Mezolit (o’rta tosh) davri

4. «Sho'roi Islomiya», «Sho'roi Ulamo» tashkilotlarining tuzilishi va ularning faoliyati. SHaxarning xamma daxalaridan kup kishilik organ saylanib, bu organni "SHuroy islomiya" deb atashga karor kilindi. 14 martda bulib utgan yigilishida "SHuroy IslonAiing 15 kishidan iborat rayosati tuzildi. Uning xayatiga Abdurauf Fitrat, Munavvar Kori, Ubaydulla Xujaev vab. kirdi. 1917 yil iyun oyida rouxoniylar va ulaming tarafdorlari "SHuroy Islomiya" tashkilotidan chikib, "SHuroy ulamo" deb atalmish tashldlot tuzishlariiii bilan ifodalandi. "Ulamochilar" bilan "SHuroy islomchilar" urtasidagi uzok va kizgin baxslarga karamay, s'ezd kelishish yullarini topishga muvaffak buldi. "SHuroy Islom", "Turon", "SHuroy Ulamo" va boshkalami birlashtirish yuli bilan butun Turkiston va Kozogiston uchun umumiy bulgan "Ittifoki muslimin" degan siyosiy partiya tuzishga karor kilindi. Turkiston musulmonlarining birinchi partiyasi, ya'ni "Turk odami markaziy federalist firkasi" xam mana shu siyosiy masalalarga uz munosabatini belgilab berdi.

5. O'zbekistonning milliy istiqlol g'oyasi, uning aholi ongiga singdirish zarurati. Jamiyatimizda siyosiy mustakillikka erishib, iktisodiy, madaniy-ma'rifiy itshlar amalga oshirilayottan bir vaktda milliy istiklol goyasi va mafkurasi zarurdir. Busiz, ya'ni fikrlash, e'tikod uzgarmasdan bozor munosabatlariga utish davrida ijtimoiy-siyosiy va iktisodiy barkarorlikka erishish murakkab vazifadir. I.A.K.arimov milliy mustakillik goyasining zarurlign tugrisida gapirar ekan, «uzining keiajagini kurmokchn bulgan xar kanday davlat yoxud jamiyat, albatta, uz milliy goyasiga suyanigshi va tayanishi kerak», deb ta'kidlaydi va milliy istiklol mafkurasining vazifasini kursatib, uning «...asl ma'nosi eskicha akidalardan xoli bulgan, mustakil va yangicha yaikrlovchi kishilami tarbiyalashdan iborat», deydi. Mustakillik goyasi va mafkurasining xalkimizga tugri yul kursatuvchi, uni birlashtiruvchi, buyuk maksadlar uchun b\tun kuchlarimizni uygunlashtiruvchi axamiyatini nazarda tutishni uktirdi. YAgona maksad, yagona goya bulmasa jamiyat inkirozga uchraydi, xalok buladi. Milliy istiklol goyasi Uzb-n Resp~~si kup millatli omilini saklab koiishi va unirivojlantirnshdek buyuk maksadni uzining adolatli, insonparvar xukukiy jamiyacht kurish yulidagi ustuvor yunalish, deb xisoblaydi. Uzb-ning bozor munosabatlariga asoslangan demokratik jamiyat kurish yulida iktisodiy, ijtimoiy-siyosiy, madaniy-ma'rifiy ishlarimizdagn barkarorlik mafkuraviy taxdidlarning olidini olishni muxim vazifa kilib kuyadi. SHu maksadda xachlkimizning an'anatariga, udumlariga, tiliga, diniga, ruxiyatiga asoslanib, kelajakka ishonch, mexr-okibat, insof, sabr-tOkat, adolat, ma'rifat tuygularini kishilar ongiga singdirish lozimdir. Milliy mustakillik goyasining eng muxim vazifapardan bin mustakilligimiz tayanchi va kelajagi bulgan yosh avlodni milliy guRUR. Vatanga sadokat ruxida tarbiyalashdan iborat. Mustakillik goyalariga e'tiborsizlik ogir okibatlarga olib kelishi mumkin.

