Meva-sabzavotlarni

36 - rasm. Pishib yetilgan gilos mevalari



xaltachalarga 1 kg dan joylashtirilgan olchani bir oygacha, boshkariladigan gaz muxitida (SO₂ - 10% O₂-11 %_g N₂ - 79%) 1,5 oygacha saklash imkoni bor.
Danakli mevalarning xomashyo tavsifi. Konserva za- vodlarida eng kup kayta ishlanadigan danakli mevalarga urik, shaftoli, olxuri, olcha, gilos kiradi. Danakli meva­lar pustlokdan, shirali etdan, kattik puchok va puchok ichida magiz (urug) dan iborat buladi.
Danakli mevalarni iste’mol darajasida pishgandan ke- yin terib olish kerak, chunki ular daraxtdan uzilgandan key- in pishib yetilmaydi. Tulik pishib yetilgan danakli mevalar uzok, joylarga tashishga yaramaydi. Bu mevalarni yangi uzilgan xolda iste’mol kilishadi va ulardan murabbo, sharbat, povi- dlolar tayyorlanadi. Ularni kuritib xam yaxshi maxsulot olish mumkin.
Urik. Urik asosan Markaziy Osiyoda, Kavkazda, Molda­viya va Ukrainada ekiladi. Respublikamizda xam urik eng

46

kup tarkalgan danakli mevalardan biri xisoblanadi.
Urikning pishib yetilganligini meva pustining somon rangga kirishidan, ok uriknikini esa meva pustining yashil rangi uzgarib, och yashil va ok tusga kirishidan bilsa buladi.
Urik tarkibida ularning usish joylari, sharoitlari va pomologik navlariga karab moddalar mikdori kuyidagicha


37 - rasm. Pishgan urik mevalari



buladi (%): suv - 83-87, kand— 4,5-23,0, kislotalar - 0,2-2,5, pek­tin moddalari - 0,4-1,2. Uriklardagi asosiy vitamin askorbin kislotasi (S vitamini) va karotin xisoblanadi. Uzbekistonda yetishtiriladigan uriklarning biologik kiymatini aniklash borasida olib borilgan ilmiy tadkikot ishlari natijala- ri shuni kursatdiki, urikning maxalliy navlarida (Kursodik, Arzami, Subxoni) S vitaminning mikdori 20-28 mg % ni, karo­tin mikdori esa 1,2 - 3,5 mg foizni tashkil etar ekan.
Bu kursatkichlar Krim, Moldaviyada yetishtirilgan urik- lar buyicha ilmiy adabiyotlarda keltirilgan ma’lumotlar- dan birmuncha yukoridir. Bu esa respublikamizning issik iklim sharoiti urik mevalarining kuprok kand, pektin moddalari va vitaminlarni tuplashning asosiy omil ekan- ligidan dalolat beradi.

• 
  I SABZAVOTLARNI SAKLASH USULLARI SABZINI SAKLASH
  

Sabzining asosan yozda ekilgan navlari saklashga kuyi­ladi. Buning uchun ildizmevalar noyabr oyida sovuk tush- masdan yigishtirib olinadi. Sabzini saklashdagi asosiy xususiyat tinim davri bilan boglik bulib, uning tinim dav- ri boshka sabzavotlarnikiga karaganda uzokka chuzilmaydi. Maxsulotning saklashga chidamliligi uni yetishtirish agro- texnikasi va yigishtirib olish muddatiga boglik.