Mezolit (o’rta tosh) davri

1234763

1. Bronza davrida hozirgi O’zbekiston hududlarida o’troq dehqonchilik va ixtisoslashgan hunarmandchilik.

Ibtidoiy jamoa tuzumida jamoa a’zolari ishlab chiqarish vositalariga, uyjoylarga, mehnat qurollariga birgalikda egalik qilgan, mehnat qilishda va mehnat mahsullaridan foydalanishda teng bo’lganlar. Sug’orma dehqonchilikning kashf etilishi natijasida o’troq dehqonchilik madaniyati shakllandi. Chorvachilik dehqonchilikdan ajralib chiqdi. Vatanimizning ko’pgina hududlari - Xorazm, Surxondaryo, Zarafshon, Farg’ona va boshqa vohalari tsivilizatsiya taraqqiyotining markazlariga aylandi. Amudaryo etaklaridagi Tozabog’yob kanali yaqinidan topilgan Tozabog’yob madaniyati, Amirobod kanali etaklaridan topilib o’rganilgan Amirobod madaniyati shular jumlasiga kiradi. Bu manzilgohlarda yashagan odamlar o’troq holda urug’ jamoa bo’lib ashaganligi, sug’orma dehqonchilik va chorvachilik bilan shug’ullanganligi aniqlandi. Mamlakatimizning shimolidagi cho’l va dasht joylarida chorvador urug’ jamoalari va qabilalar yashagan. Ularda chorvachilik xo’jalikning asosiy tarmog’i bo’lgan. Otliq cho’ponlar qoramol, qo’y, echkilardan iborat podalarni uzoq joydagi yaylovlarga haydab borganlar. Chorvadorlar yil fasllariga mos joylarga ko’chib yurganlar, novdadan to’qilgan uylar, ho’kizlar qo’shilgan g’ildirakli aravalardan foydalanib uzoq joylarga ham bora olganlar. Bu jarayon turli qabilalarning uchrashuvini, tanishuvini ta’minladi.

2. O’tror fojiasi va mo’g’ullarning Markaziy Osiyoga harbiy yurishlari.Chingizxon raxbarligidagi mugular 1218 yil Xorazmga katta karvon yuboradi. Karvonda kup mikdorda oltin, kumush, xitoy ipak matolari xar xil muynalar bor edi. Bu karvon 500 tuyadan iborat bulib, 450 ta musulmon savdo pulardan iborat edi. Ular Urganchga savdo uchun bormokda edi. Ammo karvon utror shaxrida ushlanib kolindi. Shaxar noibi Inalxon farmoni bilan karvon Savdogarlarning xammasikirib tashlandi. Fakat bita tuyakash jon saklab koladi. Bulgan vokeani eshittan Chingizxon Xorazmlikga 2-chi elchilarni yuborib ulardan utror elchilarni yuborib ulardan utror noibini berishni suradi. Ammo Sulton Muxammad Utror noibini berish urniga elchilarni Ibn Kodroga Bugroni uldiradi, uidan 2 ta mulozimini sog-sokolini oldirib junatib yuboradi. Bundan ajablangan Chingizxon 1219 yili uz Bilan 4-guruxga bulinib 200000 armiya Bilan Xorazmlik ustiga yurish boshlaydi. Bu xakda Akademik Bartold, X.Vamberi , Juvaniy, B.Axmedovlarning kuplab asarlari bor.