6547767

1. Aleksandr Makedonskiy imperiyasining parchalanishi. Salavkiylar sulolasi.Iskandar o’zining vorisini rasmiy jihatdan tayinlashga ulgurmadi, bu uning lashkarboshilari o’rtasida Iskandar merosi uchun uzoq kurashga olib keldi. Bu kurash bir necha o’n yillarga cho’zilib, juda ko’p qon to’kishlarga olib keldi. Iskandarning o’limi vaqtida makedon taxtiga qonuniyda’vogarlar yo’q edi: Iskandarning xotini so’g’d malikasi Roksana hali homilador edi. Pergamda Iskandarga asir tushgan fors satrapi Artabazning qizi Barsinadan 4 yoshli noqonuniy o’g’li Gerakl qolgan edi. Taxtga Filipp II ning noqonuniy o’g’li aqli zaif Arridey ham da’vo qilishi mumkin edi. Makedoniyada Iskandarning yaqinlari Roksana agar o’g’il tuqsa uni podsho deb e’lon qilish, uning go’dakligi davrida hokimiyatni tajribali sarkarda Perdikka boshchigidagi davlat kengashiga topshirish kerak deb hisobladilar. Harbiy boshliqlar va saroy ayonlarining boshqa bir guruh Arridey nomzodini yo’qlab chiqdilar. Obro’li lashkarboshi Nearx makedon taxtiga birdan-bir da’vogar Gerakl bo’lishi mumkin deb hisobladi. Iskandarning safdoshi, lashkarboshi Ptolemey boshchiligidagi yana bir guruh podshoni saylash kerak emas, chunki Iskandarni o’g’illarining onalari Sharq ayollari, uning asiralaridir, oqibatda bunday da’vogarlarni taxtga chiqarish hamma vaqt noqonuniy bo’ladi deb hisobladilar. Taxt vorisi to’g’risidagi munozaralar natijasida Perdikka regentligi bilan Filipp II ning noqonuniy o’g’li Arrideyni podsho deb e’lon qilish bilan tugadi. Xuddi shu vaqtda Iskandarning bevasi Roksana o’g’il tug’di va unga Iskandar deb nom qo’yildi. Makedon taxtiga birdaniga Arridey Filipp III nomi bilan Roksananing o’g’li Aleksandr IV nomi bilan podsho deb e’lon qilindi. Osiyodagi qo’shinlar qo’mondonligini o’ziga olgan Perdikka yana regent etib tayinlandi, shunday qilib u Iskandar davlatining amaldagi hokimiga aylandi. Iskandarning vafotidan keyin amalda yagona davlatning oliy hokimi bo’lgan Perdikka Bobilda makedon podshosining eng yaqinlari o’rtasida satrapliklarni taqsimlagan edi. Yunoniston va Makedoniya Antipatrga, Frakiya Lisimaxga, Misr- Pitolomeyga, Kappadokiya va Paflagoniya-Yevmenga, Gellesfont Frigiyasi- Leonardga, Buyuk Frigiya- Antigonga, SuriyaLaomedontga, Midiya-Pifonga berildi. Barcha yangi saylangan hokimlar o’z qo’shinlari bilan o’z mulklariga jo’nab ketdilar. Iskandarning aynan ana shu sobiq safdoshlari (diadoxlar) Iskandar merosi uchun qonli kurashni boshladilar.

