taqozosidir

51315778

1. 
   Mahalliy aholining Ahamoniylar bosqinchiligiga qarshi ozodlik uchun kurashi.Axmoniylar podsholaridan Kir 2 mil.avv.545-539 yillarda Sharkiy Eron viloyatlari, Urta osiyoning Xorazm, Baktriya, Sugdiyona, Margiyona va sak kabilalari yashayotgan xsududlarini bosib oladi. Ammo Urta Osiyo xalklari doim erk ozodlik va hurlikni xamma narsadan ustun kuyganlar. Mil.avv. 530 yilda massagetlar matnkasi Tumarisning Kir ustidan kozongan galabasi bunga misol bula oladi. Axamoniylar shoxi Kir 2ning tanadan judo etilgan boshini odamlar koni bilan tuldirilgan kopga solib, Tumaris "Odam koniga tuymading, mana endi tuyguncha ich", deb aytgan. Mil.avv.522 yilda podsholik taxtini egallagan Doro 1ga karshi Margiyonada Frada boshchiligida xalk kuzgoloni kutarildi. U bostirildi, 55 ming margiyonaliklar qatl etildi. Axmoniylar xukmronligiga karshi karatilgan Shirokning jasorati xam ma’lumdir. Markaziy Osiyo xududining axamoniylar asoratidan batamom ozod bulishi bu ulkaning makedoniyalik Iskandar Zulkarnayn tomonidan egallanishi bilan boglikdir.
   
2.