Meva-sabzavotlarni

33

• 
  I UZUMNI SAKLASH JARAYONIDA “SOVUK ZANJIR” TIZIMINI KULLASH
  

Kupgina sovitish omborlari rivojlangan davlatlarda omborxonalar maxsulotni sovitib berish va sovuk xolatda eksportga junatish, ya’ni sovuk zanjir tizimini boshlangich nuktasi vazifasini bajarib beradi.


21 - rasm. Uzum boshlarini koyeozga urash



Ma’lumot uchun, bu tizimni kullaydigan xududda yetishti- rilgan uzumning aksariyat kismi (taxminan 80%) Yevropaga eksport kilinadi. Sovitgichlarda maxsulot kabul kilish buyicha Xindiston dunyoda birinchi urinda (yiliga 150 mln tonna) turadi. Mazkur davlatning iklimini xisobga oladi- gan bulsak, maxsulotlarni sifatli saklash kanchalik murak- kabligini tasavvur kilish kiyin emas.
Uzumzorlarni kimyoviy ugitlash fakatgina maxsus texnikalar yordamida amalga oshiriladi. Uzum xosilini yigib olish kunning salkin vaktida, ya’ni ertalab soat 7-10 oraligida amalga oshiriladi. Yigilgan xosil dala- dan tugri maxsus mashinalarda sovitish omborxonasiga junatiladi.

Uzumzorlarda ishlar xalkaro GLobaL GAP standartlari asosida tashkillashtirilgan. Ularning xaridorlari anik buladi. Yevropa bozorlariga eksport kilinayotgan uzumning 90 foizi kuk rangdagi uzumlar, kolgan 10 foizi kora va ki­zil rangli uzumlardir. Ular tarkibidagi kand mikdorini 18 foizdan oshirmaslik asosiy talab xisoblanadi.





22-rasm. Uzumzorlardagi xosilni urganish jarayoni Sovuk zanjir tizimi buyicha uzumni eksport kilishning moxiyatini kuyidagi rasmdan yakkol tushunish mumkin.
Yukoridagi surat Xindistonning uzum yetishtirib, aso- san Yevropaga eksport kilish bilan shugullanuvchi sovitish omborxonasida suratga olingan bulib, uzumni eksport ki­lish boskichlari kursatib berilgan.
Sovuk zanjir tizimini shakllantirishni kuyidagi boskichlarga bulish mumkin:

1. 
   bossich. Maxsulotni yigim-terim vaktini tugri va uz vaktida tashkil etish. Bunda maxsulot kunning salkin vaktida yigishtirib olinishiga aloxida e’tibor beriladi. Yigim-te­rim vakti ertalabki 6,00 dan 9,00 gacha amalga oshirilishi eng makbul xisoblanadi. Bu vaktda kun yetarlicha yorishgan, shu bi­lan birga salkin buladi. Bu esa juda muxim omil xisoblanadi. Chunki tungi salkin natijasida uzum sovigan bulib, omborxo- nalarda sovitishda xarorat keskinligi yuzaga kelmaydi. Bu esa
   

uning saklanuvchanlik xususiyatini oshiradi. Kunning issik; paytida yigib olingan xosilning yaxshi saklanmaslik xolat- lari amaliyotda juda kup kuzatilgan.
Maxsulot idishlarga taxlash vaktida saralanadi (kasal- langanlari, zararlanganlari va shikastlanganlari olib tashlanadi). Bunda maxsulot idishlarga bir kator kilib joylanadi, ustma-ust tushib kolishiga yul kuyilmaydi.


23-rasm. Uzumni uzish jarayonida ularni idishlarga joylash



Eksportga yunaltirilgan maxsulotlarni tayyorlashda mazkur jarayon muxim boskichlardan biri xisoblanadi. Me­xanik shikastlangan maxsulot uzining saklanuvchanlik xu­susiyatini keskin yukotadi. Shu sababli mazkur boskich eng muximlaridan biridir.

2. 
   boskich. Dalada terilgan uzumni kadoklash uchun so­vitish omborxonasiga yetkazish jarayoni. Yigishtirilgan
   

узум махсус юк машиналарида совитгичли омборхонага етказилади.

24-rasm. Daladan uzumni sovitish omboriga olib kelib tushirish
jarayoni

25-rasm. Uzumni kadoklashdan oldingi saralash jarayoni

3. 
   bossich. Kadoklash jarayoni. Saralangan uzum xaridor ta- labidan kelib chikib turli ulchamdagi idishlarga joylanadi.