2. Muhammad Shayboniyxonning Movarounnahrga yurishlari va …. Shayboniy ko‘chmanchi o‘zbeklar davlatini qayta tiklash yo‘lida kurash olib borgan, biroq ,,o‘zbek-qozoq"qabilalari tomonidan kuchli qarshilikka duch kelgan. Bu qabilalar Shayboniyxonni qo‘llab-quvvatlagan qabilalarni asta-sekin janubga tomon siqib chiqarganlar. Shayboniy bobosi Abulxayrxon vafotidan parokanda bo‘lib ketgan qabilalarni birlashtirdi va beayov qonli urushlar natijasida 1480-yilda ko‘chmanchi o‘zbeklar davlatini qayta tiklashga muvaffaq bo‘ldi. 1487-1488-yillarda Sayram, O‘tror va Turkiston shaharlarini hamda qo‘rg‘onlarni egallab, Movarounnahr yaqinida mustahkam o‘rnashib oldi. Bu qo‘rg‘onlar kelgusida unga Movarounnahrni istilo qilish uchun tayanch vazifasini o‘tagan.Shayboniyxon ko‘chmanchilarning jangovar an`analari bilan O‘rta Osiyo shaharlarining madaniy yutuqlarini birlashtira olishi uning istilochilik yurishlari muvaffaqiyatli chiqishiga yordam berdi.Shayboniyxon 1497-yilda Movarounnahrga o‘zining dastlabki yurishini uyushtirgan. U katta kuch bilan Samarqandga yurish qildi, lekin shaharni ololmasdan, Qarshi va Shahrisabzga hujum qilib katta o‘lja bilan qaytib ketgan. Shayboniyxon 1499-yildan Movarounnahrni zabt qilishni boshladi. 1499-yilda u jangsiz Buxoroni va 1500-yilda temuriylar davlatining poytaxti bo‘lmish Samarqandni egallaydi va Sultonali mirzoni qatl ettiradi. 1501-yilda esa Boburni Ko‘hak daryosi bo‘yidagi jangda yengib, Samarqandda uzil-kesil o‘rnashib oladi. U endi katta qo‘shin to‘plab butun Movarounnahr hududlarini egallash uchun tayyorgarlik ko‘ra boshlaydi. Shayboniyxon 1503-yilda Sirdaryoning yuqori tomoniga yurish qilib, Mahmudxon, Ahmadxon va Bobur boshchiligidagi mo‘gullar, ularning ittifoqchilari bo‘lgan qalmoqlarning birlashgan kuchlariga duch keldi. Arxiyon shahri yonida bo‘lgan shiddatli jangda ularni tor-mor keltirib, Toshkent va Shohruxiya shaharlarini ishg‘ol qildi. Bu shaharlar hokimligiga amakilari Ko‘chkunchi sulton bilan Suyunchxo‘jani tayinladi. 1504-yil bahorida Farg‘onani ishg‘ol qildi. Samarqand shahri - Shayboniyxon davlatining poytaxti etib belgilandi. Shundan so‘ng Shayboniyxon ishg‘ol qilgan hamma viloyatlarga qarindosh urug‘laridan yoki o‘zbek qabilalarining yuqori tabaqa vakillaridan hokimlar tayinlaydi. Shayboniyxon Movarounnahrda o‘z ahvolini yaxshilab olganidan keyin 1504-yilda Xusravshoh hukmronlik qilib turgan Qunduz shahrini bo‘ysuntirdi, so‘ngra Xuroson va Xorazm sultoni Husayn Boyqaro davlatini zabt etishga hozirlik ko‘rdi. 1504-yilda Shayboniyxon Buxorodan Xorazmga yurish boshladi. O‘n oy davom etgan qattiq va shiddatli qamaldan keyin 1505-yilning avgust oyida Urganch egallandi. O‘sha yili kuzda Shayboniyxon qo‘shinlari Xuroson tuprog‘iga bostirib kirib Maymana va Faryobga yetib bordi. 1506-yilda esa Balxni,1507-yil may oyining boshlarida Shayboniyxon Hirotni ishg‘ol qiladi.