3. Toshkent ("Vabo isyoni") qo'zg'oloni va uning ahamiyati 1892-yilning mart oyida Afg‘onistonda vabo kasalligi tarqaldi. Bahor faslining oxirlariga kelib bu kasallik Samarqand viloyatining Jizzax uezdida, 7-iyunda esa Toshkentda ham qayd qilindi. Toshkent shahar ma’muriyati kasallikka qarshi tadbirlar qatorida shahardagi 12 ta qabristonni yopib qo‘ydi. 1892-yildagi norozilik harakatlarini keltirib chiqargan asosiy sabab, birinchidan, mahalliy aholiga nisbatan siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan mustamlakachilik jabr-zulmining tobora kuchayib borayotganligi; ikkinchidan, xalq ommasining og‘ir ahvoli, hunarmand kosiblar va mardikorlaming ayovsiz ishlatilishi; uchinchidan, iste’mol mahsulotlari narxlarining to‘xtovsiz oshib borishi, soliqlaming ko‘pligi; to‘rtinchidan, amaldorlaming o‘z mansablarini suiiste’mol qilishi, poraxo‘rligi kabi holatlaming ko‘payib ketishi bo`ldi. Tarixda «Vabo isyoni» (yoki «Toshotar voqeasi») deb nom olgan qo‘zg‘olon 1892-yilning 24-iyunida boshlandi. Bu voqeani o‘z ko‘zi bilan ko‘rgan zamondoshlardan biri shunday yozgan edi: “Qo‘zg‘olonchilaming maqsadi bo‘layo`lgan kamsitishlami to‘xtatishga erishish edi. Olomon shahar boshlig‘i S.Putinsev huzuriga chora ko‘rish to‘g‘risidagi talab bilan yo‘lga tushadi. Olomonda o‘qotar yoki zamonaviy qurollar ham yo‘q bo‘lib, ular taxminan 400 kishi atrofida edi” Eski shahar oqsoqoli Muhammad Yoqub olomondan qo‘rqib ketib, shahar boshlig‘i polkovnik S. Putinsev huzuriga yordam so‘rab bekinishga urindi. Xalq S. Putinsevdan oqsoqolni ular ixtiyoriga berishni talab qildi. S.Putinsev esa muzokara o‘miga kuch ishlatishni afzal ko‘rdi. Kuch ishlatish to‘g‘risidagi buyruqdan keyin, sabr kosasi to‘lgan xalq uzoq o‘ylab o‘tirmay hokimga hujum boshladi. Uning odamlarini tor-mor etib, o‘zini kaltaklashdi. Toshkent oqsoqolining uyiga o‘t qo‘yishdi. S. Putinsev va uning mirshablarini do‘pposlagan xaloyiq mahkamani ham ostin-ustun qildi. Qo‘zg‘olonni bostirish uchun kazaklar polki va bir ro`la askar chaqirildi.

4. XX asrning 50-80 yillarda O'zbekistonda ijtimoiy hayot. Uzbekistonda 50-80 ynllarda iktisodiyotni boshkarish ma'muriy-buyrukbozlik usullari va kattik rejalashtirish, uta markazlashtirish tamoyillari asosida olib borildi. Ushbu yillarda Uzbekiston respublnkasida kup soxali shishasozlik industriyasi, kimyo, neft, toshkumir, gaz, tog-kon va energetika sanoati yanada yuksaldi. Metropologiya tomonidang Uzbekiston sanoati oldiga kuyilgan katta talablar zamonaviy texnologiya, fan va texnika yutuklarini joriy kilish, asbob-usku nal arii yangilash, ular uchun kapital mablaglar ajratish mikdori bnlan xamoxang emas edi. Uzbekiston sanoatida engil va ozik-ovkat sanoatlarining salmogi, 25 foiznigina tashkil kilar edi. Uzbekistonda usha davrda engil va ozik-ovkat sanoatiga nisbatan ogir industriya, ayniksa uning kimyo, neft, kumir, gaz, rangli metall kazib olish va energetika tarmoklari tez surat bilan rivoj landi. Uzbekiston kazib olingan boyoliklarning xujayini emas edi va uning ne'matlaridan mustakil foydalana olmas edi.