3. O'rta Osiyo masalasida Angliya bilan Rossiya o'rtasida raqobat. XIX asrnn urtalarida mustamlakachi 2 yirik imperiya, ya'ni Angliya va Rossiya davlatlari manfaatlari Turkistonda tuknashdn.Angliyaning asosiy maksadi xonliklami bosib olishga choglanayottan Rossiyaning rejalarini barbod kilib, uchala xonlikni unga karshi bir kuch kili b birlashtirishdan iborat edi.Bu maksadi amalga oshgach, uning Urta Osiyo bozorlamni egailash rejasi xam yuk emasdi.Bu ishlarni amalga oshirish uchun Angliya x'Himati 1841-42 yillarda satoddart va Konnolini xonliklarga maxsus mnssiyani bajarishi uchun yubordi. Ular Nasrullaxon tomonidan katl etildi.Bu esa Rossiya mustamlakachiligi sirtmogining tashlanishyga imkon "edi.CHorizm tomonidan Kukon va Buxoro xududlari kata kismining bosib olinishi Angliya-Rossiya munosabatlari ning keskin darajada yomonlashuviga olib keldi.Ingliz geografii va sayoxi Genri Roulnson 1868 yil iyulida uz xukumatiga bu xakda shunday deb maktub yozadi: «Ruslaming Urta Osiyodagi xujumkor xarakati xaritasiga karasangiz bu xarakatning kamal kilinmokchi bulgan kal'a karshi uning atrofiga kushin tuplashdan iborat xarbiy operatsiyaga uxshaganligiga xayratda kolasiz».Bu operatsiya tufayli Rossiya Xindiston kalitini kulga oldi.Bu xat Angliya xukumatini xdyajonga soldi. 1869 yildayok Angliya tashki iauizr vaziri Lord Klarendon CHor xukumatining Londondagi zlchisi F.Brunov Bilan muzokara boshladi.Vazir Rossiya erlarn oilan Angliya mulki urtasida birini-bimga tutashtirmaydigan yulak koldirishni taklif kildi.Rossiya bu taklifni darov kabul kildi.Angliya xech bulmaganda yulakning Afgoniston moli Amudaryo buylab utishni ultimatul tarzida bildirdi.Nixoyat ikki imperiya bu masalada bazur kelishishga erishdi.Xulosa kilib aytsaq Urta Osiyo usha davrda xukuksiz bir min gaka bulgan xolos. Uning ustidagi xarkanday kelishuv unga fojeali okibatlarni olib kelardi.Urta Osiyoning bunday xududga aylanishida usha davr xukmdor doiralarining xatosi kata buldi.Oxir-okibat «Bulinganni buri edi».

4. 1917-1920 yillarda Buxoro amirligida ijtimoiy-iqtisodiy siyosiy ah vol.. Buxoro amirligini tugatilishida yosh buzoroliklamyng roli katta . Fayzullo Xujaev Raxbarlik kilgan ish Buxoroliklaming birgalikdan xarakati bilan Buxoroda tuntarish tayyorladilar. Ulaming tashabusi bilan 1920 yil 29 avgust CHorjuda kuzgolon uyushtirishdi.Bu erda Muvakkat inkilobiy kumita tuzi b , u RSFS xukumatiga erdam tugrisidagi nltimosnoma bilan mutxujat kilindi. Sovet davlati esa yaxshi kurollangan va maxalliy axolini daxshatga solgan aviatsiya bilan kuvatfantirilgan yirik xarbiy kismlami Buxoraga tayladi. Amir lashkari deyarli xech bir karshilik kursatmadi. Amir Sayd Olimxonning uzi esa oshasi va devoni bilan Avgonistonga kochibketti. 120 yil 8 oklyabr Buxoro xalk Sovet raisi va Sobik tadid Fayzullo Juraev boshchiligidagi xukumat xalk vazirligi kengashi tuzilgan e'lon kilindi. SHunday kilib Buxoro Amirligi kuladi va utmishga aylandi. Buxoro Resi 1924 yilgacha mavjud bulgan, keyin esa Uzbekiston SSR tarkibiga kiritilgan

5. O'zbekistonning xorijiy mamlakatlar bilan hamkorligi. Uzb-n davlat mustakilligini kul ga kiritgach, unnng oldida mifliy manfaatlarga moe keladigan mustakil tashki siyosiy yulni belgilash, jaxon xamjamiyatiga kush ili sh, xorijiy mamlakatlar bilan xamkorlikni yulga kuyish kabi dolzarb vazifalar kundalang bulib turardi. Davlatimiz mustakilligini mustaxkamlash kup jixatdan ana shu vazifatdarning okilonaxal etilishiga boglik edi. Bugungi kunda Uz-n davlat mustakilligini dunedagi 165 nufuzli mamlaka tan oldi, ularning 120tasi bilan diplomaliq siyosiy, iktisodiy, ilmiytexnikaviy va madaniy alokalar umatildi. Toshkentda 40ga yakin mamlakatning elchixonalari ochildi, 19 davlatning elchisi Uzbekistonda urindoshlik yuli bilan ishlab turibdi, SSta xorijiy vakolatxona, 24ta xukumatlararo va 13ta xukumatga karashli bulmagan tashkiIotlarfaoliyatkrsatmokda.UzR.ning elchixonasi birinchi bulib 1994 yil 1 sentyabrda GFPURning poytaxti Bonnda ochildi- AKSH 1992 yil 16 martda Uzb-da birinchi bulib uzining elchixonasini ochdi. Uzb-n Mustakil davlatlar xamdustligi respublikalari. Markaziy Osiyo davlatlari, YAkin SHark va Urta Shark mamloakatari, SHark va Tinch okean xavzasi mamlakatlari, AKSH va Evropa mamlakatlari bilan xamkorlik alokalarini olib boradi.

3654768

1. Davan davlatining boshqaruv tizimi, ichki va tashqi siyosati. Davan nomi bilan mashhur bo‘lgan davlat Far-g‘ona hududidagi qadimgi davlatlardan sanaladi. Xitoylikelchi Chjan Syan yozma manbalarida Farg‘ona vodiysidagi mazkur davlatni Davan (Da-yuan) deb atagan. Buni mil. avv. 138–125-yil lar da bu o‘lkaga tashrif bu yur gan Xitoy elchisi Chjan Syan yozib qoldir gan esdaliklar ham isbot lay di.Manbalarda aytilishicha, bu davrda Farg‘onada 300 ming nafar aholi yashagan. Uning 70 dan ziyod katta-kichik shaharlari bo‘ lib, ular da savdosotiq, hunarmand chi lik yuksak darajada rivojlan gan. Mam lakat poytaxti Ershi (hozir gi Andijon viloyatining Mar hamat tumanida joy lashgan) o‘z davri ning obod, ko‘rkam va aholisi gavjum shaharlaridan sanalgan. Qadimgi O‘zgan, Koson ham Davan ning eng mash hur shaharla-ri sirasiga kirgan. Davan hududida 10 dan ortiq yi rik dehqonchi-lik man zil goh lari mavjud bo‘lib, ularda yerlimirishkor aho li sholi, bug‘doy va boshqa dehqonchilik ekinlari yetish tirish bi lan shug‘ul-langan. Xitoy sayyohi vodiyda uzumchilik nihoyatda rivojlanganiga, undan uzoq muddat saqlanadigan, quvvati o‘tkir musallaslar tayyor lash yuksak darajada yo‘lga qo‘yilganligiga alohida urg‘u beradi. Davandagi ijtimoiy-siyosiy hayotning yana bir muhim jihati – bu ayol lar-ning jamiyatda tutgan mavqeyining yuksakligidir. Davlat hukmdori mamlakat hayotiga oid har qanday ichki va tashqi masalalarni hal etishda oqsoqollar kengashiga, uning maslahatlari va yo‘l-yo‘riqlariga suyangan. Ayniqsa, urush va tinchlik, elchilik aloqalari masalasida oqsoqollardan iborat Oliy ken gash alohida vakolatlarga ega bo‘lgan .Xitoy Farg‘ona davlatining boy-badavlat turmushiga, uning boylik lariga ko‘z olaytirib, unga qarshi bir necha bor katta qo‘shin tortib bostirib kelgan. Chunonchi, mil. avv. II asr oxirlarida (104-yilda) va milo diy I asrning 80-yillarida xitoyliklar Davan davlatini o‘zlariga bo‘y sundirish uchun shiddatli urushlar olib borganlar. Davanliklar o‘z qo‘shnilari – Qang‘ va Kushonlarning harbiy yordami bilan yurt mustaqilligini saqlab qolishga muvaffaq bo‘ladilar.