5. Mustaqillikyillarida O'zbekistonda amalga oshirilgan siyosiy islohotlar. Ijtimoiy xayotimiziing barcha soxalarini demokratiashtirish jarayonini yanada chukurlashtirish yangn ma'no mazmun bilan boyitish uning ischilligi va samarasini ta'mnnlash. Mamlakatimizda amalga oshirayottan siyosiy isloxotlaming mazkur boskichda oldimizda turgan eng dolzarb vazifadir. Sud xokimiyatini shaklantirishda mustakkilik yillarida sud isloxatlarini izchillik bilan utkazishda aloxida e'tibor berildi. Sud isloxatni chukurlashtirish xoknmiyatning uchungi. Mustakkil va kerak bulmagan tarmogi sifatida butun odil sudlov tuzumini Demokratiashtirish xukukiy davlatni mustaxkamlashining yana bir muxim yunalishidir. Sud isloxatini utkazish jarayonidajinoiy va fukaroviy ishlarni kuruvchi sudlarning ixtisoslashuvini amalga oshirish va bu masalalami tashkiliy jixatdan xal kilish zarur.

2365764

1. Mehnatning dastlabki yirik taqsimoti, chorvachilik va dehqonchilikning shakllanishi. chorvachik va dehqonchilikningshakllanishi. Neolit-bu yangi tosh asridir. Bu muxim uzlashtirish xujaltgi dovridagi tabiatdan tayyorini olishdan ishlabchikarishga ziroat va chorvachilikka utish davridir. Markaziy Osiyoda neolit davri mil avv 6-4 mingyillikiar bilan belgilanadi. Neolit davridakabilalar utro kxaet tarziga utadi, doimiyyashash uchun manzWiar kura boshlaydi. Urug jamoasining karorgoxlari shakllanadi. Utro к xaet tarzi va mexnat kurollarining takomillashuvi jamoalarning termachilikdan dexkonchilikka, ovchilikdan chorvachilikka utishiga olib keladi, turli buyumlaryasam oladigan xunarmandchilikning rivoj topishiga asos buladi

2 Mo’g’ullar tomonidan Xo’jandning qamal qilinishi va Temur Malik jasorati. Mo’g’ul istilochilariga qarshi ulug’ ajdodlarimizning qahramonona kurashida Xo’jand himoyachilari ko’rsatgan favqulodda jasorat alohida o’rin tutadi. Temur Malik boshchiligidagi mudofaa kuchlari qariyib 5 oy davomida ko’ksilarini qalqon etib, yovuz dushman hamlasini daf etib, behisob qurbonlar berib o’z yurtini himoya qildilar, ilojsiz qolgan paytdagina olov ichida yonayotgan shahar qal’asini tark etdilar. Shunda ham Temur Malik bir qism dovyurak, qo’rqmas jangchilari bilan Sirdaryoga yo’nalib, maxsus orolda joylashib dushman bilan mardlarcha olishadi. Nihoyat, ular maxsus kemalarda mo’g’ullar hujumiga bardosh berib, yo’l-yo’lakay jang qilib, Xorazm sari harakatlanadilar. Xalq qahramoni Temur Malikning bundan keyingi vatanparvarlik faoliyati Xorazm va ona yurtning boshqa hududlarini himoya qiluvchilar safida davom etdi. Mamlakatning Buxoro, Samarqand, Xo’jand singari hayotiy markazlarining qo’ldan ketishi Xorazmshoh va uning arkoni davlatini shu qadar larzaga soldiki, buning natijasida hukmdor o’z saltanatining janubiy-g’arbiy hududlari bo’ylab chekinib bordi. 1221 yil boshlarida Jo’ji, Chig’atoy va O’qtoy askarlari Gurganchga hujum boshlaydilar. Gurganch qamali 6 oy davom etdi, hadsiz-hisobsiz qurbonlar berildi. Shahar egallangach, mo’g’ullarning bu erda sodir etgan mislsiz yovuzliklarini bayon etishga qalam ojizlik qiladi. Barcha erkaklar, bolalar qilichdan o’tkaziladi.