2. Ko’chkinchixon davrida Movarounnahr Muhammad Shayboniyxon vafotidan so‘ng boshlangan o‘zaro toj-u taxt kurashlari hamda Eron bosqinchilariga qarshi kurash mamlakat iqtisodiy hayotiga salbiy ta’sir ko‘rsatdi. Bu hoi, o‘z navbatida, pulning qadrsizlanishiga olib kelgan. Natijada, oliy hukmdor Ko‘chkinchixon 1515- yilda navbatdagi pul isiohotim o‘tkazishga majbur bo‘lgan. 1527- yilga kelgandagina ahvolning bir maromga tushishiga erishilgan. Shayboniy Abdullaxon II o‘tkazgan pul islohoti Buxoro xonligi tarixida muhim ahamiyatga ega voqea boMgan. U ohin pul zarb etishni yoMga qo‘ygan va uning tarkibiga qiymati past bo‘lgan boshqa ma’danlai aralashtirmasligini qattiq nazorat ostiga olgan. Bu pullar xonlikning butun hududida muomalaga kirdi. Bu hoi, o‘z navbatida, hokimiyatmng yanada markazlashuviga, xazinaga katta daromad tushishiga olib keldi, savdo-sotiq yanada jonlandi.

3. Turkiston general-gubcrnatorliginingtashkil etilishi. Turkistonni boshkaruv tartibi 1886 yili kabul kilingan "Turkiston ulkasini boshkarish tugrisidagi Nizom"da koiiuniy jixatdan rejalashtirildi.Gubernatorlikning xukuk va vazifalari "Oltin yorlik" deb aytilgan. Xujjatda podshoning 1867 y. general-gubemator fon Kaufman nomiga bulgan farmonida belgilangan. CHor Rossiyasi Turkistonda markazlashgan kuchli xarbiy xokimiyat zarur deb xisoblab, gencral-gubernatorlikka cheklanmagan vakolatlar berdi, bu xokimiyat rasman "Xarbiy xalk boshkaruvi" deyilgan. Aslida bu xokimiyat tula xarbiylar kulida edi. 1873-yilda general-gubemator Kaufman "Turkistonni boshkarish tugrisidagi Nizom'ning yangi loyixasini takdim etdi. Bu loyixa xokimiyatni kuchaytirish goyasi bilan sutorilgan edi, Xarbiy gubematorlar koshida viloyat boshkarmalari bulib, ular gubernator boshkarmasi xukuklariga ega bulishgan. Viloyat xayotining barcha masalalari shu boshkannada kuribchikilgan.

4. O'zbekistonda ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy o'zgarishlar, bu jarayonlarga sinfiy yondashuv. Azaldan sun'iy sug'orishga asoslangan dehqonchilik madaniyati maskani hisoblangan hamda aholisining mutlaq ko'pchiligi qishloq xo'jaligida band bo'lgan Turkiston xalqlari uchun yer-suv, undan foydalanish masalasi favqulodda ahamiyat kasb etardi. Negaki, o'lka aholisining anchagina qismi yersiz edi. Bir parcha yerga muhtoj bo'lganlar boylar, zamindorlarning mulkida chorakorlik bilan hayot kechirib, oila tebratib kelardi. Buning ustiga ko'plab serhosil, unumdor yerlar Rossiyadan ko'chirib kelinganlar rus oilalari foydasiga majburan olib berilgan edi. Chorizmning Turkistondagi bu mustamlakachilik siyosati yersiz, batrak dehqonlarning ahvolini tanglashtirib yuborgan edi. Shu bois ham, mahalliy yerli aholi yangi sovet hokimiyatining "Yer dehqonlarga" degan va'dalari, da'vatlariga umid bog'lab, uning yer to'g'risidagi dastlabki dekretining amalga oshuviga ko'z tikib kelayotgandi. 1925—yil dekabrda bo'lgan O'zbekiston SSR Markaziy Ijroiya Qo'mitasining Favqulodda sessiyasi "Yer va suvni milliylashitirish davlat tasarrufida olish to'g'risida" dekret qabul qildi. Dekretga binoan quyidagi tarzda yerlar batamom musodara qilinishi kerak edi:

> Qayerda turishidan qat'i nazar Farg'ona viloyatida 40 desyati-nadan, Toshkent va Samarqand viloyatlarida 50 desyatinadan ortiq sug'oriladigan yeri bo'lgan mulk egalarining yerlari, jami jonli va jonsiz rnulki bilan;

> Qishloq va ovullarda yashamagan, o'zlari va oila a'zolaridan birortasi ham yerda ishlamaydigan shaxslarga qarashii yerlar, boshqa mol-mulki bilan;

> Vaqf yerlari, xo'jayinlari noma'lum yerlar.

Yer-suv islohotining ikkinchi bosqichi qishloqda asosiy kuch bo'lgan O'rtahol dehqon bilan aloqani mustahkamlash shiori ostida o'tdi. Farg'ona viloyatida 7 desyatina, Toshkent va Samarqand viloyatida 10 desyatinagacha yeri bor O'rtahol dehqonlar mulki saqlanib qoladigan bo'ldi. Bundan ko'zlangan maqsad ularni Sovet hokimiyatining tayanchiga aylantirish edi.

5. O'zbckiston Respublikasida ikki palatali Parlament tizimning shakllanishi va uning ahamiyati. Uzbekision Parlamenta 2 pachatadan konunchilik palatasi va Senatdan iborat. Unda jami 220 ta deputat bor. Parlamentni bunday tuzilishi Uzbekiston Konstitutsiyasining 76-moddasida uz aksini topgan. 79-moddada konunchilik palatasiningmutlok vakolatlari vo 80-moddada senatning mutlok vakolatlari kursatilgan. Jami uning 18 ta vazifasi belgilab berilgann Parlament fratsuzcha suz bulib «porle» suzidan -gayairmok degan ma'noni beradi. Xozir dunyoda 76 mamlakat 2 palataln tizimga utgan. Bu tugri yul. CHunki Dune tajribasida bu yul isbotlangan. Endi konunlarimiz mustaxkamrok va davlatlirok buladi.

5647769

1. Kushonlar saltanatining o’zbek davlatchiligi tarixida tutgan o’rni. Kudzula Kadfiz-Kushon davlatining asochisi.Kushon podsholigini Afgoniston, Po ki ston va Xindiston xisobiga kengayishi.Kushon podsholarining pul, din va boshka soxalarda utkazilgan isloxatlari, shaxar uurilishi va savdo, me’moriy va xaykaltaroshlik san’ati, iktisodiyot va madaniyati, Uzbekistan xududida buddizm yodgorliklari va ularning urganilishi. Millod.avva. IV asr oxirlarida anikrok kilib aytganda spitamen maglubiyatidan sung, Xitoy yilnomalarida Yuechjilar deb atalgan.Massaget kabilalari to Muguliston chegaralarigacha bulgan xududlarga kelib kolgan edilar. Kushon imperiyasining Baktriya va Xind yerlarida Kddimdan davom eti b kelayotgan iktisodiy siyosiy va madaniy dunyosi yetar edi. Iktisodiy xayotida yuksak riv ojlangan kushonlar saltanati kanishkaning vorisi xuv i shkalam keyin asta-sekin nnkirozga yuz tuta boshlaydi, 226 yilda Xuvishkadan asta-sskin inknrozga yuz tuta boshlaydi. Kushonlar saltanatidan garbda -Parfiya davlatining urnida Sosoniylar davlati paydo buldi. Shu bilan kushonlar davlatiga barxam berilgan.Kushonlar davrida madaniy xayot. Mil.avv. 125 yilgacha Kata Yuechji davlatining inkirozi va mulklarning mustakil bulishi Kushon (b*u yildan) yabgusi Kioizyukyu (Kujulo Kadfiz) kolgan turtta mulkni birlashtirib Kushon davlatiga asos solgan.Kushon davlatining paydo bulishi xakida Xitoy manbalari va tangashunoslik ma’lumotlari xabar beradi. Kushonlar saltanatining paydo bulishi va uzok rivojlanishi, tadkikotchilar orasida baxslarga sabab bulgan bulsada sunggi 20-25 yil ichida bu masalalag juda kuplab anikliklar kiritish imkonini bergan tadkikotlar olib borildi. Arxeologik tadkikotlarning guvoxlik berishicha, kushonlar davridagi madaniy xayot, Kushonlar davri asosan (Kanishka xukmronligida) ijtimoiy iktisodiy munosabatlar anchagina rivojlangan.