31898-yilgi Andijon qo’zg’oloni va uning ahamiyati Чоризмнинг Туркистон халкларига нисбатан юргазган мустамлакачилик, улуг давлатчилик ва шовинистик сиёсати албатта конуний суратда махаллий ахолининг уз миллий озродлиги, эрки ва инсоний хак-хукукларини химоя кнлиш учун мукаддас жангга отлантирди. Чоризм томонидан асоратга солинган, мустамлака килннган халклар дастлабки кунлардан бошлаб, Уз миллий мустакилликлари, озодликлари ва эрклар учун мукаддас курашга отландилар: 1868 й. Самарканд мудофааси ва Еухоро амириги Бухоро шахри, Шахрисабз беклигидаги харакатлар; 1870 й. Мангишлок киргизларининг исйнлари; 1871 й. Эшон Эшмухаммад бошчилигидаги Сирдаре' вилоятида чикишлар юз берди; 1871 й. Фаргонада Етимхон к^зг.; 1872 й. Чирчикаа исён булди: 1873-1876 йй. Пулатхон бошчилигидаги Кукон хонлигида кузголон. 1892 й. Тошкент кузг.; 1898 й. Андижонда Дукчи Эшон к^зг; 1899 Й. Сирдаре" вил. Харакатлар ва бошк. Ана шулар жумласидандир. 1887-1897 Йй. Мобайнида жами булиб Фаргона, Самарканд ва Сирдареда мустамлакачилар идораларига карши 663 марта хужум булган.

4. Madaniy inqilob tushuncliasi, uning mohiyati. Bizga ma'lumki, xar bnr xalkning uziga xos va uziga moe ma"naviy, madaniy merosi urf odati mavjud.SHunday ekan tarix zarvaraklarida xam bunga e'tibor bergan.Bunga kuttlab mneol keltirish mumknnAgar xalkni madaniy merosidan butkul yukkilsa, ueligini unitadi va kadriyatini yukotadi.Bu vaziyatda bizning xalkimiz xam duchor bulgan.Ana shunday ogir vaziyatli bir paytda I.Karimov birinchi navbatda respublikada barkarorlnkni ta'mirlash orkali xayotiy extiyojlami kondirish yulini tutdi.Partiya markaziy kumitasining kcynngi olti oylik faoliyatida turt marta plenum yigilishida utkazildi.Ulaming barchasida millatni-millat sifatida belgilaydigan asosiy omillar- madaniy merosni va tarix xakikatini tiklash, milliy urf-odatlar va an'analarini rivojlantirish yakin utmishdagi ruxiy kumondonlik mafkurasiga zid xolda islom dinining yuksak ma'daniyat va ma'naviyat vositasi ekanligi, u odamlarni insofga, diyonatga, uzaro totuvlik va xamjixatlikka davat etuvchi goyat kuchli kurol ekanligi I.Karimov tomonidan ochik-oydin aytildi va tutri baxolandi.Mukaddas tuygulari toptalib, yuragi zada bulib, kolgan xal к dinga katta yul ochilgani diniy ta'limotga katta e'tibor berilayottani zur koni kit bilan kuti b olindi.SHu bilan birga sunggi 8-10 yil mobaynida o'zbeklar va Uzbekiston boshiga agdarib kelingan malomatni yuvib tashlashga katiy axdu paymon kilgani keskin bildirdi va amalda isbot kildi.Xalkimiznish: xurmatini joyga kuyish, uni munosib kadrlash ma'naviy barkamol siyosatning mazmunidir.Ayni paytda usha plenumda I.Karimov «SHuiga amin manki, odam bnrgina yaxshi suz tufayli, majaziy kilib aytganda, togni talkon kilishi mumkin. Afsuski, biz keyingi vaktda odamlarga bundan munosabatda bulishi deyarli unitib kuidik».CHunki, odamga ishonch, uni uluglaydi, uzkuch i ga ishonch bagi shla idi, boshka tomondan ishoncheizliq xolisona munosabatda buhnaslik odamlarning xafsalasini pir kil ad i vash u tufayli biz kanchadan-kancha istedodli kishilarni boy bermokdamiz» -deya afsus bilan takidlagan edi.

5. O’zbekisionda qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati tarmoqlarining shakllanishi. SHu tardka Uz-n mustakkilik xukukiy demokratik davlat va fukarolik jamiyatini kurish yuliga kirdi. Bozor iktisodiyotiga utish xalkaro xukukning mustakil sub'ekti sifatida - jaxok xamjamiyatiga kirish kirish yulini tutdi. Prizideit I.Karimov «Uzb-n uz istiklol va tarakkiyoti Yuli kitobida yangilangan jamiyatning siyosiy va davlat tuzilishi insonga uning siyosiy, iktisodiy va ijtimoiy turmush tarziwi erkin tanlab olishni kafolatlashi kerak deb kursatgan edi. Ayn i chogda siyosiy soxada bu konun chnkaruvchi, ijro etilishi va sud xokimiyati vakolatlarini ajratish asosida ilmiy davlatchilikni Ьафо etish jamiyatning siyosiy tizimini tubdan yaxshilash respublika xokimiyati xamda maxalliy xoknmiyatning vakolatlari va vazifalarini anik belgalab kuyish adolath va insonparvar konunchilikni vujudga keltirish mumkin- deb takidlagan edi. Ana shu yul yuriklar va kursatmalar asosida mom-mda mV'xim ishlar amalga oshirildi. 1990 yil 18 fevralda Uzb-n Oliy kengashining navbatdagi yangi tartibi saylandi. U uz faolnyatini boshlash paytida sobik shuro tieimining konunlari amapda edi. Mustakil Uzb-ning mustakillik tarakiyoti dastlab ana shu konunlar doirasiga boshladi. 1990-94 yillarda oliv kengash 200ga yakin kun 500dan ortik karor kilgan edi.

3658765

1. Qadimgi Baqtriya davlati. Qadimgi Baqtriya haqida yozma va arxeologik ma‟lumotlar. Urta Osiyodagi ilk davlat uyushmalaridan Kdsimgi Baktriya davlatidir.Yeaktriyaliklarning yurti Surxon vodiysi, Afgonistonning shimoliy sharki, Tojikistonning janubiy xududlarida joylashib, turli yozma manbalarda Baxdi, Baktrish, Baktriyona, Baktriya, Baxli, Baxlika deb tilga olingan.Bronza davrndai ijtimoiy iktisodiy rivojlanish (Sopolli, Jarkuton, Oltintepa va boshkalar) keyingi davrlarda yanada jadallik bilan rivojlanadi. Natijada mil.avv.IX-VIII ayerlarda Baktriya xududida xarbiy axamiyatga ega bulgan siyosiy birlashmalar tashkil topali. Mil.avv.VIII-VII Kadimgi Baktriya davlati Sharkdagi kuchli davlatlardan biriga aylanadi.Ushbu jarayonni arxeologik va yozma manbalar maыgumotlari xam tuda tasdiklaydi. Ayrim tatdkikotchilarningfikrlariga Karaganda, bu davr Baktriya tarkibiga Margiyona va Sugdiyona xam (tarixiy madaniy viloyat sifatida) kirgan bulishi mumkin. Ma’lumotlarga Karaganda, Baktriyaning boyliklari kadim davrlardayok Shark davlatlarida mashxur edi. Buyuk Ipak yulidan ancha ilgariyok kadimgi yullarning Baktriya utganligi bejiz emas. Sunggi yillarda olib borilgan arxeolog tadkikotlar natijasida kadimgi Baktriya xududlaridagi manzilgoxdar va kuxna shaxarlar soni anchagina kupaydi. Davlatning poytaxti Baktra va Kiziltepa, Bandixon kabi kuplab yedgorliklardan topilgan kup sonli turli-tuman topilmalar bu xududlarda ijtimoiy-iktisodiy munosabatlar, shuningdek utrok va kuchmanchi axoli urtasida, xamda, Ya kii Shark va Old Osiyo bilan uzaro iktisodiy, madaniy alokalar gurkirab rivojlanganligidan dalolat beradi.