2. Shayboniylar sulolasining barham topishEronda shoh Ismoil Safaviy hukmdorlik qilayotgan edi. 1510- yilda ikki hukmdor qo`shini to'qnashdi.Marv yaqinida bo`lgan jangda Muhammad Shayboniyxon yengildi. Eronliklar yaralangan Muhammad Shayboniyxonni qo`lga olib, 1510- yilning 12-dekabrida uni qatl etdilar.Shayboniyxon halok bo`lgach, uning o`rniga amakisi Ko`chkinchixon taxtga o`tirdi. Ko`chkinchixondan so`ng taxtga o`g`li Abu Said (1530-1533) o`tiidi. Undan keyin esa hukmdorlik Shayboniyxonning ukasi Mahmud Sultonning o`g`li Ubaydullaxon (1533—1540) qo`liga o`tdi. Ubaydullaxon poytaxtni Samarqanddan Buxoroga ko`chirtirdi. Ubaydullaxon Buxoroga otameros mulk deb qarar edi, chunki Shayboniyxon hayotligidayoq Buxoro hokimligini ukasi Mahmud Sulton Ubaydullaxonning otasiga beigan edi. Shu tariqa, shayboniylarning Movarounnahrda tashkil etgan davlati endilikda rasmiy ravishda Buxoro xonligi deb ataladigan bo`ldi. Buxoro xonligini yana ikki yilcha idora qildi. Tez orada Jaloir, Do`rmon qabila boshliqlarining ig`vosi bilan Pirmuhammadxon bilan Boqi Muhammad o`rtasidagi munosabatlar buzildi. Oxir-oqibatda Pirmuhammadxon bilan Boqi Muhammad o`rtasida 1601- yilda Samarqand yaqinidagi Bog`i Shamol mavzeyida jang bo`ladi. Jangda Pirmuhammadxon yengiladi va 80 yoshida qatl etiladi.

3. Buxoro amirligi va Xiva xonligining Rossiya vasallariga aylantirilishi. Chor Rossiyaning Buxoro amirligi yurishi 1868 yil 1 maydan Samarkanddan boshlanadi. Asosiy jang Chuponatada bulib utadi. Jangda amir kushinlari yengiladi. Asosiy jang Zilabulogda bulib utadi. Buxoroni ximoya kilishda Jurabek va Bobobek kabi vatanparvarlar kaxramonlik kursatadi. Buxoroning bosib olinishi xakida professor Farxod Kosimovning bir kancha ilmiy makolalarini ukiganmiz. 1868 yil 23 iyunda Kaufman bilan Buxoro amiri Muzaffar Sulx imzolaydi. Unga kura chegara Zarafshon daryosining yukori okimidan Kattakurgon shaxridan utadi. Amir 500 ming oltin pul tulaydi, rus savdogarlari Buxoroda erkin savdo kilishga Karvonsaroy va dukonlar ochish xukukini oladi. Xiva xonligi xam 1873 yil Gandimuyon shartnomasiga kura Rossiyaning, vassaliga aylanadi. Unga kura Xiva xonligi 2 million 200 ming oltin mikdorida tovon tulash majburiyatini oldi. Xiva xonligining Amudaryoning ung kirgok xududlarida Turkiston general gubernatorligiga buysunuvchi Amudaryo bulimi tuzildi. Xullas Buxoro amirligi va Xiva xonligi chor Rossiyasining vassaliga aylantirildi

4. O'rta Osiyoda milliy-hududiy chegaralanishning o'tkazilishi va uning oqibatlari. Shuro istibdodi davrida Urta Osiyoda "milliy davlat chegaralanishi" utkazildi. Bu milliy xududiy davlat chegaralash 1925 yilda utkazildi. Unga kura Urta Osiyoda Uzbekiston SSR, Turkmenistan SSR, Kora Kirgiz Kirgiznston) muxtoriyati, UzSSR tarikibida Tojikiston muxtoriyati, shuningdeq Korakalpok muxtoriyatini tashkil etishlishi xakida e’lon kilindi. Bundan kuzlangan asosiy maksad Urta Osiy xalklariga birlashish imkonini bermasliq ularning bkrligi, madaniyati, tili va urf-odatlarini parchalash, markazga karamligini oshirish, ruslashtirishni tezlashti|№sh va milliy-ozodlik xarakati kuchlarini parokandalashdav iborat buldi. Shu asosda Uzbekiston SSR tashkil topganlig» UzSSR Shurolarining 1-kurultoyida 1925 yilning 17 fevradag. e’lon kilindi