2. Amir Temur hokimiyatining o’rnatilishi Temuriylar movorounnaxrning mutullarga, kadar mavjud madaniyatini kayta uygotishga erishdilar. Maxalliy madaniyat zam i n id a va negizida Osiyo xalkining madaniy unsurlari kushilib yangi uzgacha madaniyat paylo buldi. Buyuk sarkarda va jaxongir Amir Temur boshlab bergan madaniy joylanshsh jarayonida uning keyingi avlodlari faoliyati muxim urin egalladi. Temuriylar uz ajdodlari ishiga sodik kolib . uni tashabbuskorlik ananalarini davom ettirdilar. Natijada avlodlar davomida yangi ijtimoiy muvaffakiyatlar kulga kiritildi, Movorounnaxr va Xurosondagi kuplab shaxarlar obodonlzshtirildi va chiroyli kiyofaga ega buldi. Temur va temuriylar davrida kurilish ishlari va memorchnlik mыsli kurinmagan darajada usadi va rivojlanadi. Ular davrida Samarkand, Toshkent, Buxoro, Shaxrisabz, Karshi, Kobul va boshka shaxarlarda buyuk yaratuvchanlik ishlari olib borildi. Soxibkironning buyrugiga asosan 1365 yilda Karshi, 1370 yilda Samarkand, 1380 yilda Kesh shaxarlariatrofida mudofa devorlari barpo ztildi. Amir Temur birinchi navbatda poytaxt Samarkandni dunyoning eng guzal obod va kurkam va betimsol shaxarlaridan biriga aylantirishni uzining olliga maksad kilib kuydi. U eng avval 150 yil davomida vayron va karovsiz kolgan shaxarlarning mudofa davrlarni tiklashdan boshladi.

3. Kaufmanning Xiva xonligiga bosqinchilik yurishi. Tarixdan bizga ma'lumki Xiva xinligiga Rossiyaning ilk bor xujumi Pyotr I davrida boshlangan edi. Uni Xiva xoni SHergozixon yuk kilgan edi. 1839 yil Perovskiy kushinlari Xivaga xujum kildi, lekin Xiva sarbozlarining karshiligi bilan xonlik bosib olinmadi. SHu sababli Rossiya siyosiy xarbiy doiralari Xivani buysunmagan Urta Osiyo jazoiri deb otadi. Xonlikni bosib olish uchun 12 mingdan ortik rus zobitiari yuborildi. Turkiston General-gubernatori Fon Kaufman talabini Xiva xoni Muxammad Raximxon П bojarnandi, bu esa urushning boshlanishiga sabab buldi. 1873 yil 18 mayda Kaufman xujumi^Ai boshlaydi. Xonlik tezda bosib olinadi. 1873 yilv 12 avgustda Xiva xon iva Kaufman urtasida Gandimiyon shartnomasi imzolanadi. Xiva xoni 2 mil.200 ming sum mikdorda tovon tulaydi, Rus savdogarlari xonlikda erkin savdo kilishi xuku kii i oladi. Xiva vassalga aylanadi.

4. «Qayta qurish» yillarida iqtisodiyotni isloh qilinishining muvaffaqiyatsizlikka uchrashi, uning sabablari. 80-yillarda sovet jamiyati «kayta kurish» siyosati boshlandi Dayta kurishning birinchi boskichi 1985-1987 yillarda tugri keladi Kayta kurishning dastlabki davrlarida asosiy e'tibor mamlakat iktisodiyotini rivojlantirishda karatildi.Ammo 1986 yildan boshlab mamlakat iktisodiy axvoli battar yomonlasha boshladi, 1987 yil yanvaridan boshlab ishlab chikarish xujjatlari keskin pasaya bordi, iktisodiyotda inkirozli xolat yuzaga keldi. Kayta kurishning birinchi boskichi shu tarzda maglub buIadi.Natijada Uzbekistonda iktisodiy axvol ogirlasha boshladi.Moddiy tanglik yuzaga keldi, xujalik yuritish tizimi moddadai tashkari siyosiylashdi, ma'muriyatchilik usullari milIashdi.Bulaming barchasi tabiyki, ogir iktisodietni yuzaga keltirdi. Agar 1981-1985 yillarda yalpn ijtimoiy maxsulot 3,4% oshgan bulsa, 1986-1990 yillarda bu kursatgich 2,2%ni tashkil etdi. 1990-1986 yillarda Uzbekistonda pulat kuyosh darajasi jiddiy kamaydi.SHu davr mobaynida paxta terish mashinalari ishlab chikarish 9,4 ming donadan 5,8 ming donaga traktorlar 26,4 mingdai 21,1 ming donaga, ekskovatorlar 1576 donadan 964 donaga kamaydi. Umuman 1991 yilda Uzbekiston ekspertining 79 foizini xom Ashe maxsulotlari, 1 l%i mashinalar, texnika vazifalari, asbob uskunalar, 6%i xalk istemol mollari, 4% ozik-ovkat maxsulot tashkil etdi. Sovet xukumati raxbarlari bor imkoniyatini ishga solib (ota-bobolardan kolgan) birlashgan davlatlar yani SSRdavlati saklab kolishda intildilar.Lekin u baribir parchalanib ketdi buning ikki sababi bor bular 1. «Kayta kuriui»ning anik izchil ilmiy jixatdan ishlab chikilgan dasturini yuk edi.2.Partiya raxbarlari bundan manfaatdor emas edilar.Endi ikkinchi boskich 1987-1990 yillarxakida gapirsak 80yillarning ikkinchi yarmida Uzbekiston iktisodiyotnda jiddiy salbiy ta'siretgan xolatlardan yanabiri 1985-1989 yillardagi katagonlar «desantlan> «Paxta ishi» okibatlari buldi.Bu davrda xujalik yuritish san'atini yuksak darajada urgangan minglab raxbarlar, mutaxassislar kamaldi, ishdan oldin ular keyinchalik Amaliy faoliyat kursatishga kodir bulmay koldilar

5. O'zbekiston iqtisodiyotida qishloq xo'jaligining o'rni va imkoniyatlari. Kishlokda tub isloxatdar utkazishning bir necha xos olimlari bor UzbekistonRespublikasi axolisining 60 foizi kishloklarda istikomat kiladi .Tugilish kishloklarda kup bulgani tufayli ish bilan ta'minlash muammolarini xam kishloklarda eng dolzarb masalalardan xisoblanadi. Kishlok xujaligida ishlab chikarish samaradorligini oshirish maksadida 1991-1996 yillarda kishlok xujaligi majamuyga raxbarlikni yangiiap;, agrar isloxolarni xukukiy asosini yaratish chor-yatrni kirildi. Vazirlar Maxkamasi 1994-1995 yillarda kishlokda isloxatlar utkazishga doyr 10 dan ortik kabul kildi. Uzbekistonda asosiy boyliklar paxta buldi. 1,5 mil.tonna tola ishlab chikarila boshladi. Bu maxsulot juda kuplab xoridiy mamlakatlarga ekspert kilindi

2365766

1. Ahamoniylar davlatining paydo bo‟lishi va ularning O’rta Osiyo davlatlarini bosib olishi. Mil. av. VI asr o’rtalarida Axomaniylar davlati (mil. av. 558-330 yillar) qisqa davr ichida qadimgi fors podshohlari xonadoni – axomaniylar vakili Kir II asos solgan. Hind daryosidan Egey va O’rta dengizgacha bo’lgan oraliqdagi Osiyo mamlakatlarini, shuningdek Misr, Liviya va bolqon yarim orolining bir qismini bosib oladi. Kir II O’rta Osiyo erlariga yurish qilishga maxsus tayyorgarlik ko’radi. Kirning O’rta Osiyoga harbiy yurishlari mil. av. 545-539 yillarga to’g’ri keladi. Kir II ning O’rta Osiyo hududlariga ikkinchi yurishi mil. av. 539-530 yillarni o’z ichiga oladi. O’rta Osiyoning tabiatan erksevar, yurtparvar xalqlari, qavm-qabilalari ahomaniylarga bo’ysunmaslik uchun o’z ona zamini, diyorini himoya qilib mardonavor kurash olib borganlar. Bu esa Kir II ni qayta-qayta bu hududga katta qo’shin bilan bostirib kelishga majbur etgan. Ahomaniylar podshosining yurishiga doir bir qator ishonchli ma’lumotlar Yunon va Rim mualliflaridan Gerodot, Yustin, Strabonlarning yozuvlarida ko’p uchraydi. Kirning massagetlar yurtiga bostirib borishi, Eron shohi bilan massagetlar malikasi, mard va jasur ayol To’maris o’rtasidagi munosabatlar, ularning o’zaro urushi, uning yakunlariga oid Gerodot ma’lumotlari alohida e’tiborga loyiqdir.

2. «Temur tuzuklari» va uning ahamiyati. Amir temur xayotlik davridayok uning xarbiy san’ati va davlat boshkarish uslubiga bagishlangan maxsus asarl yaratilib u «Temur tuzuklari» nomi ostida shuxrat tolpadi Bu asar shaxsan Temurning ogzidan yozib olingan deb xisroblanadi. «Temur tuzuklari» «Tuzuki Temuriy», «Malfuzoti Temuriy» va «Vokeoti Temuriy» nomlari bilan atalgan«Tuzuklarni» yozishlan maksad jamiyati va davlat boshkaruvida Zarur xisoblangan konun-koidalar, ya’ni tuzuklar majmuini yaratish bulgan. Amir Temur uz tuzuklarini ishlab chikib xayolta tadbik kilar ekan, eng avvalo bir narsani — jamiyatda mavjud ijtimoiy-iktisodiy munosabatlarni konuniy asosga kushnshga muljal kalgan. Amir Temurning aytishicha davlat raxbari bir suzli, uz ishnni uzi bilib kil iщi, uzi va atrofidagilarga adolatli bulishi, xolme kat’iylik bilan ish yuritnshi, fikrla xilma-xilligidan chuchimasligi, kizzikon bulmasligi, muloxaza bilan ish yuritishi lozim.Amir Temur davri davlatchilik tizimi muayyan bir utmishga, an’analar, tajribalar, saboklar, konunlarga asoslangan xolla taыkil kilingan.

3. Podsho Rossiyasining o'lkamizdagi mustamlakachilik siyosati. Mustamlakachilik boshqaruv tizimining o'rnatilishi.. Turkistonni boshkaruv tartibi 1886 yili kabul kilingan "Turkiston ulkasini boshkarish tugrisidagi Nizom"da konuniy jixatdan rejalashtirildi. Gubematorlikning xukuk va vazifalari "Oltin yorlik" deb aytilgan. Xujjatda podshoning 1867 y. general-gubernator fon Kaufman nomiga bulgan farmonida belgilangan. CHor Rossiyasi Turkistonda markazlashgan kuchli xarbiy xokimiyat zarur debxisoblab, general-gubematorlikka cheklanmagan vakolatlar berdi, bu xokimiyat rasman "Xarbiy xalk boshkaruvi" deyilgan. Aslida bu xokimiyat tula xarbiylar kulida edi. 1873 yilda general-gubemator Kaufman "Turkistonni boshkarish tugrisidagi Nizom'ning yangi loyixasini takdim etdi. Bu loyixa xokimiyatni kuchaytirish goyasi bilan sutorilgan edi. Xarbiy gubernatoriar koshida viloyat boshkarmalari bulib, ular gubernator boshkarmasi xukuklariga ega bulishgan. Viloyat xayotining barcha masalatari shu boshkarmada kurib chikilgan.